SEDNICA AK1: Akustika prostorija

Predsedava: Miomir Mijić

Četvrtak, 7. jun 2007. u 8:30, sala 3

 

AK1.1

KARAKTERISTIČNI OBLICI STATISTIČKE RASPODELE DUŽINA SLOBODNIH PUTANJA

Dragana Šumarac Pavlović, Miomir Mijić, Elektrotehnički fakultet, Beograd, Srbija

Analiza zvučnog polja pomoću rej-trejsing simulacije uzgredno donosi mogućnost određivanja raspodele dužina slobodnih putanja. Tek sa uvođenjem ove metode kroz komercijalno dostupne softverske pakete omogućeno je da se pri projektovanju ostvari uvid u realne forme raspodela slobodnih putanja u prostorijama koje su predmet akustičkog dizajna, a time i u realnu vrednost srednje dužine slobodnih putanja koja je parametra od značaja za predikciju stanja u polju. U ovom radu su prikazane karakteristične forme ovih raspodela u različitim geometrijskim oblicima prostorija. Prikazana je izvesna sistematizacija pojavnih oblika raspodela. Poseb­no su diskutovani faktori u prostoriji koji njihovu formu i jednobrojni parametri kojim se oblik raspodele može kvantifikovati.

 

AK1.2

REKONSTRUKCIJA OPERE U MARIBORU – CASE STUDY

Miomir Mijić, Dragana Šumarac Pavlović, Elektrotehnički fakultet, Beograd, Srbija

Konsultantski tim Laboratorije za akustiku Elektrotehni­čkog fakulteta u Beogradu pozvan je da učestvuje u rekonstrukciji sale opere SNG Maribor. Rekonstrukcija je organizovana zbog opšteg nezadovoljstva akustičkim osobinama sale u postojeće stanju. Zadatak konsultant­skog tima je bio da se akustički dizajnira novi enterijer sale. To je urađeno zajedno sa Janezom Lajovicem, arhi­tek­tom iz Ljubljane, koji je bio zadužen da po akustičkim zahtevima vizuelno dizajnira novi enterijer. Ovaj zadatak je bio interesanten zbog toga što je pružio retku priliku da se detaljno analizira postojeće stanje, sa kojim publika nije bila zadovoljna, i novo stanje, koje je ocenjeno kao vema dobro. Upoređenje starog i novog stanja dalo je neke interesantne zaključke o relevantnosti pojedinih akustičkih parametara kojim se opisuje odziv sale.

 

AK1.3

ODREĐIVANJE SREDNJIH DUŽINA SLOBODNIH PUTEVA U PROSTORIJI KORIŠĆENJEM RAY TRACING ALGORITMA

Srđan Bojičić, Elektrotehnički fakultet, Beograd, Srbija

U ovom radu je prikazana metoda određivanja raspodele srednjih dužina slobodnih puteva u prostoriji pomoću računarske simulacije, korišćenjem Ray Tracing algo­ritma. Svaki geometrijski oblik prostorije može se okarak­terisati izvesnim specifičnim oblikom raspodele dužina slobodnih puteva. U opštem obliku krive raspodele mogu se prepoznati neke karakteristične forme koje su posledica geometrijskog oblika prostorije. Rad ima za cilj da prikaže rezultate određivanja raspodele srednjih dužina slobodnih puteva na osnovu jednog praktičnog Ray Tracing algoritma, praćenjem putanja zraka u softverski definisanom obliku prostorije. Na osnovu ovih rezultata razmatraju se mogućnosti korišćenja ove raspodele u predikciji i analizi akustičkog odziva prostorije.

 

AK1.4

LOKALNI EFEKTI U AKUSTIČKOM ODZIVU VEOMA VELIKIH PROSTORA NA PRIMERU HALE 1 BEOGRADSKOG SAJMA I “BEOGRADSKE ARENE”

Miodrag Mlinarević, Elektrotehnički fakultet, Beograd, Srbija

U toku izrade projekta akustičke adaptacije velike hale Hale 1 Beogradskog Sajma (190.000 m³), koja je pre toga bila u upotrebi dugi niz godina, a samim tim i građevinski završena, iskorišćena je prilika da se detaljnije prouči akustički odziv dobijen merenjem i matematičkim modelovanjem. Cilj ovakvog angažovanja je da se provere zaključci i prodube analize o pojavama koje su otkrivene u veoma velikim prostorijama, a pritom nepredvidive primenom uobicajenih metoda predikcije i modelovanja. Specifične pojave koje su u laboratoriji za akustiku ETF Beograd nazvane lokalnim efektom naročito su izražene u delovima prostora sa smanjenom visinom. U ovom radu su prikazani rezultati merenja, analize i neka opažanja vezana za ove pojave sa namerom da se pronađu pravila po kojima se prilikom projektovanja one mogu predvideti i kontrolisati.

 

AK1.5

JEDAN SOFTVERSKI ALAT ZA DIJAGNOSTIKU AKUSTIČKIH DEFEKATA U STUDIJSKIM PROSTORIMA

Natalija Vugdelija, Viša škola za informacione tehnologije, Beograd, Srbija

U ovom radu prikazan je jedan softverski alat koji služi kao pomoć u rešavanju akustičkih problema u malim prostorijama, odnosno studijima. U uvodnom delu pomenuti su najvažniji problemi akustike malih prostorija, a zatim je prikazan program za uskopojasnu analizu UPA, načinjen u programskom paketu MatLab. Date su osnovne karakreristike i mogućnosti pomenutog programa. Objašnjeno je kako program na osnovu promena nivoa zvuka u vremenu na proizvoljno malim frekvencijskim opsezima izračunava vreme reverberacije i prikazuje slap za željeni frekvencijski opseg. Opisani su problemi koji su postojali pri realizaciji programa UPA i način na koji su prevaziđeni. Na kraju su prikazani rezultati, dobijeni primenom programa UPA na pojedine snimke iz studija koji su imali određene akustičke pro­bleme, a koji nisu bili vidljivi klasičnom analizom impul­snog odziva po tercama i oktavama.

 

 

SEDNICA AK2: Hidroakustika, Obrada akustičkih signala

Predsedava: Dejan Ćirić

Četvrtak, 7. jun 2007. u 10:30, sala 3

 

AK2.1

PETNAEST GODINA ISTRAŽIVANJA I RAZVOJA U OBLASTI HIDROAKUSTIKE U SRBIJI

Miodrag Vračar, Vojnotehnički institut, Ratka Resanovića 1, 11132 Beograd, Srbija

Institucionalni razvoj hidroakustičke naučno-tehničke discipline u Srbiji iniciran je procesima dezintegracije bivše SFRJ, u kojoj je razvoj ove delatnosti počeo nakon II Svetskog rata. Hidroakustička istraživanja u Srbiji se provode tokom poslednjih petnaest godina u cilju: proučavanja karakteristika vodenih sredina – mora, reka i jezera (sopstveni šum, način prostiranja akustičkih talasa, slabljenje i dr.); istraživanja i razvoja sistema i uređaja koji u njima rade, kao i izučavanja hidroakustičkih karakteristika plovnih objekata sa ciljem da smanje nivo izračenog HA šuma i izvrši njihova detekcija, lokacija, identifikacija i/ili utvrde parametri kretanja (brzina, položaj, trajektorija i dr.).

 

AK2.2

NOVI HIDROAKUSTIČKI SISTEM ZA MERENJE HIDROAKUSTIČKIH SIGNATURA PLOVNIH OBJEKATA

Aleksandar Tomić, ²Politehnika² - škola za nove tehnologije, Beograd, Srbija

Dragan Stanković, Elektrotehnički fakultet, Beograd, Srbija

U radu su opisani eksperimentalni rezultati dobijeni pri razvoju funkcionalnog modela novog hidroakustičkog sistema za detekciju i obradu hidroakustičkih signala plovnih objekata, u koje spadaju i snimljene digitalne akustičke signature (otisci) za razne vrste plovnih objekata. Data je i uprošćena blok shema ovog sistema. Ovaj sistem spada u grupu pasivnih detekcionih sistema koji ne odaju svoje prisustvo u vodenoj sredini. Rad pruža mogućnost za dalji razvoj softvera i hardvera koji bi poslužio u svrhu mogućnosti prepoznavanja tipova plovnih objekata.

 

AK2.3

UTICAJ NELINEARNIH IZOBLIČENJA PRI MERENJU IMPULSNOG ODZIVA PRIMENOM MLS TEHNIKE

Miroslava Milošević, Dejan Ćirić, Elektronski fakultet Niš, Srbija

Aleksandar Pantić, Knauf Insulation d. o. o. Surdulica, Srbija

Nelinearna izobličenja predstavljaju jednu od najznačajni­jih smetnji pri merenju impulsnog odziva akustičkih sistema uključujući i prostoriju. Uticaj izobličenja zavisi od tehnike primenjene za merenje. Posledice pojave ovih izobličenja kod MLS (Maximum Length Sequence) merne tehnike su ovde ispitane koristeći simulacije. Za tu namenu je korišćen nelinearni model u vremenskom domenu sa koncentrisanim parametrima. Analizirane su nelinearnosti sa i bez memorije. Rezultati pokazuju da već relativno mala nelinearnost dovodi do pojave produkata izobličenja u izdvojenom odzivu, ali su oni gotovo uniformno raspoređeni duž odziva. Numeričke vrednosti neosetljivosti na izobličenja zavise od faktora kao što je impulsni odziv merenog sistema.

 

 

AK2.4

UTICAJ NELINEARNIH IZOBLIČENJA PRI MERENJU IMPULSNOG ODZIVA PRIMENOM SINE SWEEP TEHNIKE

Dejan Ćirić, Miroslava Milošević, Elektronski fakultet, Niš, Srbija

Uticaj nelinearnih izobličenja kao jedne od najznačajnijih smetnji pri merenju impulsnog odziva akustičkih sistema zavisi od tehnike primenjene za merenje. Sine Sweep tehnika je nedavno razvijena kao tehnika neosetljiva na ova izobličenja. Posledice pojave nelinearnih izobličenja kod primene Sine Sweep tehnike su ispitane u ovom radu koristeći simulacije. Za modelovanje nelinearnosti primenjen je nelinearni model u vremenskom domenu sa i bez memorije. Rezultati pokazuju da Sine Sweep tehnika ima prednost u odnosu na druge tehnike jer postoji mogućnost da najveći deo produkata izobličenja bude odvojen od linearnog impulsnog odziva. Ipak, čak i kada su potrebni uslovi ispunjeni, deo produkata izobličenja se javlja i u delu odziva gde je i linearni impulsni odziv čime se smanjuje neosetljivost ove thenike na nelinearna izobličenja.

 

 

AK2.5

PROMENE U ZVUKU HORA U ZAVISNOSTI OD BROJA PEVAČA

Mirjana Cvijović, Dejan Todorović, Radio Beograd, Beograd, Srbija

U radu je prezentovana analiza promene nivoa i spektra zvuka hora u zavisnosti od broja pevača. Analiza je rađena sa ciljem da se ustanovi podudarnost rezultata merenja sa očekivanim vrednostima i rezultatima sprovedene ankete među članovima hora. Pevači su za potrebe eksperimenta podeljeni u grupe u skladu sa strukturom glasova, minimalna grupa ima četiri člana, a radi analize, veće grupe su brojale 8, 16 i 29 pevača. Za potrebe merenja, izabrana je kompozicija „Plotiju usnuv“ kompozitora Aleksandra Konstantinoviča Glazunova, ruskog kompozitora, u trajanju od oko dva minuta, velike dinamike, koja je u analizi podeljena u segmente i svaki od segmenata je posebno analiziran. Rezultati su pokazali da povećanjem broja pevača nivo zvuka i vremensko trajanje kompozicije imaju tendenciju povećanja. Iz rezultata eksperimenta zaklučeno je da dinamički opseg u ovom eksperimentu nije u direktnoj zavisnosti od broja članova hora. Snimljeni su i spektrogrami za svaku grupu izvođača, izvršena je njihova analiza i dat je komentar.

 

 

SEDNICA AK3: Buka, Građevinska akustika

Predsedava: Husnija Kurtović

Četvrtak, 7. jun 2007. u 17:30, sala 3

 

AK3.1

PRIKAZ NACRTA NOVE EVROPSKE NORMA ZA PRORAČUNAVANJE TERENSKE ZVUČNE IZOLOVANOSTI

Husnija Kurtović, Elektrotehnički fakultet, Beograd, Srbija

U ovom analiziran je nacrt evropske norme EN 12354-1 koja se odnosi na materiju datu u naslovu ovog rada. Suština je u tome da se sada, umesto propisane izolacione moći za pojedine građevinske konstrukcije u zgradama, propisuje način proračuna zvučne izolovanosti izmeću dve prostorije u datoj situaciji na terenu. Data su potrebna objašnjenja za obrasce koji se u nacrtu primenjuju, imajući u vidu da kompletni teorijski osnovi iz ove materije ne postoje, osim u začetku, u literaturi na našem jeziku. Ujedno su dati i komentari za pojedine stavke nacrta norme, od kojih bi neki možda bili osnov za primedbe sa naše strane da smo u tome procesu učestvovali.

 

AK3.2

PRIMENA STRATEGIJSKIH MAPA U OCENI STANJA NIVOA BUKE U GRADOVIMA

Darko Mihajlov, Momir Praščević, Dragan Cvetković, Fakultet zaštite na radu, Niš, Srbija

Strategijsko mapiranje buke predstavlja jedan od tri ključna elementa evropske direktive 2002/49/EC koja definiše novu strategiju borbe protiv buke u 21. veku. Strategijske mape predstavljaju početni korak u sprovo­đenju aktivnosti izrade akcionih planova za redukciju nivoa buke i informisanja javnosti o stanju nivoa buke. Strategijske mape buke koje se izrađuju primenom zajedničkim metoda i indikatora buke čine osnovu za ocenu stanja nivoa buke u gradovima. Strategijske mape buke sadrže podatke o stanju buke u gradovima (prethodno, postojeće i buduće), prekoračenju graničnuh vrednosti, proceni broja stambenih objekata, škola i bolnica koje su izložene određenim nivoim buke, kao i proceni broja ljudi koji žive u bukom ugroženim oblastima. Strategijskim mapama u gradovima se tretira­ju drumski i železnički saobraćaj, aerodromi i industrijski kompleksi. U radu će biti prikazan primer ocene stanja nivoa buke u gradu na osnovu strategijske mape buke centralne zone grada Niša

 

AK3.3

MERENJE I OCENA BUKE U AMFITEATRIMA I SVEČANOJ SALI NA FAKULTETU TEHNIČKIH NAUKA U NOVOM SADU

Bojan Bosnić, Vlado Delić, Fakultet tehničkih nauka, Novi Sad, Srbija

Buka je danas narastajući problem čovekove životne sredine. Ona ugrožava san i odmor, remeti koncentraciju, dovodi do povećanog broja grešaka u radu i uopšteno otežava svaki posao. Povećanje broja izvora buke doprinosi povećanju nivoa buke. Cilj ovog rada je bio da se izmeri i oceni buka u objektima na Fakultetu tehničkih nauka. Rezultati merenja nivoa buke u toku dana i noći potvrđuju da su još uvek zadovoljeni propisi i standardi Republike Srbije, osim u slučaju kada su uključeni rashladni uređaji.

 

AK3.4

POBOLJŠANJE IZOLACIJE OD ZVUKA UDARA GRAĐEVINSKIM FOLIJAMA THERMOSILENT APLICIRANIM U VIŠE SLOJEVA

Stevka Baralić, Aleksandar Đorđević, Borislav B. Budisavljević, Institut IMS, Laboratorija za akustiku i vibracije, Bulevar vojvode Mišića 43, Beograd, Izoterm-Plama, Svete Popovića 110, Ub, Srbija

Težnja za smanjenjem debljine elastičnog sloja kod pliva­jućeg poda kao i nove tehnologije na tržištu su dovele do pojave polietilenskih folija kao novog materijala za izolaciju od zvuka udara. Doskora uobičajene debljine elastičnog sloja kod plivajućeg poda od 2cm stvarale su znatne teškoće pri rešavanju arhitektonsko-građevinskih detalja, posebno u mokrim čvorovima, zajedničkim stepe­nišnim prostorima, hodnicima i sl. Upotrebom polietilen­ske folije debljine elastičnih slojeva svedene su na 0,5cm, a i manje, pa se sa njima efikasno rešavaju kako zahtevi zvučne izolacije tako i građevinski detalji. U radu su prikazani rezultati ispitivanja plivajućeg poda sa više­slojnim polietilenskim folijama.

 

AK3.5

TYRE/ROAD NOISE MEASUREMENT BY SOUND INTENSITY METHOD

Momir Praščević, Dragan Cvetković, Darko Mihajlov, Fakultet zaštite na radu, Niš, Srbija

The significant contribution of tyre/road noise generation mechanisms to the overall noise level of motor vehicles causes that noise level is the important indicator of the quality and technological level of both tyres and tyre production process. The precised, sophisticated and standardized measurement methods are needed to adequately describe quantity and quality of tyre/road noise. Those kinds of methods will make possible that something measured at a time X at a place A can be reproduced at a time Y at a place B with predefined accuracy. In addition to standardized method the other investigation methods are also used. The sound intensity method will be described in this paper. The shown examples indicate that the sound intensity technique is very reliable tool for identification source and tyre/road noise generation mechanisms as well as noise measurement.

 

AK3.6

UTICAJI POVREMENIH IZVORA BUKE NA AKUSTIKU U PUTNIČKOM VOZILU

Zorica Pantelić Milinković, Predrag Milenković, Nenad Vitošević, “Zastava automobili” DRP Institut za automobile, Kragujevac, Srbija

Svi vidovi buke koji se javljaju u vozilu, a smetaju vozaču i putnicima smatraju se parametrima koji negativno utiču na akustički konfor vozila, a samim tim i na kvalitet. Ovaj rad sadrži eksperimentalnu analizu buke povremenih izvora koju generišu: sistem za pranje zadnjeg vetro­branskog stakla i A/C sistem. Pored toga pokazana je intervencija urađena na vezi elektro-pumpe i posude za tečnost kojom je snižen, kako nivo buke po skali ”A” tako i nivo buke u širem frekventnom opsegu. Izmereni su nivoi buke A/C sistema u vozilu kod uha vozača i u slobodnom prostoru. Zatim je urađena frekventna analiza izmerenog nivoa buke i analiziran uticaj na akustiku ispitivanog vozila. Od A/C sistema se traži da poveća termički konfor u vozilu što je u direktnoj korelaciji sa snagom motora ventilatora odnosno njegovim brojem obrtaja. Povećavanjem snage povišava se i nivo emitovane buke. U cilju rešenja problema rekonstruisana je veza A/C sistema za karoseriju i analiziran doprinos unutrašnjoj buci vozila.

 

 

SEDNICA AK4

Okrugli sto: Inicijativa za izradu Zakona o buci

Predsedava: Husnija Kurtović

Moderator: Borislav Budisavljević

Petak, 8. jun 2007. u 8:30, sala 3

 

AK4.1

NEKI PROBLEMI U PROPISIMA ZA MERENJE BUKE

Borislav B. Budisavljević, Danica Boljević, Aleksandar Milenković, Institut IMS a.d., Beograd, Srbija

U prikazanom radu biće komentarisani domaći (srpski) propisi koji razmatraju problematiku buke sa ciljem da se ukaže na neke probleme i nedoslednosti u njima. Ovi problemi uglavnom dovode do različitih tumačenja i stvaraju utisak nedorađenih propisa. Budući da je u nekoliko navrata inicirana potreba da se propisi o buci inoviraju i da se sada čini da su za to uglavnom sazreli uslovi ovaj rad treba da pomogne definisanju problema.

 

 

SEDNICA AK5: Govor

Predsedava: Vlado Delić

Petak, 8. jun 2007. u 10:30, sala 3

 

AK5.1

PERCEPTIVNO PREPOZNAVANJE AKUSTIČKIH OBELEŽJA KOJA KARAKTERIŠU ODSTUPANJA U IZGOVORU FRIKATIVA /š/

Slobodan Jovičić, Elektrotehnički fakultet, Kralja Aleksandra 73, Beograd, Srbija

Silvana Punišić, Institut za eksperimentalnu fonetiku i patologiju govora, Gospodar Jovanova 35, Beograd, Srbija

U radu su prikazani rezultati inicijalnih istraživanja percepcije atipičnosti (odstupanja) u artikulaciji glasova u funkciji variranja karakterističnih akustičkih obeležja. Analiziran je frikativ /š/ i akustička obeležja trajanje i intenzitet. Stimulus /šuma/ sintetisan je sa 16 vrednosti oba obeležja u frikciji inicijalnog /š/ i određivana je funkcija identifikacije odstupanja po obeležju u tri nivoa odstupanja: redukovano, normalno i uvećano. Rezultati jasno ukazuju na dimenzije tipičnosti i atipičnosti u artikulaciji frikativa /š/.

AK5.2

SEGMENTACIJA REČI POSTUPKOM NAJBLIŽEG UZORKA ZA POTREBE ANALIZE POREMEĆAJA IZGOVORA FONEMA

Ružica Bilibajkić, Zoran Šarić, Institut za eksperimentalnu fonetiku i patologiju govora, Gospodar Jovanova 35, Beograd, Srbija

Slobodan Jovičić, Elektrotehnički fakultet, Kralja Aleksandra 73, Beograd, Srbija

U ovom radu izložen je algoritam za automatsku segmen­taciju izolovano izgovorenih reči za potrebe dijagnostike patologije govora. Algoritam je prilagođen uslovima ispitivanja koji podrazumevaju kooperativnost ispitanika. To omogućava korišćenje apriornog znanja o strukturi reči koju ispitanik izgovara, primenu prethodno estimi­ranih modele fonema na bazi spektra i trenda snage, i značajno povećanje tačnosti segmentacije u odnosu na postupke koje ovo znanje ne koriste. U postupku segmentacije koristi se algoritam dinamičkog usklađiva­nja reči (DTW) sa ograničenjima putanje u odnosu na usvojeni model reči. U cilju ostvarenja bolje segmentacije za široku populaciju ispitanika koja obuhvata različito doba starosti, pol kao i različite tipove patologije govora, korišćen je veći broj referentnih uzoraka modela koji pokrivaju sve navedene kategorije ispitanika. Algoritam je testiran na bazi ispitanika normalnog i patološkog izgovora i dobijena je visoka tačnost segmentacije.

 

AK5.3

ALFANUM WORD SPOTTER KAO VID PRIMENE ASR TEHNOLOGIJE

Dragiša Misković, Nikola Đurić, Nikša Jakovljević, Fakultet Tehničkih Nauka, Trg D. Obradovića 6, Novi Sad, Srbija

Darko Pekar, Alfanum, Novi Sad, Srbija

U radu su prikazane osnove i sama funkcionalnost novog sistema zasnovanog na primeni govornih tehnologija na srpskom jeziku. Aplikacija je namenjena detekciji pojave određenih reči u zvučnim fajlovima. Pored modifikacija u okviru algoritma za prepoznavanje govora prikazana je i realizacija korisničkog interfejsa.

 

AK5.4

PRIMENA NEURONSKIH MREŽA U KLASIFIKACIJI POREMEĆAJA IZGOVORA FRIKATIVA

Draško Furundžić, Institut Mihajlo Pupin, Volgina 15, 11000 Beograd, Srbija

Miško Subotić, Slavica Pantelić, Institut za eksperimentalnu fonetiku i patologiju govora, Gospodar Jovanova 35, 11000 Beograd, Srbija

Ovim radom su predstavljene teorijke osnove program­skog paketa za automarsku klasifiaciju, odnosno kvanti­fikaciju pravilnosti izgovora fonema iz klase frikativa srpskog jezika. Koristeći poznate metode i algoritme i razvijajući originalne za analizu, numeričko–simboličku reprezentaciju i vizuelizaciju procesa govora autori su odabrali neuronske mreže za izvršenje postavljenog zadatka, prevashodno zbog fleksibilnosti nelinearnih neuronskih modela i njihove sve češće primene u rešavanju problema iz oblasti prepoznavanja govora. Prezantirani rezultati koji su dobijeni primenom ovih modela dokazuju opravdanost i prednosti pristupa postavljenom zadatku.

 

AK5.5

IZRADA SISTEMA ZA AUTOMATSKO PREPOZNAVANJE GOVORA NA SRPSKOM JEZIKU KORIŠĆENJEM PROGRAMSKOG ALATA HTK

Lazar Berbakov, Nikša Jakovljević, Fakultet Tehničkih Nauka, Trg D. Obradovića 6, Novi Sad, Srbija

U ovom radu je predstavljen sistem za automatsko prepo­znavanje govora prilagođen za srpski jezik. Za obuku sistema su korišćene govorne baze snimljene i obrađene na Katedri za telekomunikacije i obradu signala Fakulteta tehničkih nauka u Novom Sadu. Sistem je realizovan primenom HTK alata koji predstavljaju skup softverskih alata namenjenih prepoznavanju govora razvijenih od strane Cambridge University Engineering Department.

 

AK5.6

SPECIFIČNOSTI SLOBODNIH ASOCIJACIJA DECE SA RAZVOJNOM DISFAZIJOM UZRASTA 5 DO 7 GODINA

Nataša Čabarkapa, Silvana Punišić, Miško Subotić, Institut za eksperimentalnu fonetiku i patologiju govora, Gospodar Jovanova 35, Beograd, Srbija

Pod pojmom “asocijacije reči” podrazumeva se veza između dve ili više reči stvorena prema asocijativnim zakonima. Poznavanje mehanizama stvaranja asocijacija i njihove povezanosti sa nivoom govorno-jezičke razvije­nosti može omogućiti bolji uvid u odnose misaonih proce­sa značenja i jezika. Izučavanje dečijeg jezika u periodu njegovog nastanka (od 0 do 7 godina) može biti veoma korisno, jer je jezički razvoj veoma brz i dinamičan. Uticaj pojedinih jezičkih kategorija na asocijacije moguće je uočiti ispitujući govorno-jezički razvoj dece koja imaju govorno-jezičke poremećaje. U radu su prikazani rezultati istraživanja slobodnih asocijacija kod dece uzrasta od 5 do 7 godina sa dijagnozom razvojne disfazije i dece sa normalnim govorno-jezičkim statusom. Uzorak je činilo 100 dece sa razvojnom disfazijom (eksperimentalna grupa) i 200 dece sa normalnim govorno-jezičkim razvo­jem (kontrolna grupa). Pokazuje se da deca sa normalnim govorno-jezičkim razvojem daju značajno veći broj slobodnih asocijacija od svojih vršnjaka sa razvojnom disfazijom, kao i da im je potrebno mnogo manje vremena za svaku asociranu reč nego deci sa razvojnom disfazijom.

 

AK5.7

EFIKASNO PRETVARANJE VELIKIH BLOKOVA TEKSTA U GOVOR

Robert Ronto, Darko Pekar, Dragan Knežević, Alfanum – govorne tehnologije, Novi Sad, Srbija

Ovaj rad opisuje realizaciju efikasne sinteze govora primenom klijent-server arhitekture, iz velike količine teksta pri velikom broju klijenata, korišćenjem distri­bucije opterećenja sistema i višenitnog programiranja.

Sednica APMT1

Zajednička sednica (AP1 i MT1): Antene i prostiranje

Predsedavaju: Branko Kolundžija i Bratislav Milovanović

Ponedeljak, 4. jun 2007. u 8:30, sala 3

 

AP1.1

OPTIMALNA REFLEKTORSKA ANTENA NAPAJANA PIRAMIDALNIM LEVKOM

Ðorde Petrović, Elektrotehnicki fakultet Beograd, Srbija, djordje.petrovic@eunet.yu

In this paper, a design method for optimal paraboloidal antenna with pyramidal horn antenna as a feeder is given. The focal distance of the aperture with the maximal theoretical gain of 30 dB is varied systematically. The pyramidal horn antenna, designed so that illumination of the aperture edge is 10 dB lower than illumination of the aperture center, is placed with its phase center in the aperture focal point. It is shown that maximum gain (aperture efficiency up to 70%) and maximum sidelobe ratio (up to 21.8 dB) are obtained for focal distances comparable with the aperture radius.

 

AP1.2

ELEKTRIČNO POLJE ZRAČENJA VERTIKALNE MONOPOL ANTENE U PRISUSTVU REALNE ZEMLJE: SINUSNA RASPODELA STRUJE

Milica P. Rančić, Elektronski fakultet u Nišu, Srbija, milica@elfak.ni.ac.yu

Radiation field of the vertical monopole antenna was determined in this paper. Antenna counterpoise is reinforced concrete foundation, which is approximated by a semi-spherical ground electrode. Sinusoidal approxima­tion was used for the current distribution along antenna conductors. The influence of the real homogenous ground on antenna characteristics, expressed by the Sommer­feld’s integral kernel (SIK), is modelled in two ways. The first model is well-known plane wave reflection coeffici­ent model, and the second one, the so-called TIA model (two-image approximation) proposed by the author of this paper.

 

AP1.3

DOLPH-CHEBYSHEV-LJEV LINEARNI NIZ SA LONGITUDINALNIM ZRAČENJEM I POVEĆANOM DIREKTIVNOŠĆU

Milan Kostic, WIPL-D d.o.o., Beograd, Srbija, milan.kostic@wipl-d.com

Branko Kolundžija, Elektrotehnicki fakultet Beograd, Srbija, kol@etf.bg.ac.yu

The Hansen-Woodyard condition yield increased directi­vity for uniform arrays. A method utilizing the same principle can also be applied to an end-fire Dolph-Cheby­shev array. By slightly modifying the design parameter of the Dolph-Chebyshev synthesis for sidelobe level SLR , the required sidelobe level is preserved while increasing the overall directivity. The sensitivity factor of such an array is increased within feasible limits, as well as the dynamic range. This paper descibes such a method.

 

MT1.1

CASSEGRAIN ANTENA PREČNIKA 0.3m NA 18GHz

Zoran Mićić, Ivan Jovanović, Dejan Mrdak

Institut IMTEL, Beograd, Srbija, zoran@insimtel.com

U radu je prikazana analiza, simulacija i realizacija klasi­čne dvoreflektorske Cassegrain antene sa minimalnom blokadom, linearnom polarizacijom (horizontalnom i/ili vertikalnom), prečnika 0.3m koja radi u frekventnom op­se­gu od 17.7 do 19.7 GHz. Dimenzije primarnog radija­to­ra i subreflektora antene su optimizovane programskim paketom WIPL-D za brzu i preciznu analizu metalnih i/ili dielektričnih/magnetnih struktura u frekventnom domenu.

 

MT1.2

ŠTAMPANI VERTIKALNI NIZ LINEARNO TEJPEROVANIH ANTENA NA 10.5GHz

Nenad Popović, Institut IMTEL, Beograd, Srbija

nenad@insimtel.com

U radu su prikazani rezultati novog koncepta štampane prorezne antene sa linearnom strukturom i omni-direkcionalnim dijagramom zračenja na učestanosti od 10.5GHz dobijenii simulacijom i analizom u programskom paketu WIPL-D Pro. Pojačanje antene za kolinearni niz od dva elementa, dobijeno simulacijom, na centralnoj učestanosti iznosi oko 4.8dBi.

 

MT1.3

PREDIKCIJA NIVOA ELEKTROMAGNETNOG POLJA KORIŠĆENJEM NEURONSKOG MODELA ZASNOVANOG NA ITU-R P.1546 PREPORUCI

Bratislav Milovanović, Elektronski fakultet Niš, Srbija, bata@elfak.ni.ac.yu

Zoran Stanković, Elektronski fakultet Niš, Srbija, zoran@elfak.ni.ac.yu

Milenko Ostojić, RATEL, Beograd

Marija Milijić, Elektronski fakultet, Niš, Srbija, marijam@elfak.ni.ac.yu

U ovom radu izložen je princip modelovanja prostiranja EM talasa korišćenjem neuronskih mreža zasnovan na ITU-R P.1546 preporuci. Predloženi neuronski model omogućava brzo i tačno proračunavanje jačine EM polja na osnovu frekvencije, visine antene, procenta vremena i rastojanja između antene i prijemnika. Rezultati dobijeni primenom neuronskog modela za slučaj urbane sredine prikazani su na georeferenciranoj podlozi GIS-MW GeoRef softverskog paketa.

 

 

Sednica AP2: Primenjena elektromagnetika

Predsedavajući: Dragan Filipović, Predrag Rančić

Ponedeljak, 4. jun 2007. u 10:30, sala 3

 

AP2.1

UTICAJ RASPOREDA EKVIVALENTNIH ELEKTRODA NA KAPACITIVNOST “SATURN” KONDENZATORA I POREÐENJE REZULTATA SA METODOM KONAČNIH ELEMENATA

Saša S. Ilić, Mirjana T. Perić, Elektronski fakultet Niš, Srbija

silic@elfak.ni.ac.yu, mika@elfak.ni.ac.yu

In this paper, an equivalent electrode influence on capaci­tance determination is considered. The equivalent electro­des method and point-matching method are used for calculation.

 

AP2.2

PROGRAMSKI PAKET KpKV v4.0

Miloš M. Marinović, ProCredit Bank A.D. Beograd, Srbija
Slavoljub R. Aleksić, Elektronski fakultet, Univerzitet u Nišu, Srbija

Siniša G. Minić, PMF-Univerzitet u Prištini, Kosovska Mitrovica, Srbija

This paper presents the program package for calculation of characteristic parameters of coxial lines when shape of shield conductor’s cross section can be circle, triangle square or pentagon. The inside conductor’s cross section shape is circle. For determining of characteristic parameters of coaxial lines, Method of Equivalent Electrode was used.

 

AP2.3

PRSTENASTI UZEMLJIVAČ NAPAJAN KOSIM ZEMLJOVODOM: KVAZISTACIONARNI ANTENSKI MODEL

Nenad N. Cvetković, Predrag D. Rančić, Elektronski fakultet u Nišu, Srbija, nenad.cvetkovic@elfak.ni.ac.yu, prancic@elfak.ni.ac.yu

Unknown current distribution (UCD) of ring ground electrode placed in linear, isotropic and homogeneous semiconducting ground and fed by skew earthing conductors is determined in this paper. Afterwards, the grounding impedance and potential distribuion at the ground surface are calculated. UCD is determined by numerical solving of the sistem of integral equation using point matching method and polinomial approximation for UCD.

 

AP2.4

NISKOFREKVENTNI SKIN EFEKAT ZA SLUČAJ PROVODNIKA PRAVOUGAONOG PRESJEKA

Dragan Filipović, Elektrotehnicki fakultet u Podgorici, Crna Gora
Tatijana Dlabač, Fakultet za pomorstvo u Kotoru, Crna Gora

This paper presents an approximate but accurate and conceptually simple method for the analysis of the lowfrequency skin effect in a rectangular conductor. The integral equation for the current density is approximately solved by assuming the current density in the form at a double power series with unknown coefficients. These coefficients are determined from the condition that the integral equation is satisfied in a sufficient number of points over the cross section. Double integrals which appear in this procedure can be evaluated analytically. The obtained results are in good agreement with the existing numerical and experimental results.

 

AP2.5

VERTIKALNA STUBNA ANTENA KAO MODEL ATMOSFERSKOG PRAŽNJENJA: ELEKTRIČNO POLJE POVRŠINSKOG TALASA

Vesna Javor, Predrag D. Rančić, Elektronski fakultet Niš, Srbija

Radial electric field of vertical mast antenna, which models lightning discharge channel in frequency domain, at the points near ground surface (ground wave) is determined in this paper. Counter-poise of the antenna is modeled by a small half-spherical grounding. Real ground influence is taken into account through Sommerfeld's integral kernel (SIK) which is modeled using Two-image approximation (TIA) in both near and far field. Unknown current distribution (UCD) along the antenna is determi­ned by numerical solving of the System of integral equa­tions of two potentials (SIE-TP) and some of the results were presented at the previous ETRAN Conference.

 

SEDNICA AU1: Stohastički signali i sistemi

Predsedava: Branko Kovačević

Ponedeljak, 4. jun 2007. u 8:30, sala 5

 

AU1.1

PRIMENA NEURALNIH MREŽA U DETEKCIJI RADARSKIH SIGNALA

Milenko Andrić, Vojna Akademija u Beogradu, Srbija, asmilenko@beotel.yu

U radu je opisan postupak detekcije radarskog signala primenom koncepta neuralnih mreža. Primenjena neural­na mreža je feedforward tipa sa jednim skrivenim slojem koji sadrži sedam čvorova. Kao ulazne promenljive u neuralnu mrežu korišćene su srednja vrednost i standardna devijacija prethodno formiranog histograma po frekvenciji za svaki signal. Supervizirano učenje je korišćeno u procesu obučavanja neuralne mreže.

 

AU1.2

POREĐENJE METODA ZA SEGMENTACIJU SLIKE

Bojan Bondžulić, Dimitrije Bujaković

Vojna Akademija, Beograd, Srbija

У раду је извршено поређење пет метода за сегмента­цију слике. Методи су испитани на синтетичким, псеудо-синтетичким и сликама реалних сцена. У квантитативној анализи коришћено је шест критери­јума: проценат исправно класификованих пиксела, Jaccard-ов и Yule-ов коефицијент, edge-mismatch, ре­ла­тивна грешка површине објекта и модификована Hausdorff дистанца

 

AU1.3

SISTEM ZA PREPOZNAVANJE IZOLOVANIH REČI ZASNOVAN NA KOMBINACIJI SKRIVENIH MARKOVLJEVIH LANACA I NEURONSKIH MREŽA

Predrag Kukić, Željko Đurović, Elektrotehnički fakultet Univerziteta u Beogradu,Beograd, Srbija

U radu je opisan algoritam za prepoznavanje izolovanih reči zasnovan na jednoj vrsti hibridnog HMM/ANN (Hidden Markov Models/Artificial Neural Network) modela. Nastao je sa idejom da se izbegne upotreba klasičnih Markovljevih lanaca gde broj parametara Gausove raspodele značajno raste sa povećanjem dimenzija opservacionog vektora. Opisani hibridni model ne zahteva nikakve pretpostavke vezane za statičku raspodelu vektora opservacije, već pomoću neuronskih mreža otkriva zavisnost spektralnih osobina signala koji pripadaju bliskim vremenskim intervalima i prethodnih stanja kroz koje sistem prolazi. Model se formira za svaku reč ponaosob, a na ulaze mu se dovode kvantizovani vektori kepstralnih koeficijenata. Algoritam je formiran i testiran na ograničenom skupu izolovanih reči srpskog jezika.

 

AU1.4

АНАЛИЗА ИНФОРМАТИВНОСТИ MFCC КОЕФИЦИЈЕНАТА У СЛУЧАЈУ ВОКАЛА СРПСКОГ ЈЕЗИКА

Лазар Супић, Жељко Ђуровић, Електротехнички факултет Универзитета у Београду, Београд, Србија

У раду је изложен алгоритам за анализу информа­тивности MFCC (Mel-Frequency Cepstrum Coefficients) коефицијената. Алгоритам је формиран и тестиран на вокалима српског језика. Извршенa је анализа инфор­мативности кепстралних коефицијената на основу редукције димензија, а затим је претпо­стављена Гаусова расподјела за МФЦЦ коефицијенте и користећи логаритам функције максималне вјеродос­тојности, као критеријумску функцију, методом Leave one out тестиран је скуп од 250 вокала, по 50 узорака за сваки вокал. Резултат експеримента нам даје заправо да тврдимо да веома мали број МФЦЦ коефицијената носи довољну количину информације за исправну класификацију у случају изговорених изолованих вокала српског језика.

 

AU1.5

ПРАЋЕЊЕ ОБЈЕКАТА НА СЦЕНИ ПРИМЕНОМ “MEAN - SHIFT” ПРОЦЕДУРЕ

Димитрије Бујаковић, Бобан Бонџулић, Војна aкадемија – Београд, Србија

У раду је описан један приступ праћења објеката на слици сцене, који је већ предложен у литератури, а заснован је на минимизирању вектора помераја средње вредности. У раду је приступ тестиран на вештачки генерисаној секвенци слика, док су у литератури коришћене реалне секвенце слика.

 

AU1.6

PRIMENA SUPPORT VECTOR MACHINE KLASIFIKATORA U PREPOZNAVANJU KARAKTERA SA REGISTARSKIH TABLICA

Srđan Milovanov, Robert Benčik, Branislav Mišić, Institut Mihajlo Pupin, Beograd, Srbija

U ovom radu je opisan algoritam za prepoznavanje karaktera sa registarskih tablica. Ukratko je objašnjen način dobijanja vektora obeležja za OCR. Date su teorijske osnove za Support Vector Machine klasifikator, i na kraju je objašnjena primena algoritma u sistemu i prikazana je efikasnost.

 

AU1.7

PARALELNO PROCESIRANJE U ESTIMACIJI PITCH PERIODE GOVORNOG SIGNALA

Veljko Papić, Branko Kovačević, Elektrotehnički fakultet, Univerzitet u Beogradu, Beograd, Srbija

U radu je prikazana procedura estimacije pitch periode govornog signala zasnovana na paralelenom procesiranju. Rad sadrži detaljnu analizu parametara čijim se izborom menja efikasnost estimacione procedure. Posebna pažnja je posvećena mogućnosti primene ove metode za odre­đivanje početka i kraja izolovanih reči, kao i mogućnosti identifikacije govornika.

 

 

SEDNICA AU2: Upravljački algoritmi u sistemima specijalne namene

Predsedava: Dušan Petrovački

Ponedeljak, 4. jun 2007. u 10:30, sala 5

 

AU2.1

UTICAJ BLAGE ROTACIJE LETELICE, VAZDUH-ZEMLJA NA NJENU STABILNOST I KINEMATIČKU STABILNOST

Tanja Nikolić, Vojnotehnički institut, Beograd, Srbija, tanjamasaleca@eunet.yu

The effect of rolling motion on the dynamic and kinematic stability of slow rolling vehicle was studied in this paper by using the theory of two channel control systems.

 

AU2.2

SIMULACIONO OKRUŽENJE ZA BESPILOTNU LETELICU

Mlađan Jovanović,Centar za komandno-informacione sisteme i informatičku podršku,Vojska Srbije, Beograd, Srbija

mladjan@afrodita.rcub.bg.ac.yu

Dušan Starčević, Fakultet organizacionih nauka,Univerzitet u Beogradu, Srbija, starcev@fon.bg.ac.yu

Željko Obrenović, Centruum voor Wiskunde en Informatica (CWI), Amsterdam, The Netherlands, Zeljko.Obrenovic@cwi.nl

Simulacija je dugo vremena bila korišćena kao sredstvo za unapređenje treninga i priprema za izvršavanje zadataka. U novije vreme simulacija se pojavljuje kao tehnološka podrška svih faza životnog ciklusa projekta, uključujući istraživanje, analizu i akviziciju. Sa mogućnošću da virtuelno simuliramo sisteme, procese, komunikacije i interoperabilnost svake komponente simulacionog okruženja, simulacija redukuje troškove i rizike povezane sa svim fazama projekta. Bespilotna letelica (UAV – Unmanned Aerial Vehicle) izvršava raznovrsne zadatke kao što su mobilno takticko izviđanje, prismotra, sprovođenje zakona, pretraga i spasavanje, nadgledanje okruženja. U realizaciji svih funkcionalnosti bespilotne letelice softverski deo postaje kompleksan sistem u realnom vremenu od koga se očekuje da konkurentno izvršava zadatke. U ovom radu su izložena iskustva u dizajnu i razvoju simulatora za laku bespilotnu letelicu namenjenu za misije izvidanja i prikupljanja podataka o okruženju. Opisani su arhitektura i implementacija rešenja.

 

AU2.3

OPTIMIZACIJA TRAJEKTORIJE LASERSKI VOĐENE BOMBE PRIMENOM OPTIMALNOG ZAKONA UPRAVLJANJA

Miloš Pavić, Vojnotehnički institut, Beograd, Srbija

U radu je prikazan zakon upravljanja laserski vođene bombe na bazi teorije linearnih kvadratnih diferencijalnih igara, kod koga se u jednoj ravni vođenja posmatra sistem sa dve veličine stanja. Filtracija merenih signala optere­ćenih šumom, kao i procena vrednosti nedostajućih veliči­na stanja potrebnih optimalnom zakonu upravljanja (opti­mal­nom u smislu minimizovanja indeksa performanse) vrši se Kalmanovim filterom. Uradena je analiza različitih struktura Kalmanovog filtera zavisno od ulaznih signala raspoloživih filteru. Izvršena je analiza pomocu složenog računarskog programa zasnovanog na potpunom matema­tičkom modelu bombe kao nelinearnom nestacionarnom objektu sa ''šest stepeni slobode kretanja'' i primenom Monte−Karlo simulacije koja obuhvata delovanje slučaj­nih poremećaja u letu. Određena je disperzija na cilju i uspešno rešen postavljeni zadatak koji je pokazao upotrebnu vrednost avio bombe sa novim algoritnom vođenja.

 

AU2.4

ANALIZA PROMAŠAJA PROTIVOKLOPNE VOĐENE RAKETE MALOG DOMETA METODOM ADJUNGOVANOG SISTEMA

Bojan Pavković, Vojnotehnički institut, Beograd, Srbija

U radu je prikazan princip rada sistema vođenja protivoklopne rakete malog dometa. Poseban osvrt dat je na nestacionarnu prirodu rakete kao objekta upravljanja. Dat je matematicki model rakete u prostoru stanja i princip analize promašaja sistema vodenja metodom spregnutog – adjungovanog sistema. Prikazan je simula­cioni model, kao i rezultati simulacije za jedan konkretan primer.

 

AU2.5

UPRAVLJANJE KCS 'KARAĐORĐEV TRG'

Dejan Beljić, Perica Krstić, Institut Mihailo Pupin – Automatika, Beograd, Srbija, dejan.beljic@automatika.imp.bg.ac.yu, perica.krstic@automatika.imp.bg.ac.yu

U radu je opisano praktično rešenje automatskog uprav­lja­nja primenjeno u KCS ’Karađorđev trg’. Sistem auto­mat­skog upravljanja implementiran u KCS ’Karađorđev trg’ zasniva se na SCADA VIEW6000 sistemu i Mitsubishi PLC kontolerima i predstavlja sistem koji se eksploatiše nepune dve godine.

 

AU2.6

PREDIKCIJA POTROŠNJE ENERGENATA U PRIMARNOJ PRERADI NAFTE PRIMENOM SUPPORT VECTOR MACHINES

Milena Petrujkić, Marijana Bobar, Fakultet tehničkih nauka Novi Sad, Srbija

Olivera Papić, NIS rafinerija nafte Novi Sad, Srbija

U radu je prikazana primena Support Vector Machines za predikciju potrošnje energenata u primarnoj preradi nafte. Razmatran je uticaj koji na kvalitet prognoze imaju različiti faktori: tip sirove nafte koja se prerađuje, klimatski faktori, kvalitet podataka i broj podataka koji čine skup za obuku. Problem je rešavan na primeru rafinerije nafte u Novom Sadu. Za generisanje i simulaciju rada SVM korišćen je softver LIBSVM

 

AU2.7

REGULACIJA VENTILATORA DIMNOG GASA U KOTLOVSKIM POSTROJENJIMA

Goran Kvaščev, Milena Petrović¹, Predrag Todorov

Elektrotehnički fakultet, Beograd, Srbija

¹Institut Mihailo Pupin, Beograd

Rad analizira moguća rešenja problema upravljanja ventilatorima dimnog gasa u kotlovskim postrojenjima. Tehnički zahtevi koji se postavljaju pred ovu regulacionu strukturu su izuzetno strogi jer veća odstupanja od zahtevane vrednosti podpritiska u ložištu kotla ugoržavaju regularni rad sistema. U radu su prikazana dva moguća rešenja od kojih je jedno zasniva na takozvanoj inkrementalnoj logici, dok je drugo realizovano kroz specifičnu implementaciju standardnoj PI regulatora.

 

AU2.8

SOFTVER ZA NADZOR, SIMULACIJU I UPRAVLJANJE DISTRIBUTIVNOM VODOVODNOM MREŽOM

Slobodan Zarić, Srđan Vukmirović, Imre Lendak, Fakultet Tehničkih Nauka - Novi Sad

U radu je prikazan primer implementacije softvera za nad­zor i upravljanje sistemima za distribuciju vode za piće u većim naseljenim mestima. Implementirani prototip  soft­ver­skog sistema je nadgradnja postojećem SCADA siste­mu i omogućava nadgledanje stvarnih i simuliranih veliči­na u distributivnoj mreži, kao i posredno (daljinsko) uprav­ljanje u toj mreži na osnovu optimizacije dobijene primenom modernih optimizacionih algoritama. Softver je implementiran upotrebom najnovijih softverskih tehno­lo­gija, pri čemu se vodilo računa da bude primenljiv na svaku vodovodnu mrežu, kao i da se može lako proširiti. Rad sistema je prikazan na primeru dve vodovodne mreže.

 

AU2.9

PRIMENA  PSO ALGORITMA ZA OPTIMIZACIJU RADA PUMPE U VODOVODNOM SISTEMU

Željko Kanović, Milan Rapaić, Fakultet tehničkih nauka Novi Sad

U radu je prikazana upotreba PSO (Particle Swarm Opti­mi­zation) algoritma za određivanje optimalne strategije rada pumpe u vodovodnom distributivnom sistemu. Re­zul­ta­ti su upoređeni sa rezultatima dobijenim upotrebom genetskog algoritma. Kriterijum optimalnosti je cena utrošene električne energije za rad pumpe uz zadovoljenje  fizičkih ograničenja u sistemu. Modeliranje sistema izvedeno je upotrebom simulacionog softvera EPANET, a za optimizaciju rada pumpe upotrebljen je programski paket Matlab.

 

 

SEDNICA AU3: Modeliranje i upravljanje procesima

Predsedava: Dragan Antić

Utorak, 5. jun 2007. u 8:30, sala 5

 

AU3.1

A SIMPLE EFFECTIVE METHOD TO OBTAIN A WELL-TUNED PID CONTROLLER

Tomislav Šekara, Miroslav Mataušek, Faculty of Electrical Engineering, Belgrade, Serbia

The proposed method includes both maximization of integral gain ki and maximization of proportional gain k, under constraint on the maximum sensitivity Ms. Only three nonlinear algebraic equations, like in the case of PI controller, are to be solved to obtain a well-tuned PID. This enables to obtain effective initial values for adjustable parameters. Two of these three nonlinear algebraic equations are the same for both maximizations. The tuning parameters are maximum sensitivity Ms, number N defining time constant of the noise filter, and damping ratio z of the pair of complex-conjugate zeros of the controller. A procedure to obtain zopt from the trade-off between load disturbance rejection and noise filtering is developed. Comparison with the recently proposed optimization procedures confirms effectiveness and validity of the proposed simple procedure to obtain a well-tuned PID and closed-loop systems with desired and predictable properties.

 

AU3.2

METOD OPTIMALNE ESTIMACIJE RADIJUSA PODZEMNIH INSTALACIJA I KARAKTERISTIKA ZEMLJIŠTA

Aleksandar Ristić, Dušan Petrovački, Fakultet Tehničkih Nauka, Novi Sad, Srbija

U radu su prezentovani osnovni principi realizacije novog algoritma za optimalnu estimaciju radijusa cevovoda i karakteristika zemljišta. Proces estimacije je obrazložen kroz dve funkcionalne etape. U okviru prvog segmenta algoritma se ulazni podaci sa hiperbolične refleksije u radarskom skenunovim postupkom fitovanja interpretiraju optimalnom hiperbolom određenih svojstava. Svrha drugog segmenta algoritma je da uz uvažavanje novoodređenih zakonitosti na adekvatan način izvrši estimaciju radijusa cevovoda, brzinu propagacije EM talasa kroz zemljište (dielektrična konstanta) i dubinu cevovoda. Tako definisani algoritam je uspešno prime­njen na nizu realnih radarskih skenova reprezentativnih objekata infrastrukture, što je kroz dobijene rezultate i poređenja u radu i pokazano.

 

AU3.3

OPTIMALNO UPRAVLJANJE PROBLEMIMA KVADRATNOG TIPA

Milan Rapaić, Zoran Jeličić, Dušan Petrovački, Fakultet tehničkih nauka Novi Sad, Srbija

U radu je prikazano jedno proširenje metode uopštenih Lagranževih funkcionala razvijene od strane P. Kosmola i M. Pavona. Razmatramo dovoljne i potrebne uslove opti­mal­nosti u problemima koji su okarakterisani potpu­nom kvadratnom formom kako kriterijuma optimalnosti, tako i dinamike posmatranih sistema.

 

AU3.4

PRAKTIČNA REALIZACIJA POVEZIVANJA INDUSTRIJSKIH POGONA PRIMENOM MULTI POINT INTERFACE MREŽE

Perica Nikolić, Ljubomir Francuski, Fakultet tehničkih nauka, Novi Sad, Srbija

U okviru rada je prikazana jedna praktična realizacija mrežnog povezivanja programabilnih logičkih kontrolera (PLC) primenom multi point interface (MPI) protokola. Ceo sistem je baziran na Siemens S7-315 2DP kontro­lerima. Sistem je realizovan i pušten u rad u fabrici za proizvodnju biljnih ulja iz semena suncokreta. Na ovaj način je izvršeno povezivanje tri tehnološki nezavisna pogona: ljuštione, presaone i ekstrakcije i izvršeno formiranje jedinstvenog sistema daljinskog nadzora i upravljanja.

 

AU3.5

CONSENSUS BASED MULTI-AGENT PARAMETER ESTIMATION BY STOCHASTIC APPROXIMATION

Srđan Stanković, Faculty of Electrical Engineering, University of Belgrade, Serbia

Miloš Stanković, Dušan Stepanović, Department of Industrial and Enterprise Systems Engineering and Coordinated Science Laboratory, Belgrade, Serbia

In this paper an algorithm for multi-agent estimation of parameters in linear discrete-time regression models is proposed in the form of a combination of local stochastic approximation algorithms and a global consensus strate­gy. An analysis of the asymptotic properties of the proposed algorithm is presented. In the case of non-vanishing gains in the stochastic approximation algori­thms, an upper bound of the estimation error covariance matrix is defined as a solution of a Lyapunov-like matrix equation, while in the case of asymptotically vanishing gains the mean-square convergence is proved.

 

AU3.6

SYSTEMATIC APPROACH TO ROBUST LINEAR AND FUZZY CONTROL DESIGN FOR UNDUMPED PLANTS WITH DEAD-TIME

Aleksandar Rakić, Trajko Petrović

Faculty of Electrical Engineering, University of Belgrade, Serbia

In this paper robust approach is utilised to obtain simple linear PID type controllers for undumped systems with dead-time. Large signal response is improved by means of control fuzzification. Design is verified by comparative evaluation along with existing control design solution on representative classes of plants.

 

AU3.7

IZRADA LABORATORIJSKE POSTAVKE ZA PROUČAVANJE PROCESA REGULACIJE TEMPERATURE UPOTREBOM PROGRAMABILNOG LOGIČKOG KONTROLERA

Goran Pantić, Fakultet tehničkih nauka Novi Sad, Srbija, goran.pantic@yahoo.com

Dragan Milićević, Fakultet tehničkih nauka Novi Sad, Srbija, milicevd@uns.ns.ac.yu

Veran Vasić, Fakultet tehničkih nauka Novi Sad, Srbija, veranv@uns.ns.ac.yu

Zoltan Čorba, Fakultet tehničkih nauka Novi Sad, Srbija, zobos@uns.ns.ac.yu

U radu je opisana laboratorijska postavka namijenjena proučavanju regulacije temperature tečnosti. Analiziran je uticaj parametara PID regulatora na kvalitet upravljanja. Opisana je procedura automatskog podešavanja parame­tara, tzv. autotjuning procedura (samopodešavanje para­me­tara). Opisuju se ostvareni mjerni i izvršni interfejsi između objekta regulacije i programabilnog logičkog kontrolera u kome je sadržan upravljački algoritam. Daju se karakteristike regulacije dobijene primjenom Siemens-ovog PID Autotuning Wizard-a implementiranog u PLC serije S7-200.

 

SEDNICA AU4: Računarski upravljani sistemi

Predsedava: Zdravko Uskoković

Utorak, 5. jun 2007. u 10:30, sala 5

 

AU4.1

PRIMENA SERVISNO ORIJENTISANOG KONCEPTA UPRAVLJANJA INTEGRISANIM UREĐAJIMA

Branislav Jevtović, Viša poslovna škola - Blace, Srbija, banej@vpskp.edu.yu

Danilo Oklobdžija, Mašinsko Tehnička škola „15 Maj“ - Niš, Srbija, odanilo@sbb.co.yu

Jovan Ristić, Fakultet tehničkih nauka - Kosovska Mitrovica, Srbija, jristic@ni.ac.yu

U radu su prikazani koncept i prednosti primene servisno orijentisane arhitekture, konkretno XML-a i Web servisa pri interakciji sa namenski integrisanim uređajima (embed­ded devices). Prikazana je primena servisno orijentisanog koncepta upravljanja jednim, za našu industriju klasičnim, tipom ranije ugrađenih – “nasle­đenih” uređaja. Posebna pažnja posvećena je integraciji postojećih modula sa Microsoft Robotics Studiom, najverovatnije jednom od vodećih razvojnih okruženja za upravljanje robotima u budućnosti, koje se u potpunosti bazira na servisno orijentisanoj arhitekturi. Osnovni pojmovi koji se sreću pri korišćenju Microsoft Robotics Studija prikazani su u svetlu servisno orijentisane arhitek­ture. Servisno orijentisan koncept Microsoft Robotics Studija pruža veliku fleksibilnost pri razvoju rešenja za različite proizvođače i otvara nove poglede na robote budućnosti. Interdisciplinarnost ovakvog okruženja pruža velike mogućnosti za praktučnu edukaciju u mnogim baznim tehnologijama, kao što su mikoprocesorsko upravljanje, XML, Web servis, bežične komunikacije itd.

 

AU4.2

ANALIZA PRIMENE DAF I GDA SPECIFIKACIJA ZA PRISTUP OBJEKTNOM MODULU UMS-a

Aleksandar Erdeljan, Darko Čapko, Fakultet Tehničkih Nauka - Novi Sad, Srbija

Rad analizira primenljivost Data Access Facility (DAF) i Generic Data Access (GDA) specifikacija za opis inter­fejsa servisa namenjenih uređivanju objektnog modela Utility Management System-a (UMS), poput sistema za distribuciju električne energije (DMS) ili distribuciju vode. Predloženi su osnovni principi dizajna objektnog modela UMS-a koji omogućavaju jednostavniju imple­men­taciju servisa: zasnovani na upotrebi kontejnera obje­kata i relacija po referenci za označavanje veza među objekatima. Pokazano je da je dato prilagođenje objekt­nog modela potrebno u veoma čestom slučaju gde jedan objekat sadrži primerke drugog tipa. Time brojni i različiti tipovi podataka UMS modela: podaci o primercima opreme, njihovi kataloški podaci, pozicije, povezanost elemenata (topologija), kao i meta podaci o modelu, postaju dostupni na jednoobrazan i jednostavan način. Takođe, razmatran je način implementacije modela i servisa, ukazano je na ograničenja nametnuta specifika­cijama, kao i na potrebe uvođenja dodatnih interfejsa.

 

AU4.3

RAZMATRANJE I PREMENA RAZLIČITIH PRISTUPA MODELIRANJA I SIMULACIJE PODZEMNIH VODA

Darko Čapko, Svetlana Mihajlović, Srđan Vukmirović, Željko Kanović, Fakultet tehničkih nauka, Novi Sad, Srbija

U okviru ovog rada su analizirani načini modeliranja i simulacije kretanja podzemnih voda, pri čemu je kao osnova poslužio softverski paket MODFLOW. Pored toga, opisana je i softverska aplikacija razvijena sa ciljem proračuna piezometarskih nivoa u zadatoj oblasti strujanja podzemnih voda. U okviru simulacija korišćene su dve metode: direktna (DE4) i SIP metoda i upoređeni njihovi rezultati.

 

AU4.4

ADAPTACIJA STRUKTURNOG DMS MODELA PO UGLEDU NA COMMON INFORMATION MODEL (CIM)

Imre Lendak, Aleksandar Erdeljan, Slobodan Zarić, Fakultet tehničkih nauka, Novi Sad, Srbija

Cilj rada je da prikaže postupak, i rezultate razvoja objektnog modela elektro-energetskih sistema na bazi uspešnog, strukturno orijentisanog modela. Pored prela­ska na objektno orijentisanu pragmatiku i usklađivanje sa preovlađavajućim standardima (pre svega sa IEC-ovim Common Information Model-om), važno je bilo i očuvanje glavnih pozitivnih odlika strukturnog modela, koje su: bogatost tipovima i atributima, i mnoštvo optimizacija koje su uvedene sa ciljem da se minimizuje memorijsko zauzeće i na taj način omogući opisivanje izuzetno velikih elektro-energetskih mreža.

 

AU4.5

OPTIMIZACIJA PARAMETARA PI REGULATORA PRIMENOM GENETSKOG ALGORITMA

Dragan Matić, Indas doo, Novi Sad, Srbija

Filip Kulić, Fakultet tehničkih nauka, Novi Sad, Srbija

U okviru ovog rada prikazan je metod optimizacije para­metara PI regulatora primenom Genetskog algoritma za jedan inertan proces – regulacija temperature fluida koji teče. Postupak optimizacije se vrši u off-line režimu. Dobijeni rezultati upoređeni su sa rezultatima dobijenim primenom konvencijalnih metoda za određivanje para­metara P i I dejstva. Model sistema dobijen je na osnovu izvođenja eksperimenta u otvorenoj povratnoj spezi na realnom sistemu i snimanjem odziva sistema na step pobudu.

 

AU4.6

JEDNO REŠENJE NADZORNO UPRAVLJAČKOG SISTEMA U PROCESNOJ INDUSTRIJI

Ljubomir Francuski, Filip Kulić, Perica Nikolić, Fakultet tehničkih nauka, Novi Sad, Srbija

U okviru ovog rada prikazane su osnovne funkcije, i jedno rešenje sistema za daljinski nadzor i upravljanje u procesnoj industriji. Sa harverskog aspekta, sistem je realizovan sa tri S7 315 – 2DP programabilna logička kontrolera povezanih sa tri personalna računara na kojima se izvršava softver za daljinski nadzor i upravljanje. Celokupan sistem je realizovan i pušten u rad na realnom pogonu – u fabrici ulja “Mladost – Šid”.

 

 

SEDNICA EE1: Elektroenergetski sistemi

Predsedava: Ninel Čukalevski

Četvrtak, 7. jun 2007, 10:30, sala 4

 

EE1.1

ANALIZA OSETLJIVOSTI TRANSAKCIJA U DEREGULISANOJ ELEKTROENERGETSKOJ MREŽI

Viktor Maksimović, Ivan Škokljev, Elektrotehnički fakultet, Beograd, Srbija

Cilj ovog rada je analiza uticaja PTDF i ATC na osetlji­vost transakcija u deregulisanom okruženju. U tu svrhu je korišćen DC proračun tokova snaga. Metodologija proračuna ATC je upotrebljena za evaluaciju ograničenja injektiranja transakcija u mrežu u normalnom režimu rada i pri zagušenjima. Upravljanje transakcijama zbog regu­lacije zagušenja u mreži je izvršeno preko metode Optimalnog Transakcionog Menadžmenta (OTM) bazira­ne na linearnom programiranju čija je deskripcija ostala izvan konteksta ovog rada.

 

EE1.2

PRAVILA ZA DODJELU PREKOGRANIČNIH PRENOSNIH KAPACITETA

Milodrag Košarac, Nezavisni operator sistema u BiH, Sarajevo, Bosna i Hercegovina

Dobrivoje Stojanović, Elektronski fakultet, Niš, Srbija

Jedna od najčešće primjenjivanih metoda za upravljanje zagušenjima u mreži je zasnovana na dodjeli Neto prenosnog kapaciteta – NTC-a. Nezavisni Operator Sistema u Bosni i Hercegovini (NOS BiH) prekogranični prenosni kapacitet dodjeljuje na godišnjem, mjesečnom i dnevnom nivou. Jasne i precizno definisane procedure, po kojima NOS BiH vrši te dodjele, su opisane u ovom radu. U radu je, takođe, opisana i dodjela prenosnog kapaciteta putem aukcija, koje NOS BiH počinje da primjenjuje od mjeseca jula 2007. godine.

 

EE1.3

JEDNA METODOLOGIJA ZA ANALIZU I POBOLJŠANJE NAPONSKO-REAKTIVNIH STANJA PRENOSNIH MREŽA

Dragan P. Popović, Miloš LJ. Stojković, Elektrotehnički institut "Nikola Tesla", Beograd, Srbija

U radu se izlaže jedna unapređena metodologija za analizu i poboljšanje naponsko-raktivnih prilika prenosnih mreža. Njenu materijalizaciju predstavlja programska celina, koju čine, u komplementarnoj primeni, računarski programi UCOSFI (unapređena verzija) i DEFNAPON, u okviru jedinstvene baze podataka. Karakteristike i mogućnosti razvijene metodologije, odnosno pomenute programske celine, utvrđene su na primeru prenosne mreže Srbije, u njenom širem okruženju.

 

EE1.4

IMPLEMENTACIJA MREŽNIH APLIKACIJA U NDC ELEKTROMREŽE SRBIJE

Boris Filipović, Marija Đorđević, Aleksandar Kurćubić, Elektromreža Srbije, Beograd, Srbija

Miloš Stojić, Institut “Mihajlo Pupin – Automatika”, Beograd, Srbija

U ovom radu su opisane sve mrežne funkcije koje se nalaze u sastavu novog SCADA/EMS sistema koji je implementiran u Nacionalnom dispečarskom Centru Elektromreže Srbije, pokazana je njihova funkcionalnost i njihov značaj za pravilno upravljanje EES-om.

 

EE1.5

INFORMACIONI SISTEM ZA PRAĆENJE PERFORMANSI RADA EES-ARHITEKTURA I KORIŠĆENE TEHNOLOGIJE

Ninel Čukalevski, Goran Jakupović, Jelena Car, Igor Bundalo, Institut „Mihajlo Pupin“, Beograd, Srbija

U uslovima liberalizovanog tržišta, operator prenosnog sistema (npr. TSO tipa), korisnici prenosnog sistema i konačno Regulator imaju potrebu da kontinualno i celovito prate performanse rada EES, pre svega u domenu pouzdanosti napajanja i kvaliteta isporučene električne energije. U radu se prvo formulišu informacioni zahtevi koje TSO može imati u tom segmentu, definiše arhitek­tura celine informacionog sistema (Perf-IS) namenjenog za kontinualno praćenje i analizu performansi rada sistema. Kratko je opisana potrebna funkcionalnost svih elemenata sistema (baza i aplikacija), dok je akcenat stavljen na izbor i primenu savremenih informacionih tehnologija, koncepata i alata koji su korišćeni u njegovoj realizaciji. Imajući u vidu broj i karakter potencijalnih korisnika, sistem je realizovan kao web-omogućen, korišćenjem savremenih standardnih ’’open-source’’ rešenja i proizvoda u domenu operativnog sistema (Linux/Windows), RDBMS (MySQL), web-servisa (Apache, PHP), razvojnih alata i dr.

 

EE1.6

POVEZIVANJE IED UREĐAJA PO IEC 61850 NA SISTEM DALJINSKOG NADZORA I UPRAVLJANJA NA PRIMERU TE KOSTOLAC A

Gordan Konečni, Vladimir Nešić, Institut “Mihajlo Pupin – Automatika”, Beograd, Srbija

Rad opisuje iskustva u implementaciji novog standarda IEC 61850 u sistemu daljinskog nadzora i upravljanja u TE Kostolac A, kao i probleme vezane za mapiranje ovog protokola na protokole starije generacije, kao što je IEC 60870-5-101.

 

SEDNICA EE2: Elektroenergetski objekti i oprema I

Predsedava: Milenko Đurić

Četvrtak, 7. jun 2007, 17:30, sala 4

 

EE2.1

PRORAČUN STACIONARNIH REŽIMA I REŽIMA TROPOLNOG KRATKOG SPOJA U SP NN MREŽAMA

Jadranka Radović, Elektrotehnički fakultet, Podgorica, Crna Gora

Milan Vujčić, Elektroprivreda Crne Gore AD, Nikšić, Crna Gora

U ovom radu će se analizirati stacionarni režimi, postha­varijska stanja i režimi tropolnog kratkog spoja u složeno­petljastoj niskonaponskoj mreži (SP NN mreži).

 

EE2.2

UREĐAJ ZA DETEKCIJU VODE U TURBINSKOM ULJU

Slobodan Škundrić, Srđan Milosavljević, Elektrotehnički institut „Nikola Tesla“, Beograd, Srbija

U radu je razmatran problem detekcije prisustva vode u turbinskom ulju. Prikazani su rezultati merenja promene električne otpornosti i kapacitivnosti na eksperimental­nom senzoru zavisno od sadržaja vode u ulju. Dat je prikaz uređaja za detekciju prisustva vode u turbinskom ulju ležaja turbine hidrogeneratora HE “Đerdap“, razvije­nog u Elektrotehničkom institutu „Nikola Tesla“ u Beogradu.

 

EE2.3

UREĐAJ ZA TERMOSLIKU DISTRIBUTIVNIH TRANSFORMATORA

Dejan Mišović, Vladimir Ćuk, Slobodan Škundrić, Elektrotehnički institut“Nikola Tesla“, Beograd, Srbija

Radovan Radosavljević, Elektrotehnički fakultet, Beograd, Srbija

U radu je prikazano jedno originalno tehničko rešenje uređaja za termosliku distributivnih transformatora. Prikazan je primenjeni matematički model termoslike distributivnih transformatora. Data je blok šema sa kratkim tehničkim opisom realizovanog uređaja. Kako se razvijeni uređaj nalazi u realnim uslovima rada već nekoliko meseci uz permanentni prenos rezultata merenja preko GPRS mreže, to je dat i kratak opis realizacije daljinskog nadzora.

 

EE2.4

IZOBLIČENJE STRUJE JEDNOFAZNIH KLIMA UREĐAJA

Milenko Đurić, Željko Đurišić, Elektrotehnički fakultet, Beograd, Srbija

U radu je izvršena analiza izobličenja struje jednofaznih klima uređaja. Analiza je izvršena teorijski, korišćenjem računarskih simulacija rada jednofaznog asinhronog motora koji pogoni klipni kompresor. Rezultati ovih analiza jasno ukazuju na bitne razloge koji utiču na izobličenje struje jednofaznih klima uređaja.

 

EE2.5

UGROŽENOST ŽELEZNIČKIH ELEKTROVUČNIH VOZILA OD SKLOPNIH I ATMOSFERSKIH PRENAPONA

Branislav Gavrilović, Železnice Srbije, Beograd, Srbija

U radu je izložena analiza ugroženosti železničkih elek­tro­vučnih vozila od sklopnih i atmosferskih prenapona. Sem toga, u radu su izložene i odgovarajuće zaštitne mere za ograničenje ovih prenapona.

 

EE2.6

TROFAZNO MERILO PROPADA I NADVIŠENJA NAPONA

Josif Tomić, Fakultet tehničkih nauka, Novi Sad, Srbija

Miodrag Kušljević, Termoelektro Enel AD, Beograd, Srbija

Đurica Karan, Fakultet tehničkih nauka, Novi Sad, Srbija

U ovom radu je prikazan praktično realizovan merni uređaj za merenje propada i nadvišenja napona u elektroenergetskoj mreži. Takođe su dati i rezultati dobijeni prilikom merenja u realnom sistemu. Realizovani uređaj je poboljšani i unapređeni prethodni merni uređaj i predstavlja nastavak višegodišnjih istraživanja iz oblasti merenja i analize u elektroenergetskim sistemima.

 

 

SEDNICA EE3: Električne mašine i pogoni

Predsedava: Vladimir Katić

Petak, 8. jun 2007, 8:30, sala 4

 

EE3.1

REKONSTRUKCIJA VARD-LEONARDOVOG POSTROJENJA

Milan Plavšić, Veran Vasić, Đura Oros, Fakultet tehničkih nauka, Novi Sad, Srbija

Vard-Leonardovo postrojenje, njegova uloga i namena; Problemi sa postojećom upravljačkom konfiguracijom; Realizovana rekonstrukcija komandno-upravljačkog dela postrojenja primenom PLC-a.

 

EE3.2

OPTIMALNO UPRAVLJANJE PUNOUPPRAVLJIVIM VETROGENERATOROM PRIMENOM FUZZY LOGIKE

Zoran Ivanović, Evgenije Adžić, Marko Vekić, Vladimir Katić, Fakultet tehničkih nauka, Novi Sad, Srbija

U ovom radu je objašnjen algoritam optimalnog upravlja­nja vetrogeneratorom zasnovan na fuzzy logici. Vetro­elektrana se sastoji od kavezne asinhrone mašine i dvo­stra­nog punoupravljivog pretvarača čija je prevashodna namena da svu proizvedenu energiju prosledi ka električnoj mreži. Upravljački sistem sadrži kontroler čiji se rad zasniva na fuzzy logici i služi za maksimalno iskorišćenje snage iz vetra. Fuzzy logika je korišćena da bi se poboljšale karakteristike sistema. Celokupni upravljački sklop je razvijen u Matlabu korišćenjem Simulink i Fuzzy logic toolbox-a. Na kraju su dati rezultati simulacije.

 

EE3.3

ALGORITAM ZA OPTIMIZACIJU EFIKASNOSTI POGONA SA ASINHRONIM MOTOROM ZASNOVAN NA MODELU GUBITAKA I KONTROLI REZERVE MOMENTA

Branko Blanuša, Petar Matić, Željko Ivanović, Elektrotehnički fakultet, Banja Luka, Republika Srpska, Bosna i Hercegovina

Slobodan N. Vukosavić, Elektrotehnički fakultet u Beogradu, Beograd, Srbija

U radu je prikazan algoritam za minimizaciju snage gubitaka vektorski upravljanog pogona sa asinhronim motorom u kojem se koristi model gubitaka i kontrola rezerve elektromagnetnog momenta. Primjenom ovog algoritma ostvaruje se značajno smanjenja gubitaka snage i energije u pogonu, posebno u režimima rada kada je optere}enje motora znatno manje od nominalnog. Može se koristiti i u servosistemima gdje daje dosta dobar kompromis između smanjenja gubitaka sa jedne strane i očuvanja dinamičkih karakteristika sa druge. Razmatrani pogon testiran je računarskom simulacijom i eksperimen­talno.

 

EE3.4

PRIMENA dSPACE RAZVOJNOG SISTEMA ZA DC/DC PRETVARAČEM REGULISANI POGON

Ivan Josifović, Stevan Grabić, Vladimir Katić, Fakultet tehničkih nauka, Novi Sad, Srbija

U radu je prikazana primena sprege dSpace razvojnog sistema i Simulink alata u razvoju algoritma upravljanja za četvorokvadrantni DC/DC pretvarač koji pogoni mašinu jednosmerne struje. Na osnovu modela pogona izvršen je proračun parametara PI regulatora struje rotora. Sledi opis osnovnih elementa uređaja. Posebna pažnja je posvećena problemima prenosa signala, pogotovo analog­nih, od pretvarača ka dSpace kartici i u radu je data preporuka o načinu zaštite od uticaja smetnji. Konačno, prikazani su algoritam upravljanja po struji rotora ostva­ren korišćenjem biblioteke dSpace Real Time Interface (RTI) i Simulink okruženja i rezultati merenja na uređaju.

 

EE3.5

ANALIZA HIDRODINAMIČKE KOČNICE PRIMENOM MODELIRANJA I SIMULACIJE

Branimir Kiković, lnstitut „Mihajlo Pupin“, Beograd, Srbija

Na osnovu statičke analize određene su zavisnosti mome­nata, pritisaka i brzina strujanja u pojedinim presecima kočnice u zavisnosti od punjenja i broja obrtaja.u kočnici. Dinamičkom analizom matematčkog modela i određen je uticaj: promene ulaznog upravljačkog signala, krutosti opruge upravljačkog organa – razvodnika i promene dimenzija (geometrije) komponenata retardera.

 

SEDNICA EE4: Elektroenergetski objekti i oprema II

Predsedava: Dragan Popović

Petak, 8. jun 2007, 10:30, sala 4

 

EE4.1

ELEKTRIČNI FILTRI ZA ANALIZU PRELAZNIH POJAVA

Slobodan Bjelić, Fakultet tehničkih nauka, Kosovska Mitrovica, Srbija

Vladimir Mladenović, Tehnički fakultet, Čačak, Srbija

Zbog prednosti koje imaju i odnosu na analogne, digitalni filtri se koriste u niskom i srednjem frekventnom domenu. U poslednje vreme razvoj tehnologije uslovio je korišćenje većih frekventnih domena. Pored toga neke od funkcija sa analognom tehnologijom nije moguće realizovati ali se zato digitalni filtri lako uključuju u integrisane sisteme. U ovom radu date su metode za određivanje i merenje prelaznih pojava u električnim mrežama i opisane su njihove karakteristike.

 

EE4.2

НУМЕРИЧКО РЕШАВАЊЕ ПОЉА ТРАКАСТИХ ВОДОВА

Милан М. Добричић, Виша техничка школа, Чачак, Србија

Јерослав М. Живанић, Технички факултет, Чачак, Србија

 У раду је приказан нумерички метод за одређивање кон­­станти тракастих водова који представља комби­на­цију метода фиктивних извора и конформног пресликавања па ће се у даљем излагању користити назив комбиновани метод.

 

 

EE4.3

PRIMENA MODERNIH DSP ZA REKONSTRUKCIJU FAZNIH STRUJA NAIZMENIČNOG POGONA SA JEDNIM STRUJNIM DAVAČEM

Darko Marčetić, Fakultet tehničkih nauka, Novi Sad, Srbija

Rad se bavi regulisanim pogonima sa naizmeničnim moto­­rom i jednim strujnim davačem u jednosmernom međukolu. U radu je detaljno opisan jedan algoritam za rekonstrukciju faznih struja motora, pogodan za primenu pri malim brzinama obrtanja rotora. Akcenat rada je na praktičnoj realizaciji, i pri izradi algoritma iskorišćene su mogućnosti nove serije DSP namenjenih kontroli motora. I pored niske cene, što ih čini pogodnim za ugradnju u pogone opšte namene, odabrani DSP poseduju unapređene periferije koje vrše nezavisno i simultano odabiranje više signala u unapred odabranim trenucima u toku PWM periode i time znatno olakšavaju primenu opisanog algoritma. Ove izmene u periferijama modernih DSP otvaraju mogućnost primene vektorske kontrole u pogonima opšte namene, koja je potvrđena sa prikazanim eksperimentalnim rezultatima.

 

EE4.4

UTICAJ RAZLIČITIH REŽIMA RADA ELEKTROSTATIČKOG FILTRA NA NAPOJNU MREŽU

Aleksandar Nikolić, Ilija Stevanović, Elektrotehnički institut "Nikola Tesla", Beograd, Srbija

U radu su prikazani rezultati analize kvaliteta napajanja postrojenja elektrofiltra u termoelektrani pri različitim re­ži­mima rada. Upravljanje elektrofiltrom je realizovano digitalno upravljanim antiparalelnim tiristorima. U jed­nom režimu (kontinualnom) se zadaje konstantni ugao paljenja tiristora u zavisnosti od referentne struje, dok se u drugom režimu (intermitentnom) zadaje vreme vođenja i trajanje pauze. Za oba režima je izvršeno merenje sadržaja viših harmonika u naponu i struji napajanja i analiza prema važećem evropskom standardu o kvalitetu električne energije EN 50160. Ispitivano postrojenje je elektrofilter bloka A1 u TE „Nikola Tesla A“ u Obrenovcu.

 

EE4.5

DIGITALNI FILTAR ZA DOBIJANJE INVERZNE KOMPONENTE U ELEKTRIČNIM MREŽAMA

Momčilo Vujičić, Vladimir Mladenović, Tehnički fakultet, Čačak, Srbija

U ovom radu opisana je transformacija aktivnog analognog u odgovarajući digitalni filtar za dobijanje inverzne komponente u trofaznim električnim mrežama primenom bilinearne transformacije. Električne mreže se veoma često posmatraju kao četvoropoli u mnogobrojnim analizama kao osnov za rešavanje pojedinih problema koji nastaju. Međutim, u elektroenergetskim polifaznim sistemima električne mreže imaju tri faze i analiza dobija drugačiji karakter te se pristupa sa drugim metodama. Jedna od njih je pristup modelima iz oblasti digitalne obrade signala. Sa druge strane, u digitalnoj obradi signala sistemi mogu biti realizovani softverski i hardverski. Češći slučaj je softverska implementacija koja se izvodi pomoću programa koji specificira operacije nad signalom. U ovom radu opisan je postupak kako se pomenutom metodom vrši analiza i detekcija kvarova u električnoj mreži primenom bilinearne transformacije analognog aktivnog filtra u odgovarajući digitalni za detekciju kvara preko inverzne komponente.

 

SEDNICA EK-1 Primene procesiranja signala

Predsedava: Ljubiša Stanković

Ponedeljak, 4. jun 2007, 8:30 sati, sala 6

 

EK1.1

ESTIMACIJA POLOŽAJA I KRETANJA METE U OKRUŽENJU SA JAKIM ŠUMOM U SAR RADARSKIM SIGNALIMA

Predrag Raković,Elektrotehnički fakultet, Univerzitet Crne Gore, Podgorica, Crna Gora, pedja_r@cg.ac.yu

Ljubiša Stanković,Elektrotehnički fakultet, Univerzitet Crne Gore, Podgorica, Crna Gora, ljubisa@cg.ac.yu

Problem estimacije kretanja i položaja radarske mete u okolini sa jakim šumom kroz sekvencu radarskih slika dobijenih primjenom Synthetic Aperture tehnike (SAR) je analiziran u ovom radu. Usled jakog šuma može doći da očitavanje položaja mete bude pogrešno. U ovom radu se predlaže algoritam za estimaciju kretanja radarske mete kroz sekvencu SAR radarskih slika a samim tim i popravljanje estimacije položaja mete.

 

EK1.2

METOD ZA ON-LINE IMPLEMENTACIJU VREMENSKI-PROMJENLJIVOG FILTRIRANJA BAZIRANOG NA VREMENSKO-FREKVENCIJSKOJ ANALIZI SIGNALA

Veselin N. Ivanović, Srđan Jovanovski, Nevena Radović

Elektrotehnički fakultet Podgorica, Univerzitet Crne Gore, 81000 Podgorica, Montenegro

e-mail: very@cg.ac.yu, srdjaj@cg.yu, nevena.r@cg.yu

U radu je predložen metod za praktičnu on-line imple­men­taciju vremenski-promjenljivog (TV) filtriranja bazi­ra­nog na vremensko-frekvencijskoj (TF) analizi. Metod se temelji na pomjeranju vektora odbiraka primijenjene TF reprezentacije (TFD) u posmatranom vremenskom trenutku po svim frekvencijama u TF ravni i detektovanju funk­ci­je oslonca TV filtra u tački kojoj odgovara maksi­malni elemenat u sredini vektora. Metod je testiran nizom simulacija na multikomponentnim signalima.

 

EK1.3

FPGA IMPLEMENTACIJA INERCIJALNOG NAVIGACIONOG SISTEMA

Darko Tasovac, School of Electrical Engineering, University of Belgrade, Serbia, tdarko@gmail.com

Đorđe Nijemčević, Faculty of Electrical Engineering, University of Belgrade, Serbia, ndjordje@gmail.com

Jelena Popović, School of Electrical Engineering, University of Belgrade, Serbia, jelena@el.etf.bg.ac.yu

Implementacija inercijalnog navigacionog sistema (INS) je zasnovana na arhitekturi CISC procesora. Na taj način u jednom instrukcijskom ciklusu se vrše operacije čitanja operanada, obavljanje aritmetičkih operacija kao i upis rezultata u memoriju. Zahvaljujući tako koncipiranoj arhitekturi, INS može da radi sa taktom od 100 MHz. Pri tom taktu rezultat postaje validan posle 16 us. Pošto je dizajn opisan VHDL-om i nije vezan za arhitekturu konkretnog FPGA čipa, obezbeđena je jednostavna portabilnost.

 

EK1.4

FPGA ИМПЛЕМЕНТАЦИЈА СИСТЕМА ЗА АУТОМАТСКО УПРАВЉАЊЕ БЕСПИЛОТНОМ ЛЕТЕЛИЦОМ

Ђорђе Нијемчевић, Електротехнички факултет, Београд, Србија, ndjordje@gmail.com

Душан Грујић, Електротехнички факултет, Београд, Србија, dusgru@gmail.com

Лазар Сарановац, Електротехнички факултет, Београд, Србија, laza@el.etf.bg.ac.yu

Јелена Поповић, Електротехнички факултет, Београд, Србија, jelena@ele.etf.bg.ac.yu

Коришћењем конвенционалних метода синтезе система аутоматског управљања (САУ), пројектован је систем за аутоматско управљање беспилотном летелицом. Управљајући контролним површинама летелице (елерони, крмило правца и крмило висине) САУ је у стању да проведе летелицу кроз задати скуп тачака у простору. Пројектовање и провера САУ извршени су је у пакету Matlab Simulink коришћењем AeroSim софтвера за симулацију физичког модела летелице. Извршена је дискретизација САУ и његова имплементација на Xilinx Spartan-3Е платформи. Посебна пажња усмерена је ка минимизовању заузетих ресурса и потрошње.

 

EK1.5

FPGA IMPLEMENTACIJA qr DEKOMPOZICIJE MATRICE

Dušan Grujić, Faculty of Electrical Engineering, University of Belgrade, Belgrade, Serbia, dusgru@gmail.com

Darko Tasovac, Faculty of Electrical Engineering, University of Belgrade, Belgrade, Serbia, tdarko@gmail.com

Lazar Saranovac, Faculty of Electrical Engineering, University of Belgrade, Belgrade, Serbia, laza@el.etf.bg.ac.yu

Projektovano jezgro za QR dekompoziciju matrice reda 3 do 20 bazirano je na protočnoj CORDIC arhitekturi. Optimizovana CORDIC ćelija i tok podataka kroz sistem omogućavaju veliku brzinu dekompozicije uz dobru tačnost rezultata i malo zauzeće resursa. Portabilnost jezgra je velika jer se ne koriste specifičnosti arhitekture proizvođača FPGA. Primenjene optimizacije rezultuju vremenima dekompozicije od 1.1 ms za matrice reda 3 do 72.1 ms za matrice reda 20 na Spartan 3 frekvencije 120 MHz.

 

EK1.6

ODREĐIVANJE KOORDINATA I LOKACIJE  NEPOZNATOG IZVORA ZRAČENJA EMT METODOM  TRI  SFERE

Savo Kalabić, Viša tehnička škola / Saobraćajno tehnički fakultet, Doboj, Bosna i Hercegovina

Petar Hinić, Viša tehnička škola / Saobraćajno tehnički fakultet, Doboj, Bosna i Hercegovina

U radu je prikazan metod određivanja koordinata i loka­cije nepoznatog izvora zračenja EMT, određivanje njego­vih koordinata metodom tri sfere, odnosno u 3D prostoru, rezultati mjerenja RMS (Root mean square) nepoznatih i pretpostavljenih izvora zračenja na osnovu kojih su određivane koordinate posmatranog izvora EMT. Urađen je program u programskom paketu MATLAB na osnovu kog je vršena simulacija određivanja lokacije i koordi­nata izvora EMT.

 

EK1.7

DETEKCIJA HAOSA U OSCILATORNIM KOLIMA ZASNOVANA NA VIŠEPROZORSKOM PRISTUPU

Vesna Rubežić, Igor Đurović, Miloš Daković, Elektrotehnički fakultet, Podgorica, Crna Gora

U ovom radu se analizira nedavno predloženi detektor haotičnih stanja u nelinearnim oscilatornim kolima [1]. Detektor je zasnovan na vremensko-frekvencijskoj repre­zen­taciji signala generisanih u oscilatoru. Tačnost detektora bitno zavisi od širine prozora koji se koristi u vremensko-frekvencijskoj reprezentaciji. Tema ovog rada je analiza uticaja širine prozora u vremensko-frekven­cijskoj reprezentaciji na tačnost detektora u šumnom okruženju. Na osnovu ove analize predložen je multiwindow pristup, koji daje bolje rezultate nego verzija detektora sa jednim prozorom konstantne širine bez značajnog povećanja računske složenosti postupka.

 

EK1.8

METODE ANALIZE VARIJABILNOSTI SRČANOG RITMA

Maja Rudinac¹, Marija Ušćumlić², Stevan Rudinac², Branislav Milovanović³, Irini Reljin^1,2,

 ¹Viša ICT škola, Beograd, Srbija, ²Elektrotehnički fakultet, Beograd, Srbija, ³ Kliničko-bolnički centar Bežanijska Kosa, Beograd, Srbija

U radu se prikazuju neke metode koje se uobičajeno koriste za analizu varijabilnosti srčanog ritma (HRV = heart rate variability). Promene u ritmu srčane aktivnosti su u vezi kardiovaskularnih smetnji i mogu ukazivati na ozbiljne anomalije i opasnost od infarkta miokarda sa fa­talnim ishodom. Pored konvencionalnih metoda statisti­čke analize (srednja vrednost i standardna devijacija) i spektralne analize, koje su poznate i kao linearne metode, koriste se i razne nelinearne metode koje uobičajeno istražuju fraktalna i/ili multifraktalna svojstva signala. Neke metode su ilustrovane na primerima realnih signala iz kliničke prakse Kliničko-bolničkog centra Bežanijska Kosa.

 

 

SEDNICA EK-2: Digitalna i analogna obrada signala

Predsedava: Budimir M. Lutovac

Ponedeljak, 4. jun 2007, 10:30 sati, sala 6

 

EK2.1

PRIMENA KOMPLEMENTARNIH PAROVA IIR FILTARA U TEHNICI FREKVENCIJSKOG MASKIRANJA

Jelena Ćertić, Elektrotehnički fakultet, Beograd, Srbija

Ljiljana D. Milić, Institut "Mihajlo Pupin" i Elektrotehnički fakultet, Beograd, Srbija

U ovom radu razmatrano je projektovanje digitalnih filtara tehnikom frekvencijskog maskiranja. Posmatran je slučaj projektovanja filtra male prelazne zone i širokog propusnog opsega za koji je u literaturi pokazano da se bazira na komplementarnim filtarskim parovima. U okviru rada ispitane su tri strukture IIR komplementarnih filtarskih parova sa aspekta primenljivosti u tehnici frekvencijskog maskiranja.

 

EK2.2

REALIZACIJA FIR DIGITALNIH FILTARA PRIMENOM PROTOČNE OBRADE SIGNALA

Milenko Ćirić, Tehničko Remontni Zavod Čačak, Srbija

Postupak protočne obrade signala-"Pipelining-Interlea­ving" (PI) postupak je razvijen sa ciljem da se poboljša efikasnost digitalnog filtriranja. On omogućava da se umesto korišćenja K identičnih digitalnih filtara za K kanala koristi samo jedan. Uvođenjem povratne sprege izlaznih odbiraka, ovakav prošireni digitalni filter možemo učiniti ekvivalentnim sa kaskadnom vezom od K identičnih filtara. U ovom radu izvršena je provera u vremenskom domenu i uporedno su prikazani rezultati simulacije u Matlab-u ovakvog postupka i postupka uobičejenog filtriranja za K=2.

 

EK2.3

PROJEKTOVANJE NISKOPROPUSNIH TALASNIH DIGITALNIH FILTARA SA JEDINIČNIM ELEMENTIMA

Miodrag V. Gmitrović, Biljana P. Stošić

Elektronski fakultet, Aleksandra Medvedeva 14, Niš, Srbija

E-mail: gmitrovic@elfak.ni.ac.yu, bilja@elfak.ni.ac.yu

U radu je izložen kompletan postupak projektovanja Chebyshev-ljevih i Butterworth-ovih niskopropusnih talasnih digitalnih filtara (TDF) sa jediničnim elementima (JE). TDF se realizuju kaskadnom vezom JE i dvopri­laznih adaptera (DA). Korišćenjem aproksimativnih Rhodes-ovih izraza, direktno se izračunavaju otpornosti pristupa JE. Predloženi postupak obezbeđuje da realizovani TDF ima zadato slabljenja na graničnoj frekvenciji propusnog opsega. Prednostipredloženog postupka proverene su na jednom primeru.

 

EK2.4

SYMBOLIC DATA STRUCTURES FOR SIMULATION OF MULTIRATE SYSTEMS

Dejan V. Tošić, Miroslav D. Lutovac, School of EE, University of Belgrade, tosic@etf.bg.ac.yu,

Budimir M. Lutovac, EE Dept., University of Montenegro, budo@cg.ac.yu

Multirate systems, which operate with sample rate changes embedded in the signal processing, are important constituent of the modern information communication technology (ICT) infrastructure, such as Internet or multimedia systems. We present an original concept of data structures which completely specify all signals relevant for operation and simulation of the multirate system. We use a computer algebra system and construct the data structures as symbolic objects that could be used for symbolic simulation of the multirate system. The new concept is beneficial for practitioners, researchers, educators and students, who design, study or evaluate multirate systems.

 

EK2.5

BANDPASS POLYNOMIAL-BASED INTERPOLATION FILTERS

Đorđe Babić, Faculty of Information Technology, SlobomirP University, Bosnia and Herzegovina, dj.babic@spu.ba

Branko Markoski, Faculty of Technical Sciences, University of Novi Sad, Serbia, markoni@ftn.ns.ac.yu

If the SRC is performed between arbitrary sampling rates, then the SRC factor can be a ratio of two very large integers or even an irrational number. An efficient way to reduce the implementation complexity of a SRC system in those cases is to use polynomial-based interpolation filters. The advantage of polynomial-based interpolation filters lies in the fact the actual implementations can be performed effectively by using the Farrow structure or its modifications. So far, the polynomial-based filters have been used only for baseband interpolation and SRC. In the literature, it has been observed that in the passband applications the filter order of the polynomial-based filter increases. In this paper, we study application of the polynomial-based filters for the bandpass interpolation and SRC. It is shown that the polynomial- based filters, implemented using Farrow structure or its modification, can be effectively used also in the bandpass applications. We show through examples that the filter order is the same as for the corresponding baseband filter having same requirements.

 

EK2.6

ДИГИТAЛНO ПРOЦЕСИРAЊЕ СИНХРOНO СЕМПЛOВAНИХ АC СИГНAЛA У ПРИСУСТВУ ИНТЕРХAРМOНИКA И СУБХAРМOНИКA

Предраг Петровић, Технички факултет Чачак, Србија

Oвај рад разматра проблем естимације вредности активне (средње) снаге ac сигнала у присуству субхармоника и интерхармоника. Mетода се на аналоган начин може применити и код одређивања ефективних (rms) вредности основних електричних величина. У анализи се користи најгенералнији модел напонског и струјног сигнала, тј. најкомплекснији спектрални садржај који се може очекивати у пракси. Симулацијом предложене методе спроведена је коначна потврда и провера могућности прецизног процесирања по предложеној методи синхроног семп­ло­вања чак и у присуству субхармоника и интерхармоника

 

EK2.7

ANALIZA SIGNALA ELEKTRONSKOG SPEKTROMETRA DISKRETNOM HARMONIJSKOM WAVELET TRANSFORMACIJOM

Dragutin Šević, Bratislav Marinković, Institut za fiziku, Viša elektrotehnička škola, Beograd

Aleksandar Milosavljević, Institut za fiziku, Beograd, Srbija

Dušan Filipović, Fizički fakultet, Beograd, Srbija

Vladimir Pejčev, PMF, Kragujevac, Srbija

U ovom radu je opisana analiza signala elektronskog spektrometra ESMA korišćenjem Diskretne harmonijske Wavelet transformacije. Signal je razlagan na šest podopsega. Na ovaj način je omogućeno odvajanje koris­nog signala od raznih vrsta elektromagnetskih smetnji, kao i načinjena osnova za automatsko pretraživanje snimljenih spektara pomoću računara

 

EK2.8

SIGNAL PROCESSING OF ST. JONES RIVER, DELAWARE WATER LEVEL DATA

Dragoljub Pokrajac, Natasa Reljin, Michael Reiter, Stephanie Stotts, Delaware State University, Dover, DE, USA Robert Scarborough, Delaware National Estuarine Research Reserve, Dover, DE, USA

In this study, data processing of St. Jones River water level data is described. The original dataset is time series of 57,127 measurement sand consists of water levels measured at two locations along the St. Jones River (a tidal river in central Delaware). The data set suffers from several problems, including missing data, presence of periodic components, etc. The paper describes interpolation techniques to compensate for missing values, filter design to eliminate sinusoidal tidal components and finally illustrates the application of adaptive filters to remove the influence of upstream water level on the levels measured downstream.

 

EK2.9

INTERAKTIVNA SINTEZA LC FILTARA U MATLABU

Miroslav Lutovac, Viša elektrotehnička škola, Beograd, Srbija, lutovac@etf.bg.ac.yu

Dejan Tošić, Elektrotehnički fakultet, Bulear Kralja Aleksandra 73, Beograd, Srbija

U radu je opisan softverski alat za projektovanje i sintezu LC filtara koji omogućava da se menjaju parametri filtra i istovremeno dobija teorijska i realizovana funkcija preno­sa. Promenom parametara realizovanog filtra kao što su red filtra, granica propusnog ili nepropusnog opsega, maksimalno slabljenje u propusnom opsegu ili minimalno slabljenje u nepropusnom opsegu, karakteristika slablje­nja može da se realizuje sa većim marginama slabljenja u jednom delu frekvencijskog opsega.

EK2.10

PRISTUP IMPLEMENTACIJI FFT UPOTREBOM FPGA TEHNOLOGIJE

Zoran Jakšić, Milena Zogović, Radovan Stojanović, Elektrotehnički fakultet, Podgorica

U radu je predstavljena visoko fleksibilna FPGA realiza­cija brze Fourier-ove (FFT) transformacije zasnovana na 2-radix butterfly algoritmu.  Posebno se ističu prednosti ovog algoritma, u smislu količine silicijumskih resursa potrebnih za njegovu hardversku realizaciju.  Arhitektura predloženog rješenja je data u formi blok dijagrama kao i funkcionalni opis pojedinih komponenti projektovanih u VHDL-u. Prikazani su rezultati simulacija, poređenje sa rezultatima dobijenim u Matlabu kao i pregled logičkih i memorijskih resursa za različite dužine ulaznog signala. Na kraju se daju realni rezultati dobijeni implementacijom predloženog rešenja u Alterinom čipu EP1C6 .

 

 

SEDNICA EK-3: Obrada slike i govornog signala

Predsedava: Irini Reljin

Utorak, 5. jun 2007, 8:30 sati, sala 6

 

EK3.1

IMPROVEMENTS IN CONTENT-BASED IMAGE RETRIEVAL SYSTEM

Stevan Rudinac¹, Marija Ušćumlić¹, Goran Zajić², Maja Rudinac², Branimir Reljin¹_,

 ¹ Faculty of Electrical Engineering, University of Belgrade, Serbia

² ICT College, Belgrade, Serbia

Content-based image retrieval system with user relevance feedback is considered. The aim was to examine the possibility of finding images containing the same, relatively small, object over arbitrary background. In order to minimize the impact of dominant background on the retrieval and to provide better object search, image partition into regular rectangular 5x5 overlapped regions is suggested. Every region overlaps 50% of every neighbor region. For every region the feature vector (FV), describing color, line directions and texture, is calculated, and corresponding database of FVs is created. User is allowed to crop arbitrary rectangular part of a query image containing the object of interest, or select externally loaded query object placed on either white or black background. Search is performed by comparing FV of a query with FVs of overlapped blocks from database. System is tested over synthetic database of about 1000 images with embedded objects onto dominant back­ground. As is expected, this method gives better results than standard global image search.

 

EK3.2

PRETRAŽIVANJE KOLEKCIJE SLIKA PRIMENOM JEDNOKLASNE KLASIFIKACIJE

Goran Aritonović, Beogradska Poslovna Škola, Beograd, Srbija, goran.aritonovic@bbs.edu.yu

Dušan Starčević, Fakultet Organizacionih Nauka, Beograd, Srbija, starcev@fon.bg.ac.yu

U radu je opisana realizacija sistema za pretraživanje kolekcije slika na osnovu karakteristika boje i teksture. Svaka slika iz kolekcije je podeljena na određeni broj pravougaonih regiona. Iz svakog regiona slike izdvojen je višedimenzionalni vektor karakteristika. Na taj način svaka slika je predstavljena skupom tačaka u višedimen­zionalnom prostoru karakteristika. Nad slikom koja predstavlja upit kreirana su dva jednoklasna klasifikatora izborom odgovarajućeg modela rapodele verovatnoće. Jedan od njih predstavlja klasifikator teksture a drugi je klasifikator boje. Kao kriterijum upoređivanja slika je definisan procenat ciljnih tačaka prihvaćenih od strane klasifikatora. Primenom klasifikatora teksture izvršena je klasifikacija svakog skupa tačaka koji predstavlja sliku u kolekciji slika. Posle primene klasifikatora teksture izdvo­jen je podskup slika koji predstavlja najbolje rezultate na osnovu upoređivanja tekstura. Nad tim podskupom slika primenjen je klasifikator boje. Najbolji rezultati dobijeni primenom klasifikatora boje predstavljaju rezultat izvršavanja upita. Za realizaciju prototipa sistema korišćen je programski paket MATLAB I PRTool alat za prepoznavanje oblika. Pokazano je da je preciznost tako realizovanog sistema veća u odnosu na klasične CBIR sisteme.

 

EK3.3

PRIMENA HBM METODE ZA ROTACIJU GRAY-SCALE SLIKA

Dragi Dujković, Elektrotehnički Fakultet, Beograd

Goran Zajić, Viša škola za informacione i komunikacione tehnologije, Beograd, Srbija

U ovom radu je opisana primena Hiearchical Block Matching metoda (skraćeno HBM) za rotaciju gray-scale slika. Ovaj metod se inače koristi za rotaciju crno-belih (binary) slika koje su dobijene skeniranjem. Ovim načinom rada je znatno smanjeno vreme rotacije slike, kao i mogućnost daljeg razvoja ovog algoritma u slične namene (korekcija izobličenja „ribljeg oka“ i drugih geometrijskih distorzija slike).

 

EK3.4

AUTOMATSKA DETEKCIJA REGISTARSKIH TABLICA AUTOMOBILE

Stevan Ilić, Fakultet tehničkih nauka, Univerzitet u Novom Sadu, Srbija, stevandza@gmail.com

U ovom radu prikazana je implementacija algorit­ma za automatsku detekciju registarskih tablica automobila sa fotografije. Implementacija ovog sistema omogućila bi lakšu kontrolu vozila na autoputevima, naplatnim rampama, parkinzima. Princip ovog algoritma zasnovan je na detekciji teksta u slici, segmentaciji karaktera i neuronskoj mreži za prepoznavanje karaktera.

 

EK3.5

AUTOMATSKO PREPOZNAVANJE I OČITAVANJE AUTOMOBILSKIH TABLICA

Dejan Adamović, Fakultet Tehničkih Nauka,Univerzitet u Novom Sadu, Srbija, dejan.adamovic@gmail.com

Primarni cilj ovog rada jeste prikaz algoritma kojim bi se u velikoj meri poboljšao rad sistema za automatsko očitavanje automobilskih tablica sa fotografije. Opisan je postupak kojim bi se mogla povećati efikasnost i fleksi­bilnost softvera, a samim tim smanjila kompleksnost i ce­na hardvera unapred pomenutih sistema. U ovom radu je predloženo rešenje kojim bi se rešila tri osnovna proble­ma: detekcija automobilskih tablica, detekcija simbola i prepoznavanje simbola.

 

EK3.6

INTERAKTIVNA VOLUME RENDERING VIZUELIZACIJA 3D SLIKA

Robert Benčik, Branislav Mišić, Srđan Milovanov, Institut Mihailo Pupin, Beograd, Srbija

U radu je prikazan jedan pristup realizaciji sistema za  identifikaciju vozila, koji se baziran na prepoznavanju alfanumeričkih oznaka sa registarskih tablica, metodama računarske obrade slike. Dat je kratak opis sistema, toka obrade slike, kao i opis specifičnih problema karakteri­stičnih u primeni sistema u realnim uslovima, sa poseb­nim osvrtom u primeni sistema za naplatu putarine. Na kraju su iznete osobine sistema, potencijalna primena i glavni pravci daljeg razvoja.

 

EK3.7

INTERAKTIVNA VOLUME RENDERING VIZUELIZACIJA 3D SLIKA

Dragana Sandić-Stanković, Iritel AD Beograd, Srbija, dragana@iritel.com

Primenom tehnike volume rendering izračunavaju se kva­li­tetne slike vizuelizacije 3D niza uzoraka. Implementa­cijom algoritma koji koristi koherentnosi podataka i prolazi kroz niz podataka redosledom kako je niz pohranjen u memoriji postiže se brzina od 20 slika/s na standardnom PC računaru što je dovoljno za interaktivne primene.

 

EK3.8

IMAGE IDENTIFICATION USING HASHING

Mihajlo Grbović, Faculty of Technical Sciences, Trg Dositeja Obradovica 6, Novi Sad, Srbija, Telecommunications Department, University of Novi Sad, e-mail: miha_jlo@yahoo.com

The amount of multimedia information that can be accessed and the use of digital media have increased over the past few years. In parallel with these benefits, we have a severe raise in digital piracy. Digital copies are easily made. In order to stop this from happening we have to find ways to protect the original image. It would be useful to automatically retrieve information about the data. One way of doing this is hashing. An analysis is performed in order to extract the most important features that allow an unambiguous identification.

 

EK3.9

PROCENA FUNDAMENTALNE FREKVENCIJE GOVORNOG SIGNALA MODELIRANOG POTPISNIM SEKVENCAMA

Zoran Milivojević, Viša tehnička škola, Niš, Srbija, milivojevic@bankerinter.net

Milorad Mirković, Tehnički fakultet, Kosovska Mitrovica, Srbija

Slađana Milivojević, Tehnički fakultet, Čačak, Srbija

U ovom radu analizirani su rezultati procene funda­men­talne frekvencije govornog signala koji je modeliran potpisnim sekvencama. Procena fundamentalne frekven­cije je vršena Peaking-Peaks algoritmom sa implementi­ranom Parametric Cubic Convolution (PCC) interpola­cijom. U drugom delu rada izvršena je analiza efikasnosti procene u odnosu na MSE i odabrana prozorska funkcija koja daje optimalne rezultate.

 

SEDNICA EL1 Modelovanje i simulacija

Predsedava: Marin Hristov, Vančo Litovski

Četvrtak, 7. jun 2007, 8:30 sati, sala 5

 

EL1.1

PARAMETER EXTRACTION OF HBT SMALL-SIGNAL MODEL USING GENETIC ALGORITHM

Elissaveta Gadjeva, Vladislav Durev, Marin Hristov; Technical University of Sofia, Bulgaria

An approach for extraction the model parameters of heterojunction bipolar transistors (HBT) is proposed. The extraction is realized via the S-parameters of the transistor using optimization, based on Genetic Algorithm A comparison between the proposed approach and direct extraction procedure is done.

 

EL1.2

MOGUĆNOST KORIŠĆENJA KOMPAKTNIH MODELA IGBT-A U RAČUNARSKOJ SIMULACIJI ELEKTRONSKIH KOLA

Đorđe Davidović, Vladan Vujičić

Hidroelektrane na Trebišnjici; Elektrotehnički fakultet u Podgorici, Crna Gora

U radu se razmatra mogućnost upotrebe kompaktnih modela IGBT-a (Insulated gate bipolar transistor) u standarnim programskim paketima radi vršenja računarske simulacije elektronskih kola. Prezentirani modeli IGBT-a opisuju njegove statičke i dinamičke karakteristike, tako da se mogu koristiti u simulaciji prelaznih procesa. Modeli su uspješno implementirani u programske pakete Matlab i Pspice. Rezultati simulacije ukazuju da se, primjenom kompaktnih modela, mogu uspješno riješiti problemi konvergencije koji prate najčešće korišćene ‘‘fizičke‘‘ modele i smanjiti trajanje izvršenja simulacije. S druge strane, tačnost ovih modela ostaje na zadovoljavajućem nivou.

 

EL1.3

COMPUTER-AIDED DESIGN OF CLASS E POWER AMPLIFIERS USING SPICE

Marin Hristov, Olga Antonova, Elissaveta Gadjeva

Faculty of Electronic Engineering and Technology, Technical University of Sofia, Bulgaria

In the present paper an approach is proposed to computer-aided design of class E power amplifiers using the possibilities of general-purpose circuit analysis programs such as PSpice. Procedures are developed for automated determination of the design parameters satisfying the switching conditions for this class of amplifiers. The proposed procedures are reduced to parametric analysis with two independent variables. The approach is applicable for the case of linear as well as for nonlinear shunt capacitance.

 

EL1.4

BUILDING METHODOLOGY OF DIGITAL STANDARD CELL LIBRARIES FOR LOW POWER DESIGN

Vazgen Melikyan, Arshavir Matevosyan, Samvel Chobanyan, Aram Martirosyan

SYNOPSYS ARMENIA CJSC, Armenia

Building methodology of digital standard cell libraries for low power design is presented. The library is anticipated for the use of educational purposes and fully meets the requirements set by all contemporary styles of low power design.

 

EL1.5

DIGITAL CIRCUITS DELAY ANALYSIS

Miljana Sokolović, Milunka Damnjanović

Faculty of Electronic Engineering Niš, Serbia

The speed of digital circuit is one of the most restricting factors in the deep sub-micron and multi-gigahertz integrated circuits design. It is directly dependent on the circuit delay. Scaling down the technologies and increasing the operational frequency make the delay problems more important. This paper studies the delay in digital circuits, starting from the design process, scaling down the dimensions of base elements, through the delay models and delay calculation techniques. Finally, some comparisons of the delays for the particular technology are given.

 

EL1.6

IMPLEMENTATION AND PERFORMANCE ANALYSIS OF PARALLEL CIRCUIT SIMULATOR ON BEOWULF CLUSTER

Bojan Anđelković, Vančo Litovski, Predrag Petković

Faculty of Electronic Engineering, University of Niš, Serbia

Simulation process of modern complex integrated circuits is computationally and resource intensive leading to long simulation runtimes. Parallel simulation on a Beowulf cluster of PCs is an efficient way to cope with such high requirements. This paper presents an algorithm for parallel simulation that introduces parallelization in equa­tion formulation phase and uses multiple worksta­tions to simultaneously calculate matrix entries for nonlinear analog circuit elements. Performances of the implemented parallel simulator are tested and analyzed for different circuit complexity, number of cluster nodes and sizes of messages between the nodes.

 

EL1.7

HIJERARHIJSKI PRISTUP U SIMBOLIČKOJ ANALIZI KOLA ZASNOVANOJ NA TOPOLOŠKOM DIJAGRAMU ODLUKE

Srđan Đorđević; Elektronski fakultet Univerziteta u Nišu, Srbija

Rad predstavlja razmatranje hijearhijskog pristupa u primeni metoda za generisanje faktorizovanog simbo­ličkog izraza funkcije kola koji je razvijen od strane autora. Postupak se sastoji od generisanja topoloških dija­grama odluka (TDO) delova kola dobijenih dekompozi­cijom. Generisanje izraza funkcije kola iz analitičkih izra­za pojedinih delova kola je jednostavno, brzo i predstavlja spajanje kola dobijenih iz TDO. Predloženi postupak otvara mogućnost paralelne obrade podataka, koja je značajna kada se ima u vidu potreba za povećanjem brzine rada i memorijskih resursa u simboličkoj analizi elektronskih kola.

 

EL1.8

NOVI POSTUPCI PREDVIĐANJA ZA POTREBE ODRŽIVOG RAZVOJA

Jelena Milojković, Vančo Litovski, Elektronski fakultet, Univerzitet u Nišu, Srbija

U ovom radu svojstvo veštačkih neuronskih mreža da generalizuju primenjeno je na interpolaciju i ekstra­polaciju. Pokazano je da je vrlo lako postići dobru interpo­laciju, za razliku od ekstrapolacije, za koju je potrebno ulo­žiti dodatne napore. Predložena je struktura veštačkih neu­ron­skih mreža kao i set podataka za obuku iste, kojima se prevazilazi dati problem i omogućava predviđanje na kratke vremenske periode. Postupak je primenjen na predviđanje ko­l­ičina elektronskog otpada od računara.

 

SEDNICA EL2 Elektronski kola i sistemi 1

Predsedava: Zlatko Bundalo, Vazgen Melikyan

Četvrtak, 7. jun 2007, 10:30 sati, sala 5

 

EL2.1

CMOS I BiCMOS LOGIČKA KOLA ZA KONVERZIJU NAPONA SA NIŽEG NA VIŠI LOGIČKI NIVO

Zlatko V. Bundalo, Elektrotehnički fakultet, Banja Luka, Republika Srpska

U radu se razmatraju i opisuju mogućnosti i načini realizovanja CMOS i BiCMOS logičkih kola koja vrše konverziju naponskih nivoa sa nižeg na viši nivo, a koriste se pri povezivanju digitalnih kola sa različitim naponima napajanja. Ukratko se opisuju razlozi korištenja takvih logičkih kola u CMOS i BiCMOS digitalnim sistemima. Zatim se razmatraju i predlažu načini za realizaciju i konkretne šeme CMOS i BiCMOS logičkih kola za konverziju sa nižeg na viši naponski nivo. Date su šeme osnovnih i poboljšanih takvih logičkih kola, opisan način funkcionisanja i analizirane karakteristike tih kola. U radu su dati neki rezultati analize dobiveni korištenjem PSPICE simulacije i parametara jednog BiCMOS tehnološkog procesa koji potvrđuju navedene opise.

 

EL2.2

MOGUĆNOSTI SINTEZE I REALIZOVANJA CMOS REGENERATIVNIH LOGIČKIH KOLA SA VIŠE LOGIČKIH NIVOA

Dušanka Bundalo, Branimir Đorđević, Zlatko Bundalo;

Nova banjalučka banka, Banja Luka, Republika Srpska; Elektronski fakultet, Niš; Elektrotehnički fakultet, Banja Luka, Republika Srpska

U radu se predlažu i opisuju mogućnosti i principi za sintezu, projektovanje i realizovanje CMOS regenera­tivnih logičkih kola sa više logičkih nivoa zasnovani na jednom načinu dobivanja regenerativnog procesa. Prvo se razmatra opšti princip sinteze i predlaže jedan način sinteze i realizovanja regenerativnih CMOS logičkih kola sa bilo kojim brojem logičkih nivoa. Predloženi princip je potom ilustrovan na primjeru CMOS kvinternarnih regenerativnih kola. Predložene su i opisane konkretne šeme za sintezu i realizovanje takvih kola. Ta rješenja su detaljnije razmotrena i opisan je način njihovog projekto­vanja s obzirom na zahtijevane karakteristike. Navedeni opisi i razmatranja su potvrđeni kompjuterskom simulaci­jom. U radu su dati neki rezultati simulacije.

 

EL2.3

FREQUENCY SYNTHESIZER DESIGN IN CMOS

Milan Savić, Miljan Nikolić, Dragiša Milovanović

Faculty of Electronic Engineering, Niš, Serbia

This paper presents design considerations for 4.19 MHz PLL frequency synthesizer with 32 kHz reference. Design of CMOS circuit with off-chip loop filter is presented. Also, an attempt is made to propose fully integrated design.

 

EL2.4

DESIGN FOR TESTABILITY OF DECIMATION FILTERS IN SOLID-STATE ENERGY METER

Miroslav Marinković, Borisav Jovanović, Predrag Petković

TIGAR A.D., Pirot, Faculty of Electronic Engineering, University of Niš, Serbia

This paper considers the test logic architecture of digital decimation filters dedicated for a three-phase energy meter IC. Test logic architecture is based on Design For Testability (DFT) techniques. The testing method is achieved by periodical executing of special functions incorporated in the chip-testing mode. Filter testing completes with storing results in Status Register (SR). One easily can accesses the content of SR through Communication Serial Port (CSP). The filter architectures with embedded test logic are verified by simulations and synthesized using AMI Semiconductor CMOS 0.35mm technology library.

 

EL2.5

A NEW TESTING SET-UP FOR INTEGRATED POWER METER

Borisav Jovanović, Miljan Nikolić, Milunka Damnjanović

Faculty of Electronic Engineering Niš, University of Niš, Serbia

The test set-up for Power meter IC is considered in this paper. Integrated Power Meter is a SoC dedicated not only for energy measurement but for measuring of many important power line signal parameters including RMS current and voltage, active, reactive and apparent power, power factor and frequency. The presented test set-up is considered here from the hardware and software point of view. Its main advantages are low cost, high efficiency and eas-to-use graphical user interface.

 

EL2.6

ПРОЈЕКТОВАЊЕ АПАРАТУРЕ ЗА ИСПИТИВАЊЕ АЛГОРИТАМА УПРАВЉАЊА ДИСТРИБУИРАНОГ ПОГОНА РОБОТА

Слободан Лубура, Владо Митровић, Миломир Шоја, Горан С. Ђорђевић,

ЕТФ Источно Сарајево, Република Српска

ФАМОС д.о.о Источно Сарајево, Република Српска

Електронски факултет, Универзитет у Нишу, Србија

У раду је описана апаратура за испитивања алгорита­ма управљања дистрибуираног погона, кога чине два DC мотора која координисано дјелују на заједничку осовину. Већи DC мотор je еластичном спојницом повезан са радном осовином и генерише моменат потребан да се погони већи дио оптерећења. Други, мањи DC мотор је повезан крутом везом са радном осовином и обезбјеђује прецизно кретање и жељену динамику. Дат је механички опис апаратуре и избор њених појединих компоненти.

 

EL2.7

PRIKAZ EKONOMIČNOG REŠENJA VIŠEKANALNOG LABORATORIJSKOG MERNOG UREĐAJA VISOKIH PERFORMANSI

Vuk Kurko, V. Sarić; VETŠ Beograd, Srbija

U radu je opisan višekanalni merni sistem za merenje električnih veličina struje, napona i otpornosti, razvijen za potrebe rada u laboratoriji za elektroniku. VMU sastoji se od analognog interfejsa (AD konveretora i kola za prilagođenje nivoa signala), mikrokontrolerske logike, tasta-ture i ekrana. Može raditi kao nezavistan uređaj ili u sprezi sa računarom. Osnovne karakterisitke predstavljenog rešenja su jednostavnost konstrukcije i visoke preformanse uz nisku cenu.

 

 

SEDNICA EL3: Elektronska kola i sistemi 2

Predsedavaju: Miloš Živanov, Milunka Damnjanović

Četvrtak, 7. jun 2007, 17:30 sati, sala 5

 

EL3.1

PRAKTIČNI ASPEKTI PROJEKTOVANJA 5 KW-NOG REGULATORA OPTEREĆENJA GORIVNE ĆELIJE

Boris Šašić, Curtis Instruments, New York, USA

Miroslav Lazić, IRITEL, Beograd, Srbija

Miloš Živanov, EET Dept., University of Novi Sad, Serbia

Gorivne ćelije se danas koriste u mnogim industrijskim primenama. Ovaj rad se odnosi na primenu konvertora snage za gorivne ćelije koje zamenjuju klasično pakovanje akumulatora ui viljuškarima. Koristi se trofazni bust konvertor kao regulator opterećenja gorivnih ćelija. On kontroliše izlaznu struju iz gorivne ćelije i istovremeno upravlja stanjem napunjenosti pomoćnog akumulatora, dok obezbeđuje potrebnu snagu za vuču i podizanje tereta.

 

EL3.2

JEDNO REŠENJE ZA NADGLEDANJE BUŠOTINA

Jevtić Marko,Ljiljana Živanov, Miloš Živanov, Miodrag Brkić, Miloš Slankamenac

Fakultet tehničkih nauka, Univerzitet u Novom Sadu, Srbija

Za potrebe merenja geofizičkih parametara u bušotinama razvijen je hardverski i softverski sistem. U ovom tekstu je predstavljeno jedno softversko rešenje za nadgledanje i snimanje parametara u bušotinama za vodu. Program upravlja radom mernih instrumenata i obezbeđuje snima­nje mernih i kritičnih parametara. Kao izlaz sa ovim softverom dobija se standardizovan las 2.0 format (log analysis standard) fajl.

 

EL3.3

ЕМС И КОНСТРУКЦИЈА ПРЕТВАРАЧА ЕНЕРГЕТСКЕ ЕЛЕКТРОНИКЕ

Миломир Шоја, Слободан Лубура, Предраг Ковач,

ЕТФ Источно Сарајево, К-ИНЕЛ Источно Сарајево, Репуиблика Српска

У раду су описани општи принципи конструкције претварача енергетске електронике која омогућава лакше постизање електромагнетне компатибилности (ЕМС) и повећава његову поузданости. Принципи су изведени на основу анализе PFC подизача и једне гране инверторског моста. Дати су конкретни примје­ри конструкција које задовољавају постављене захтје­ве, као и осцилограми напона на прекидачима.

 

EL3.4

FAMILIJA FORWARD DC/DC KONVERTORA SNAGE 20 W

Zoran Živanović, Miloje Zečević, Institut IMTEL Beograd, Srbija

U ovom radu su prikazane koncepcija i realizacija familije FORWARD DC/DC konvertora snage 20W koja je projektovana i proizvedena u Institutu IMTEL.

 

EL3.5

IZBOR KONCEPCIJA ODRŽAVANJA KOMPLEKSNIH BRODSKIH SISTEMA

Marinko Aleksić, Petar Stanojević, Srđan Mitrović

Sektor za razvoj MTRZ Sava Kovačević, Tivat, Crna Gora

Sektor za strateški razvoj NIS, Novi Sad, Srbija

Vojna akademija, Beograd, Srbija

Prikazana je originalna metodologija izbora koncepcija održavanja kompleksnih brodskih sistema. Zbog stati­stičke nedovoljnosti podataka o otkazima, koristi se ekspertsko znanje poslužilaca i održavalaca mornaričkih sistema, a prema osnovnim principima RCM-održavanja prema pouzdanosti, uzimajući u obzir specifičnosti ratnog broda i održavanja u Mornarici. Pilot-analize koje su naprav­ljene po ovoj metodologiji pokazale su njenu primjen­jivost i potencijal za smanjenje troškova održavanja brodskih sistema.

 

EL3.6

KONFIGURISANJE FPGA KOLA PRIMENOM JTAG STANDARDA

Jovan Radak, Ivan Mezei, Fakultet tehničkih nauka Novi Sad, Srbija

Osnovna funkcija JTAG standarda je da omogući testiranje funkcionalnosti gotovog uređaja i povezanosti pojedinih njegovih delova. Konfigurisanje FPGA kola jeproces pri kojem se upisuju podaci u internu konfiguracionumemoriju programabilnog kola, na osnovu kojih se FPGAkolo konfiguriše. U radu je dat kratak opis JTAG standarda, hardverska implementacija standarda na programabilnim FPGA kolima i način primene prilikom konfigurisanja FPGA kola. Razvijen je programski sistem za konfigurisanje FPGAprogramabilnih kola Spartan2E familije kompanije Xilinx.

 

EL3.7

KONTROLER POZICIJE I ORIJENTACIJE DVODIMENZIONALNOG OBJEKTA NA VGA MONITORU U PROGRAMABILNOJ LOGICI

Vladimir Sarić, Dragana Prokin, Vuk Kurko;

Viša elektrotehnička škola u Beogradu, Srbija

U ovom radu predstavljena je realizacija kontrolera pozicije i orijentacije dvodimenzionalnog objekta na VGA monitoru u programabilnoj logici. Kontroler služi za prikaz slike i manipulaciju dvodimenzionalnim objektom na VGA monitoru u rezoluciji 640x480 piksela. Zbog primenjenog programabilnog logičkog kola ceo kontroler je realizovan u jednom čipu, sa vrlo malo dodatnih elemenata.

 

EL3.8

ASINHRONA SERIJSKA KOMUNIKACIJA IZMEĐU PC-A I PLC INDUSTRIJSKIH KONTROLERA

Zoran Milić, Petar Nikolić, Miljana Sokolović

Tigar MH, Pirot; Elektronski Fakultet, Niš, Srbija

U radu je opisana asinhrona serijska komunikacija između industrijskih kontrolera i PC računara. Pri projektovanju sopstvenog HMI intefejsa za upravljanje mašinom razvijena je Windows aplikacija za vizuelizaciju i akviziciju podataka. Predstavljeni su osnovni principi serijske asinhrone veze i dati primeri konkretne primene ovog protokola za čitanje i upis u registre PLC kontrolera. Pri razvoju posebnog SCADA okruženja ovaj protokol se koristi za komunikaciju PC-a sa interfejsom industrijske mreže koju čine PLC kontroleri.

 

SEDNICA ME1

Predsedava: Milica Janković

Ponedeljak, 4. jun 2007, 8:30, sala 2

 

ME1.1

IMPROVED NONLINEAR DIFFUSION METHOD APPLIED ON LIBS BLOOD PLASMA IMAGES

Robert Vincelette, Claude Tameze, Noureddine Melikechi, Vesna Zeljković, Department of Physics and Pre-Engineering Center for Research and Education in Optical Sciences and Applications, Delaware State University, 1200 N Dupont Highway, Dover Delaware 19901 USA vzeljkovic@desu.edu

Ebroul Izquierdo, Electronic Engineering Department, Queen Mary, University of London, London E1 4NS, United Kingdom, ebroul.izquierdo@elec.qmul.ac.uk

We expose blood samples to a laser in order to develop a way to detect early epithelial ovarian cancer. Plasma images of the blood samples are generated and analyzed using Laser induced breakdown spectroscopy, (LIBS). In this paper we compare the images from blood specimens of cancer free mice to those of transgenic mice; that is, mice that are currently developing epithelial ovarian cancer and are approximately the same age as the disease free mice. Our ultimate goal is to look for changes in the shape and edges of the image that might indicate the presence of cancer.

To analyze the images we use an improved nonlinear diffusion filter for enhancement of relevant image edges and removal of noise and irrelevant texture.

 

ME1.2

DISKRIMINACIJA PIGMENTNIH LEZIJA I ZDRAVOG TKIVA KOŽE SINHRONOM LUMINESCENTNOM SPEKTROSKOPIJOM

Tatjana Dramićanin, Dušan Danilović, Ivana Zeković, Bogomir Dimitrijević, Miroslav Dramićanin, Institut za

nuklearne nauke "Vinča", P. Fah 522, 11000 Beograd, Srbija, Srbija, email: dramican@vin.bg.ac.yu

Jadran Bandić, ORS Hosptal, Ljutice Bogdana 11, 11000 Beograd, Srbija

Dijagnoza malignih bolesti u ranoj fazi njihovog razvoja u značajnoj meri povećava stepen izlečenja i kvalitet života pacijenta. Spektroskopske luminescentne tehnike imaju veliki potencijal u diskriminaciji zdravog i malignog tkiva. Luminescentna emisija zavisi od koncentracije endogenih fluorofora u tkivu i od njihovog lokalnog okruženja. Promene koje nastaju u tkivu manifestuju se promenama u koncentraciji endogenih fluorofora i uzrokuju izmenjeni fotoluminescenti odziv. U ovom radu, analizirali smo mogućnosti sinhrone luminescentne spektroskopije za primenu u ispitivanju melanoma, nevusa i zdrave kože. Snimiljeni su luminescentni spektri sa sinhronim intervalom od 30 nm, 70 nm i 110 nm, a potom određene spektralne karakteristike koje se mogu koristiti za diskriminaciju tkiva. Dobijeni rezultati su obrađeni metodama biostatističke analize.

 

ME1.3

AKVIZICIJA BIOMEDICINSKIH SIGNALA UPOTREBOM ZVUČNE KARTICE RAČUNARA

Milena Zogović, Radovan Stojanović, Elektrotehnički fakultet, Podgorica, Crna Gora, stox@cg.ac.yu

U radu je prikazan način upotrebe mikrofonskog ulaza zvuč­ne kartice (Audio codec) za mjerenje niskofrekvent­nih signala. Princip se demonstrira na primjeru akvizicije biomedicinskih signala kakvi (PPG i ECG). Ulazni signal se frekvencijski moduliše i vodi na mikrofonski ulaz PC-a ili notebook-a. Dalje se, pomoću odgovarajućih softverskih rutina implementiranih u Matlabu, modulisani signal digitalizuje, demoduliše, obrađuje, analizira i grafi­čki prikazuje u realnom vremenu. Kompletna hardverska podrška je razvijena koristeći standardne elektronske komponente. U radu je izložen princip mjerenja, odgova­ra­juća hardversko-softverska rješenja kao i studija slučaja iz koju se prezentiraju preliminarni rezultati. Slijede zaključak i smjernice budućeg rada.

 

ME1.4

STANDARDIZACIJA U ZAPISIVANJU ELEKTROMIONEUROGRAFSKIH STUDIJA

Milica Janković ¹, Dejan Popović ^1,2, ¹Elektrotehnički fakultet u Beogradu, Srbija

²SMI, Department of Health Science and Technology, Aalborg University, Denmark, piperski@etf.bg.ac.yu

Kompatibilnost formata podataka snimljenih na različitim kliničkim i/ili istraživačkim medicinskim sistemima je od presudnog značaja za razmenu informacija među medicinskim i/ili naučnim osobljem, kao i za integrisanje medicinskih podataka u jedinstven elektronski zapis paci­je­nta. Za razmenu i arhiviranje elektrofizioloških signala (EMNG, ECG, EEG ...) ne postoji opšte prihvaćen standard. Trenutno najzastupljeniji standardi su European Data Format (EDF) i European Data Format ‘Plus’ (EDF+). U cilju efikasnije razmene elektrofizioloških po­da­taka među naučnim institucijama, kreirana je aplikacija MasterMyoRW za čitanje i zapisivanje elektrofizioloških signala u EDF+ formatu. Ova aplikacija je kao potpro­gram integrisana u VirtualEMNG softver za akviziciju, arhiviranje, analizu i pregled EMNG studija. Za imple­mentaciju je korišćeno Labview 8.0 razvojno okruženje (National Instruments, Austin, Texas). MasterMyoRW je “open source“ softver koji se lako integriše u nove applikacije za akviziciju signala kao podvirtuelni instru­ment. U radu je prikazana organizacija EDF+ datoteke, rezultati primene EDF+ pisača na signalima snimljenim korišćenjem VirtualEMNG softvera i rezultati primene EDF+ čitača na online bazama podatka.

 

 

ME1.5

MULTIFUNKCIONALNI ELEKTRO-STIMULATOR

Aleksandar Peulić, Univerzitet u Kragujevcu, Tehnički fakultet, Čačak, Srbija, apeulic@sbb.co.yu
Nenad Filipović, Univerzitet u Kragujevcu, Mašinski fakultet, Srbija

U radu je opisan multifunkcionalni uređaj za elektro-stimulaciju. Omogućen je izbor preko 40 talasnih oblika preko tastature i menija na uređaju. Postoji mogućnost izbora pomoću realizovane svetlosne olovke i PC aplikacije izborom režima rada svetlosnom olovkom.

 

ME1.6

JEDAN PRILOG ELEKTRONSKOM IZUČAVANJU MEDICINSKIH UREĐAJA

Hana Popović, Dragoljub Martinović, Željko Lazić

Visoka škola elektrotehnike i računarstva strukovnih studija, Vojvode Stepe 283, Beograd, Srbija

Rad je prikaz razvoja elektronskog učila za Dijagnostički sistem na bazi nuklearne magnetne rezonanse. Realizovano je multimedijalno učilo koje sadrži tekst, sliku, animaciju, govor i test na srpskom jeziku. Rezultati korišćenja ovog učila u nastavi predmeta Biomedicinski uređaji na Višoj elektrotehničkoj školi potvrđuju visoku vrednost urađenog projekta i opravdanost dvogodišnjeg rada na njegovoj realizaciji.

 

ME1.7

EVALUACIJA SISTEMA ZA DETEKCIJU FAZE ZAMAHA HODA UPOTREBOM AKCELEROMETRA ADXL311

Uroš Mitrović ¹, Nebojša Malešević¹, Ivana Milovanović¹, Mirjana Popović^1,2,3

 ¹School of Electrical Engineering, and ²Center for Multidisciplinary Studies, Belgrade, Serbia

 ³Center for Sensory Motor Interaction,Aalborg University, Denmark, mpo@hst.aau.dk

U ovom radu prikazujemo evaluaciju sistema za detekciju faze zamaha pri normalnom hodu upotrebom dvoosnog akcelerometra postavljenog na spoljnoj strani noge. Sistem je namenjen korekciji «padajućeg stopala» kod osoba sa hemiplegijom. Razvijen sistem uključuje elektroniku za predprocesiranje, akvizicionu karticu i laptop računar. Akvizicija je urađena u LabView softverskom paketu, a obrada signala u MatLab-u. Sistem je testiran u laboratorijskim uslovima, poređenjem sa komercijalno dostupnim piezoelektričnim senzorom sile. Primenom mašinskog učenja (NN-Neural Networks) pokazano je da se tradicionalno korišćeni FSR senzor sile može, sa sličnom tačnošću, zameniti akcelerometrom. Najveće kašnjenje faze zamaha NN detekcijom je bilo manje od 2% faze zamaha za ispitanika čijim drugim setovima podataka je obučavana mreža, odnosno manje od 4% faze zamaha za novog ispitanika. Srednje kašnjenje faze zamaha je bilo 38 ms (<1%), odnosno 57 ms (< 2%), respektivno. Zbog svojih prednosti, akcelerometrima se zamenjuju senzori sile u postojećim sistemima za korekciju «padajućeg stopala» kod kojih se fazom zamaha upravlja primenom funkcionalne električne stimulacije.

 

ME1.8

BIOMAGNETSKA EKSPERIMENTALNA MERENJA MAGNETIZACIJE UZORAKA BIOMATERIJALA

J. S. Mihajlović, Geomagnetski zavod, Grocka, 11306, Srbija

Đ. Koruga, Ž. Ratka, Katedra za bioinženjering j, Mašinski fakultet u Beogradu, Srbija

Z. Prolić, Institut za biološka istraživanja "S. Stanković", Beograd, Srbija

R. Čop, Univerza v Ljubljana, Fakulteta za pomorstvo in promet, Portorož, Slovenija

U Geomagnetskom zavodu, u Laboratoriji za paleomag­netska i arheomagnetska ispitivanja i na Geomagnetskoj opservatoriji Grocka (GCK), u periodu od novembra 2004., do marta 2005. godine, izvedena su eksperimen­talna magnetska merenja gradijenta totalnog intenziteta vektora magnetskog polja (promene ukupnog vektora magnetizacije) različitih biomaterijala. Merenja gradijenta totalnog intenziteta vektora magnetskog polja su izvođena protonskim magnetometrima GSM-19, visoke preciznosti i rezolucije snimanja (preciznost: ΔF=0.1 nT; uzorkovanje: 1 sec). U ovim eksperimentalnim biomag­net­skim merenjima korisćeni su uzorci vode, tkiva, krvi, pamuka, vune, smole i magnetita u prahu. U ovom radu ce biti prikazan samo deo rezultata biomagnetskih merenja uzoraka biodispozitiva, krvi i tkiva. Rezultati merenja gradijenta totalnog intenziteta vektora magnet­skog polja uzoraka biomaterijala, ukazuju na fizičke procese koji su povezani sa dijamagnetskim i paramag­netskim svojstvima tih biomaterijala.

 

ME1.9

PROMENE SOLARNO-GEOMAGNETSKE AKTIVNOSTI I REAKCIJE BIOSISTEMA

Č. Lazović; J. S. Mihajlović, Geomagnetski zavod, Grocka, 11306, Srbija

Đ. Koruga, Katedra za bioinženjering, Mašinski fakultet u Beogradu, Srbija

Z. Prolić, Institut za biološka istraživanja "S. Stanković", Beograd, Srbija

R. Čop; Univerza v Ljubljana, Fakulteta za pomorstvo in promet, Portorož, Slovenija

U ovoj studiji će biti prikazani i analizirani geofizički procesi koji određuju poremećaje SGMA. To su pojave intenzivnih solarnih flerova, solarne i magnetske bure. Za mesece i dane, kada su registrovane snažne solarne bure i intenzivne magnetske bure, biće analizirana struktura promena meteoroloških parametara. Biće posmatrana raspodela časovnih vrednosti temperature vazduha i broja sunčanih intervala, pre, u toku i posle registrovanog poremećaja SGMA

 

SEDNICA ME2 – Godišnji sastanak Društva za biomedicinski inženjering i medicinsku fiziku

Predsedava: Vesna Spasić Jokić, predsednik društva

Ponedeljak, 4. jun 2007, 10:30, sala 2

 

SEDNICA ML1: Merenja u industriji I

Predsedava: Vladimir Vujičić

Utorak, 5. jun 2007, 10:30, sala 6

 

ML1.1

JEDAN REKURZIVNI ALGORITAM ZA HARMONIJSKU ANALIZU

Miodrag Kušljević, Termoelektro Enel AD, Beograd, Srbija

Josif Tomić, Fakultet tehnickih nauka, Novi Sad, Srbija

Vladimir Vujičić, Fakultet tehničkih nauka, Novi Sad, Srbija

U radu je prikazana jedna rekurzivna metoda za merenje amplitude i faze osnovnog i viših harmonika napona i/ili struje elektroenergetske mreže. Korišćena je efikasna metoda za on-line implementaciju digitalnih filtera sinusoidalnog signala bazirana na paralelnoj strukturi rezonatora sa zajedničkom povratnom vezom. Predloženi algoritam je pogodan za primene u realnom vremenu. U cilju procene performansi algoritma izvršene su računar­ske simulacije i eksperimentalna merenja i dati njihovi rezultati.

 

ML1.2

PRIMENA SAADK 2-G METODE NA MERENJE SNAGE DC-DC PRETVARAČA

Velibor Pjevalica, JP Srbijagas

Nebojša Pjevalica, Katedra za mernu tehniku, FTN Novi Sad, Srbija

Do sada je metoda SAADK 2-G bila primenjivana za tačna merenja stvarne efektivne vrednosti električnih signala, kao i različitih oblika snage električne energije (aktivna, reaktivna) na mrežnim učestanostima. U ovom radu prikazana je mogućnost primene ove metode na srednjim učestanostima, kod jednosmernih pretvarača napona.

 

ML1.3

FIBER OPTIČKI SENZOR IMPULSNIH STRUJNIH OBLIKA NA BAZI FARADEJEVOG EFEKTA

Slobodan Petričević, Zlatan Stojković, Peđa Mihailović, Jovan Radunović, Elektrotehnički fakultet u Beogradu, Srbija

U radu su prikazani konstrukcioni zahtevi za merni ure­đjaj namenjen analizi talasnog oblika impulsnih strujnih udara profila 8/2 µs koji se koriste u testiranju uređaja. Prikazani su i analizirani eksperimentalni rezultati koji verifikuju primenljivost ovakvog tipa senzora i njegove komparativne prednosti u odnosu na konvencionalne sisteme na bazi strujnog šanta.

 

ML1.4

MERENJE ZAŠUMLJENIH SIGNALA STOHASTIČKOM METODOM

Bojan Vujičić, Dejana Herceg, Ivan Župunski, Fakultet tehničkih nauka u Novim Sadu, Srbija

Nedavno razvijeno (2004) stohastičko merilo harmonika ima izuzetne metrološke osobine, a jedna od najzna­čajnijih osobina mu je veliko potiskivanje šuma. To znači da je ovim urađajem moguće meriti i pri malom SNR (Signal to Noise Ratio). Ova činjenica je uočena u dva važna praktična slučaja: a) u merenju polazne struje brojila i b) u merenju napona trafoom bez jezgra. U oba ova slučaja je mali SNR, a merenja su dala vrlo prihvatljive rezultate, što je utvrđeno kalibracijom. U radu se daje kratak opis uređaja i teorijska i eksperimentalna analiza mehanizma potiskivanja šuma u uređaju, kao i poređenje sa teorijskom, tzv. Kramer-Rao granicom.

 

ML1.5

PRIMENA VIRTUELNE INSTRUMENTACIJE U UNAPREĐENJU PROCESA EDUKACIJE U OBLASTI MERNE TEHNIKE

Goran Miljković, Dragan Denić, Elektronski fakultet u Nišu, Srbija

Veoma dinamičan razvoj računarstva i informacionih tehno­logija, pored brojnih uticaja na razne aspekte tehnološkog razvoja i života ljudi, u poslednje vreme ima i snažan uticaj na proces edukacije. Već uveliko imamo razvijene sisteme učenja na daljinu, čemu je znatno doprinela Internet tehnologija. U radu se, polazeći od činjenice da većina studenata danas poseduje računar i pristup Internetu, daje novi pristup edukacije studenata na primeru jednog eksperimentalnog zadatka iz predmeta računarski merno-informacioni sistemi. Pošto se virtuelni instrumenti danas široko koriste u industriji i drugim poljima, ovde će se prikazati mogućnost njihove primene u pripremanju studenata za realna merenja sa realnim, klasičnim instrumentima. Za razvoj virtuelnih instrume­nata izabran je softver LabVIEW 8, kompanije National Instruments, kao najpogodniji i najrasprostranjeniji danas. Biće objašnjen primer realizovanog virtuelnog instru­menta za merenje parametara impedanse.

 

ML1.6

SISTEM ZA DALJINSKI NADZOR KVALITETA VODE

Velimir Čongradac, Darko Stanišić, Nikola Jorgovanović, Vojin Ilić, Fakultet Tehničkih Nauka Novi Sad, Srbija

Rad sadrži primer realizacije sistema za daljinsko praće­nje parametara stajaćih voda sa posebnim akcentom na slatkovodno ribarstvo. U radu su pored teoretskih i tehničkih detalja vezanih za realizaciju navedenog sistema prikazani i rezulatati ostvareni tokom njegove eksploa­tacije.

 

SEDNICA ML2: Merenja u industriji II

Predsedava: Božidar Dimitrijević

Četvrtak, 7. jun 2007, 8:30, sala 6

 

ML2.1

OPTIMIZOVAN ALGORITAM ZA DETEKCIJU DEFEKATA NA KARTONU OBRADOM SLIKE U PROCESU PROIZVODNJE

Marko Barjaktarović, Slobodan Petričević, Jovan Radunović, Elektrotehnički fakultet u Beogradu, Srbija

U ovom radu prezentovan je potupak detekcije defekata na kartonu obradom slika kartona. Algoritam obrade slika razvijen za Optoelektronski sistem namenjen inspekciji kartona. Sistem je realizovan za potrebe fabrike kartona “Umka”. Detekcija defekata bazirana je na segmentaciji, odnosno izdvajanju objekata (defekata) iz relativno uniformne pozadine (karton bez defekata). Algoritam je zasnovan na klasičnim funkcijama koje se koriste pri segmentaciji, stim što su one modifikovane kako bi se prilagodili specifičnim karakteristikama defekata na kartonu. Osim određivanja pozicije i veličine defekata, izvršena je i jednostavna klasifikacija defekata na osnovu oblika.

 

ML2.2

PSEUDOSLUČAJNI APSOLUTNI POZICIONI ENKODER SA MOGUĆNOŠĆU JEDNOSTAVNOG MONTIRANJA

Dragan Denić, Goran Miljković, Elektronski fakultet u Nišu, Srbija

Pojava pseudoslučajnih enkodera je označila početak nove ere u razvoju enkodera. Ovde je objašnjeno jedno konkretno rešenje pseudoslučajnog apsolutnog enkodera bazirano na primeni linearnog niza fotodetektora i mikroprocesora. Međutim, glavna pažnja je posvećena modifikaciji ovakvog enkodera kako bi se prevazišli problemi koji se javljaju prilikom njegovog montiranja. Osnovni problem koji se javlja prilikom montiranja apsolutnog enkodera je neslaganje početnih pozicija enkodera i konkretnog pokretnog sistema. U radu je prikazano jedno originalno rešenje ovog problema.

 

ML2.3

DISTRIBUIRANI MERNO-INFORMACIONI SISTEM ZA ANALIZU I KONTROLU PARAMETARA KVALITETA ELEKTRIČNE ENERGIJE

Milan Simić, Božidar Dimitrijević, Elektronski fakultet u Nišu, Srbija

U radu su date osnovne postavke i konkretni primeri softverski baziranog rešenja distribuiranog merno-infor­ma­cionog sistema za akviziciju relevantnih parametara kon­trole kvaliteta električne energije, na udaljenim loka­cijama elektroenergetske mreže, prema propisanim EU standardima (EN 50160). Predloženo rešenje distribui­ranog merno-informacionog sistema bazirano je na prin­cipu GPRS mrežne komunikacije između kontrolnog cen­tra distributera i udaljenih mernih stanica. Blok metrološkog obezbeđenja obuhvata aplikaciju savremenih metoda merenja naponskih parametara elektroenergetske mreže uz softversku podršku virtuelne instrumentacije LabVIEW.

ML2.4

DIGITALNI INSTRUMENT ZA MERENJE RELATIVNE VLAŽNOSTI VAZDUHA METODOM TAČKE ROSE

Nebojša Malešević, Đorđe Smiljanić, Uroš Mitrović, Borivoje Andrić, Elektrotehnički fakultet u Beogradu, Srbija

Merenje relativne vlažnosti vazduha nije razvijeno ade­kvatno potrebama u našoj zemlji. Ni Zavod za mere i dragocene metale nije ovoj veličini posvetio dovoljno pažnje iako postoje potrebe i u privredi i u ostalim oblastima. Zbog toga smo u akreditovanoj laboratoriji za etaloniranje u oblasti termometrije koja se nalazi u okviru Elektrotehničkog fakulteta u Beogradu odlučili da razmotrimo mogućnost izrade mernog instrumenta koji bi zadovoljio uslove za nivo etalona a čija bi realizacija i upotreba bila moderna, tačna, pouzdana, automatizovana, jednostavna.

 

ML2.5

RAZMATRANJE AUTOMATIZACIJE SISTEMA KLIMA KOMORE ZA TEMPERATURSKU KALIBRACIJU SENZORA U IHTM-CMTM-U

Miloš Vorkapić, Marko Marinković, Dragan Tanasković, IHTM-CMTM, Njegoševa 12, 11000 Beograd, Srbija

U radu je prikazana analiza rada sistema klima komora ko­ji se koristi za temperaturnu kalibraciju senzora, trans­dju­sera i transmiter pritiska i temperature proizvedenih u labaratorijama IHTM-CMTM. Razmatrani su osnovni parametri neophodni za automatizaciju sistema klima komore i primenu za višestruko jednovremeno merenje i kalibraciju parametara senzora.

 

ML2.6

РАЗВОЈ СИСТЕМА ТЕРМОВИЗИЈСКОГ НАДГЛЕДАЊА

Синиша Ранђић, Небојша Митровић, Адам Достанић, Снежана Драгићевић, Радојка Крнета, Александар Пеулић, Технички факултет Чачак, Светог Саве 65, Србија, rasin@tfc.kg.ac.yu, nmitrov@tfc.kg.ac.yu, adamdostanic@tfc.kg.ac.yu, radojka@tfc.kg.ac.yu, snezad@tfc.kg.ac.yu, apeulic@tfc.kg.ac.yu

У раду је приказан развој система за безконтактно мерење температуре путем термовизијског надзора. Могућности примене су презентиране у процесу контроле котловског постројења у систему даљинског грејања ЈКП Чачак. Представљени систем омогуђава даљински мониторинг температурског поља кориш­ћењем преноса података путем Интернета или да­љинским приступом преко интерне мрежне инфра­структуре (жичне или бежичне).

 

 

SEDNICA ML3: Merenja u vazduhoplovstvu

Predsedava: Zoran Filipović

Četvrtak, 7. jun 2007, 10:30, sala 6

 

ML3.1

DISTRIBUIRANA SIMULACIJA LETA U DINAMIČKOJ OKOLINI

Radoslav Stojić, ALSIM Simulateurs, France

Zoran Filipović, Tehnički Opitni Centar, Beograd, Srbija

Rad prikazuje neke od trendova u razvoju simulatora za početnu obuku pilota. Izlažu se zahtevi u skladu sa obukom za savremene avione kao i uticaj računarske tehnologije na dizajn simulatora. Opisana je arhitektura tipičnog low-cost simulatora bazirana na konceptu distribuirane interaktvne simulacije, kao i prednosti u odnosu na tradicionalni prilaz. Dat je osvrt na nove mogućnosti u obuci pilota koje kao rezultat pružaju savremeni simulatori.

 

ML3.2

ISPITIVANJE ELEKTROMAGNETSKE KOMPATIBILNOSTI TELEKOMUNIKACIONIH UREĐAJA POSEBNE NAMENE U EKRANIZOVANOJ PROSTORIJI

Aleksandar Kovačević, Tehnički opitni centar, Beograd, Srbija

Dragan Stanković, Elektrotehnički fakultet, Beograd, Srbija

U radu je prikazano ispitivanje kondukcionih EM smetnji i električnog polja EM smetnji prema standardima pose­bne namene. Ispitivanja su sprovedena na telekomuni­kacionim uređajima posebne namene u ekranizovanoj prostoriji.

 

ML3.3

AUTOMATIZOVANO MERENJE SLABLJENJA FIKSNIH OSLABLJIVAČA

Mladen Banović, Tehnički opitni centar, Beograd, Srbija

U radu je opisana automatizovana metoda za merenje slabljenja oslabljiva pomoću sistema HP 8202S. Sistem za kontrolu i obradu rezultata zamenjen je novim hardveromi i softverom. Validacija sistema je urađena poređenjem_ rezultata sa rezultatima koji su dobijeni sa .softverskim paketom HP 11806A , firme Hewlett Pacard.

 

ML3.4

KONFIGURACIJE AKVIZICIONIH SISTEMA ZA MERENJE RELEVANTNIH PARAMETARA U OKVIRU PROGRAMA OBUKE TEST PILOTA

Miroslav Jovanović, Zoran Filipović – Tehnički opitni centar, Batajnica, Srbija

U ovom radu su prikazane konfiguracije akvizicionih sistema koji se koriste u okviru programa praktične obuke test pilota u Tehničkom opitnom centru. Njihova osnovna namena je merenje relevantnih parametara neophodnih za analizu kvalteta leta.

 

ML3.5

RAZVOJ APLIKACIJE ZA PRISTUP UDALJENOJ METROLOŠKOJ LABORATORIJI

Jelena Đorđević-Kozarov, Elektronski fakultet u Nišu, Srbija

Milan Jović, Faculty of Informatics at University of Lugano

Stalni razvoj i implementacija informacionih i telekomu­ni­ka­ci­onih tehnologija baziranih na Internetu kao glo­balnoj mreži i multimedijalnim zapisima dovodi do novih rezultata i u oblasti metrologije kao naučne discipline. Konkretno u ovom radu, opisan je model kojim je realizo­vana metrološka laboratorija za udaljene eksperimente. Detaljno je opisan način i relizacija pristupa korisnika mer­nom sistemu, odnosno instrumentima, preko Inter­neta.

 

ML3.6

MJERENJE MALIH KAPACITIVNOSTI POMOĆU AC DJELITELJA DT72A

Slavko Vukanić, Tehnički opitni centar u Beogradu, Srbija

Zoran Šofranac, Zavod za mere i dragocene metale u Beogradu, Srbija

Dat je opis mosta za mjerenje malih vrijednosti električne kapacitivnosti, formiran pomoću AC djelitelja. Kao male vrijednosti električne kapacitivnosti smatraju se vrijed­nosti kapacitivnosti koje ne opterećuju djelitelj.

 

SEDNICA ML4: Merna nesigurnost

Predsedava: Ivan Župunski

Četvrtak, 7. jun 2007, 12:30, sala 6

 

ML4.1

ODREĐIVANJE MERNE NESIGURNOSTI STOHASTIČKE MERNE METODE

Vladimir Vujičić, Ivan Župunski, Fakultet tehničkih nauka u Novom Sadu, Srbija

U radu je prikazan hardver koji on-line sračunava mernu nesigurnost stohastičke metode i taj podatak pridružuje izmerenoj vrednosti. Obrađene su dve varijante stoha­stičke metode – stohastička adiciona AD konverzija sa jednim i sa dva generatora slučajnog napona.

 

ML4.2

ANALIZA PRORAČUNA NESIGURNOSTI MERENJA JEDNOSMERNE ELEKTRIČNE STRUJE

Milana D. Pešić, Tehnički opitni centar, Beograd, Srbija

U radu je dat opis etalona za jednosmernu (DC) struju i postupak rada sa njom. Poseban naglasak je dat za određivanje merne nesigurnosti merenja DC struje.

 

ML4.3

NESIGURNOST MERENJA FREKVENCIJE I VREMENSKOG INTERVALA DIGITALNIM FREKVENCMETROM

Milovan Unković, TOC KoV Poligon Luštica, ML 36 Tivat, Crna Gora

U ovom radu se razmatra nesigurnost merenja frekvencije i vremenskog intervala recipročnim digitalnim frekvenc­metrom sa visokokvalitetnim termostatiranim kvarcnim oscilatorom (OCXO) vremenske baze.

 

ML4.4

ANALIZA MERNE NESIGURNOSTI ETALONIRANJA MERILA RELATIVNE VLAŽNOSTI PSIHROMETRIJSKOM METODOM

Mirjana Mladenović, Tehnički opitni centar, Beograd, Srbija

Predmet ove analize je određivanje najbolje proširene kom­bi­novane merne nesigurnosti etalona (generatora) relativne vlažnosti koji se sastoji od: dva platinska otpor­na termometra (POT) Y2037 JF, digitalnog termometra 2180A JF i klima-komore VÖTSCH. Navedeni uređaji i pretvarači čine psihrometar formiran na originalni način u Laboratoriji za neelektrične veličine Tehničkog Opitnog Centra. Rezultati ovog proračuna koriste se za iskazivanje merne nesigurnosti etaloniranja merila relativne vlažnosti i za utvrđivanje i deklarisanje mernih mogućnosti Laboratorije u oblasti relativne vlažnosti.

 

ML4.5

ODREĐIVANJE STABILNOSTI PRIMARNOG ETALONA PRITISKA U OPSEGU (0,5 do 4) MPa

Slobodan Eremija, Tehnički opitni centar u Beogradu, Srbija

Jedna od najvažnijih metroloških karakteristika koju moraju da zadovolje sva merna sredstva, od primarnih etalona do običnih merila, spada i stabilnost. U radu je izložen postupak određivanja dugotrajne stabilnosti primarnog vojnog etalona za pritisak. Za određivanje dugotrajne stabilnosti korišćeni su rezultati određivanja efektivnih površina neopterećenog sklopa klip-cilindar etalona koji su dobijeni u do sada izvršene četiri jugoslovenske interkomparacije, u periodu od 1989. g. do 2000. g. Takođe, data je i procenjena merna nesigurnost.

 

ML4.6

VALIDACIJA AUTOMATIZOVANOG SISTEMA ZA KOMPARACIJU AC/DC TERMOPRETVARAČA PRIMENOM PROGRAMA VEE Pro7.0

Zoran Knežević, Tehnički opitni centar, Beograd, Srbija

Predmet ove analize je validacija automatizovanog siste­ma kojim se vrši komparacija dva AC/DC termopre­tvara­ča primenom novog programskog paketa VEE Pro7.0.

PLENARNO PREDAVANJE

Predsedava: Miloljub Smiljanić

Utorak, 5. jun 2007. u 18:00 sati, kongresna Sala Instituta “Igalo”

 

MULTI-AXIS INTEGRATED HALL MAGNETIC SENSORS

Radivoje S. Popović, Pavel Kejik, Serge Reymond, EPFL Swiss Federal Institute of Technology, Lausanne, Switzerland

Dragana R. Popović, SENIS GmbH, Zurich, Switzerland

Marjan Blagojević, Saša Dimitrijević, Sentronis AD, Niš, Serbia

Conventional Hall magnetic sensors respond only to the magnetic field component perpendicular to the surface of the sensor die. Multi-axis sensing capability can be provided in the following two ways: (a) by integrating magnetic flux concentrators on the die, and (b) by using vertical Hall devices. Here we review the most important two- and three-axis integrated Hall magnetic sensors based on these concepts. Their applications include mapping of magnetic fields and sensing angular position.

 

SEDNICA MO1: Fizička elektronika i mikroelektronika – Svečana sednica povodom 80 godina života prof. Dimitrija Tjapkina

Predsedava: Dimitrije Tjapkin

Utorak, 5. jun 2007, 8:30, sala 2

 

MO1.1

80 GODINA ŽIVOTA DIMITRIJA TJAPKINA

(Rad po pozivu)

Zoran G. Đurić¹, Milan M. Jevtić², Vitomir Milanović³, Radivoje Popović⁴, Zoran D. Popović⁵, Rifat Ramović³, Stojan Ristić⁶, Miloljub A. Smiljanić¹, Ninoslav Stojadinović⁶, Miloš Živanov⁷

¹IHTM – Institut za mikroelektronske tehnologije i monokristale, Beograd, Srbija; ²Institut za fiziku, Beograd, Srbija; ³Elektrotehnički fakultet, Beograd, Srbija; ⁴ EPFL Swiss Federal Institute of Technology, Lausanne, Switzerland

⁵Xerox Corp, Canada; ⁶Elektronski fakultet Niš, Srbija; ⁷Fakultet tehničkih nauka, Noi Sad, Srbija

 

Prikazani su životno delo i rad doajena srpske fizičke elek­tronike i mikroelek­tro­nike, profesora Dimitrija Tjap­kina, povodom 80 godina njegovog života.

 

MO1.2

1/f NOISE MODELS FOR MOSFETS IN LINEAR REGION AND THEIR IMPACT ON DUAL-GATE DEPLETION MOSFET NOISE MODELLING

Mirjana Videnović-Mišić, Faculty of Technical Science, Department of Electronics, Novi Sad, Srbija, mirjam@uns.ns.ac.yu

Milan Jevtić, Institute of Physics, Zemun, Srbija, mjevt@phy.bg.ac.yu

This paper presents experimental and numerical results for the dual-gate MOSFET frequency independent norma­lized 1/f noise parameter C=fSid(f)/I_D². DGMOSFET working conditions have been chosen so as to set the DGMOSFET into the linear region, where both inner transistors operate in either linear or non-linear region each. In order to determine the normalized 1/f noise parameter, a model and methodology for its calculation valid for the DGMOSFET linear region have been proposed

 

MO1.3

PRIMESNI LOKALNI MODOVI U PbTe DOPIRANOM Ni

Nebojša Romčević, Jelena Trajić, Maja Romčević, Institut za fiziku, Pregrevica 118, P.O. Box 68, 11080 Beograd, Srbija

T.A. Kuznetsova, D.R. Khokhlov, Institut za fiziku, Moskovski državni univerzitet, 119899 Moskva, Rusija

U ovom radu su predstavljeni rezultati proučavanja dalekih infracrvenih (IC) spektara refleksije uzoraka PbTe dopiranih Ni. Kristali PbTe(Ni) su dobijeni Bridgman-ovim metodom. Spektri refleksije su analizirani metodom numeričkog podešavanja parametara (fitovanjem), pri čemu je korišćen modifikovani model koji opisuje plazmon-fonon interakciju. Pored jakog plazmon-fonon sprezanja registrovali smo i lokalne modove Ni na 130, 165 i 190 cm^–1, koji odgovaraju primesnim atomima u različitim valentnim stanjima. Položaji ovih modova zavise od naelektrisanja primesnih centara, dok njihovi intenziteti zavise od temperature i koncentracije nikla.

 

MO1.4

MODELOVANJE UTICAJA TEMPERATURE NA NAPON PRAGA SiC MOSFET-a

Petar M. Lukić, Mašinski fakultet Univerziteta u Beogradu

Rifat M. Ramović, Elektrotehnički fakultet Univerziteta u Beogradu, Srbija

Rajko M. Šašić, Stanko M. Ostojić, Tehnološko-metalurški fakultet Univerziteta u Beogradu, Srbija

U ovom radu je prikazano modelovanje uticaja tempe­rature na napon praga MOSFETa izrađenog na bazi SiC (silicijum karbida). Izloženi model ima dobre karakteri­stike, prvenstveno što adekvatno i precizno opisuje fiziku procesa koji se odvijaju u ispitivanoj napravi a u isto vreme je relativno jednostavan. Model uključuje sve relevantne parametre tako da je sveobuhvatan. S obzirom da je modularan, prikazani model se relativno lako može testirati i eventualno menjati. Na osnovu predloženog modela izvršene su simulacije čiji su rezultati, uz diskusiju, prikazani u radu. Dobijeni rezultati su u visokom stepenu saglasni sa do sada poznatim i dostupnim. Predstavljeni model može pomoći prilikom optimizacije vrednosti i podešavanja napona praga SiC MOSFETova.

 

MO1.5

УТИЦАЈ ТОПЛОТНЕ МЕМОРИЈЕ НА ФОТОТЕРМАЛНИ ВРЕМЕНСКИ ОДЗИВ

Слободанка Галовић, Далибор Чевизовић, Марица Поповић, Зоран Стојановић, Институт за нуклеарне науке Винча, Београд,Србија

Изведен је модел који описује временску зависност површинских температурских варијација полубес­ко­на­чног, оптички непровидног узорка који је побуђен троугаоним ласерским импулсом. Анализиран је утицај топлотне меморије за различите дужине побудног импулса поређењем добијених резултата са резултатима модела који занемарују утицај топлотне меморије. Дискутовано је како облик побудног сигнала утиче на испољавање топлотне меморије у временском одзиву.

 

SEDNICA MO2: Pasivne komponente

Predsedava: Zoran Prijić

Utorak, 5. jun 2007, 10:30, sala 2

 

MO2.1

ANALIZA ELEKTRO-TERMIČKIH KARAKTERISTIKA TERMIČKIH PREKIDAČA

Aneta Prijić, Dragan Mančić, Zoran Petrušić, Biljana Pešić, Dragan Pantić, Zoran Prijić, Elektronski fakultet u Nišu, Srbija

U radu su prikazani rezultati ispitivanja elektro-termičkih karakteristika termičkih prekidača radijalnog tipa nomi­nal­nog napona 250 V i nominalne struje 12 A. Raz­matrane su: zavisnost radne temperature od primenjene struje, temperatura prekidanja, vreme odziva i termička provodnost kućišta. Ispitivanja termičkih prekidača su vršena termovizijskom metodom, primenom dve eksperi­mentalne postavke. Takođe, rezultati termo­vizijijskog ispitivanja su iskorišćeni za postavljanje parametara simulacije termičkih i električnih karakteri­stika prekidača u postupku njihove optimizacije.

 

MO2.2

VERIFIKACIJA KARAKTERISTIKA TERMOPREKIDAČA PRIMENOM TERMOVIZIJSKOG MERNOG METODA

Zoran Petrušić, Aneta Prijić, Dragan Mančić,
Dragan Pantić, Zoran Prijić, Biljana Pešić, Elektronski fakultet u Nišu, Srbija

U ovom radu je primenom savremenog termovizijskog sistema Varioscan 3021ST izvršena eksperimentalna veri­fi­ka­cija termičkih karakteristika termoprekidača sa speci­fi­ciranom temperaturom prekidanja od 138^oC. Primenom termovizijskog mernog metoda pokazano je da su projektovane vrednosti temperature prekidanja unutar vrednosti propisanih odgovarajućim standardima.

 

MO2.3

RF TRANSFORMATORI SA PLANARNIM I 3D NAMOTAJIMA, PROJEKTOVANI ZA LTCC TEHNOLOGIJU

Goran Radosavljević, Andrea Marić, Goran Stojanović, Ljiljana Živanov, Fakultet tehničkih nauka, Novi Sad, Srbija,

rgoran@uns.ns.ac.yu

Pasivne komponente direktno utiču na veličinu i karakteristike integrisanih kola u koja se ugrađuju. U RF integrisana kola je neophodno ugraditi kvalitetne transformatore, u cilju dobijanja dobrih karakteristika kola. Zbog toga je potrebno izabrati pravu tehnologiju za izradu transformatorskih struktura. Cilj ovog rada je da se pokažu prednosti LTCC (Low Temperature Co-fired Ceramic) tehnologije u odnosu na druge mikrosistemske tehnologije, kao i da se predstave dva tipa transformatora projektovanih za LTCC tehnologiju.

 

MO2.4

NEPOŽELJNO ELEKTRIČNO NAPREZANJE DEBELOSLOJNIH OTPORNIKA

Ivanka Stanimirović, Zdravko Stanimirović, IRITEL A.D., Beograd, Srbija, inam@iritel.com

U radu je dat prikaz degradacija standardnih debeloslojnih otpornika izazvanih dejstvom nepoželjnog impulsnog električnog naprezanja (IEN) sa aspekta izmene fizičkih i tehnoloških parametara otpornika slojnih otpornosti 1, 10 i 100 kW/□. Pored toga, prikazani su i karakteristični modovi katastrofalnih otkaza koji se mogu dogoditi prilikom impulsnog električnog naprezanja standardnih debeloslojnih otpornika.

 

MO2.5

NEPOŽELJNO MEHANIČKO NAPREZANJE DEBELOSLOJNIH OTPORNIKA

Zdravko Stanimirović, Ivanka Stanimirović, IRITEL A.D., Beograd, Srbija, zdravkos@iritel.com

U radu je dat prikaz izvora nepoželjnog mehaničkog naprezanja standardnih debeloslojnih otpornika koji su vezani za procesiranje kompletnog hibridnog mikrokola. Pored toga, izvršena je i analiza uticaja dejstva ovog naprezanja na perofmanse otpornika pri čemu je utvrđeno da mehaničko naprezanje dominantno utiče na njihovu mikrostrukturu menjajući ne samo vrednosti otpornosti, već i šumne performanse otpornika.

 

 

SEDNICA MO3: MEMS i senzori

Predsedava: Zoran Đurić

Četvrtak, 7. jun 2007, 8:30, sala 2

 

MO3.1

DIJAGNOSTIKA SENZORA PRITISKA POMOĆU MERENJA ŠUMA

Milan M. Jevtić, Institut za fiziku, Beograd, Srbija

Miloljub A. Smiljanić, IHTM, Beograd, Srbija

U radu su izloženi rezultati ispitivanja niskofrekventnog (NF) šuma silicijumskih membranskih piezootpornih senzora pritiska pre i posle punjenja uljem. Nađeno je da se odabiranje senzora može vršiti na osnovu nivoa 1/f šuma ispod 40Hz.

 

MO3.2

DIZAJN I MODELOVANJE MODIFIKOVANOG SENZORA NISKIH PRITISAKA SP-6 IHTM-CMTM

Milče M. Smiljanić, Žarko Lazić, Zoran Đurić, Katarina Radulović, IHTM-Institut za mikroelektronske tehnologije i monokristale, Beograd, Srbija

Standardni IHTM-CMTM-ov senzor za niske pritiske SP-6 ima profilisanu dijafragmu u obliku centriranog središnjeg ojačanja-bosa. Od serije do serije standardni  SP-6 senzori niskih pritisaka imaju nereproduktivne karakeristike. Uočeno je da je uzrok ovakvog ponašanja nepravilan oblik bosa nastao usled podgrizanja konveksnih uglova. Dizajnirane su dve nove donje maske za modifikovani SP-6 senzor koje sadrže kompenzaciju konveksnih uglova i izvršene su simulacije raspodele mehaničkog naprezanja za tri odgovarajuća bosa. Izrađeni su modifikovani SP-6 senzori niskih pritisaka standardnim tehnološkim procesima. Na osnovu relativne promene otpornosti koja je dobijena iz simulacija i merenja tri vrste modifikovanih senzora SP-6 može se smatrati da su dimenzije maski i bosova dobro projektovane jer se dobijaju očekivane vrednosti.

 

MO3.3

OPTIMIZACIJA PROCESA MERENJA ZA DIGITALNU KOMPENZACIJU PIEZOOTPORNOG SENZORA PRITISKA PROIZVODNJE IHTM-CMTM

Vladislav Jovanov, Miloš Frantlović, IHTM-Institut za mikroelektronske tehnologije i monokristale, Beograd, Srbija

Razmatrana je jedna metoda digitalne kompenzacije karakteristika silicijumskog piezootpornog senzora pritiska. Izvršen je veliki broj merenja radi snimanja karaktersitika senzora pritiska. Određen je optimalan broj merenja koje treba izvršiti da bi se korišćenim metodom digitalne kompenzacije postigla greška manja od ± 0.14 % punog opsega senzora.

 

MO3.4

NOVA GENERACIJA VIŠENAMENSKIH MEMS SENZORA SA TERMOPAROVIMA – ANALITIČKI MODEL I DETEKCIJA VAKUUMA

Danijela Ranđelović, Vladislav Jovanov, Dragan Tanasković, Milan Matić, IHTM-Institut za mikroelektronske tehnologije i monokristale, Beograd, Srbija

U radu je predstavljena nova generacija višenamenskih mikrosenzora sa termoparovima. Formulisan je 1D analitički model pomoću kojeg su određene performanse senzora u stacionarnom režimu. Predstavljena je i metoda određivanja debljine membrane senzora primenom analitičkog modela. Dati su i eksperimentalni rezultati detekcije vakuuma pomoću izrađenih senzora.

 

MO3.5

ANIZOTROPNO HEMIJSKO NAGRIZANJE SI ORIJENTACIJE {111} - PRIMENA U MEMS TEHNOLOGIJAMA

Vesna Jović, Jelena Lamovec, Mirjana Popović, IHTM-Institut za mikroelektronske tehnologije i monokristale, Beograd, Srbija

Tehnikom anizotropnog podgrizanja u rastvoru 30 tež. % KOH na 80 ^oC su na Si (111) realizovane mikrogredice od termički deponovanog SiO₂. Ispitivan je mehanizam "oslobađanja" gredica koje su orijentisane paralelno á110ñ pravcu i gredica koje su orijentisane pod uglom od 30^o u odnosu na á110ñ pravac.

 

MO3.6

ODREĐIVANJE APSOLUTNE TVRDOĆE ELEKTRODEPONOVANIH PREVLAKA NIKLA STANDARDNIM TESTOVIMA MIKROINDENTACIJE

Jelena Lamovec, IHTM-Institut za mikroelektronske tehnologije i monokristale, Beograd, Srbija, jejal@nanosys.ihtm.bg.ac.yu

Milka Marjanović, Institut za mikrotalasnu tehniku i elektroniku, Novi Beograd, Srbija

Vesna Jović, Danijela Ranđelović, IHTM-Institut za mikroelektronske tehnologije i monokristale, Beograd, Srbija

Tanki filmovi nikla fine granulacije, dobijeni su elektrodepozicijom iz dva elektrolita: laboratorijski napravljenog sulfamatnog i komercijalnog sulfatnog kupatila "Slotonik 20". Filmovi su deponovani na bakru kao supstratu. U cilju određivanja mehaničkih osobina ovih kompozitnih struktura koje su dobijene pod različitim uslovima depozicije (elektrolit, gustina struje), izvršena su merenja tvrdoće mikroindentacijom po Vikersu za različita opterećenja. Izmerena vrednost mikrotvrdoće ne predstavlja tvrdoću elektrodeponovanog filma već takozvanu ˝kompozitnu tvrdoću˝ , zbog učešća supstrata u plastičnoj deformaciji do koje dolazi tokom procesa indentacije. Model Korsunskog za kompozitnu tvrdoću je primenjen na eksperimentalno određene vrednosti mikrotvrdoće što je omogućilo da se odredi apsolutna tvrdoća filma u ovom kompozitu.

 

MO3.7

SOI PIEZOOTPORNA SiO₂ MIKROGREDICA

Žarko Lazić, Milče M. Smiljanić, Zoran Đurić, Dana Vasiljević Radović, Katarina Radulović, Mirjana Popović, IHTM-Institut za mikroelektronske tehnologije i monokristale, Beograd, Srbija

U radu je prikazana tehnologija izrade SiO₂ mikrogredice standardnim postupcima MEMS tehnologije. Urađena su dva tipa SiO₂ mikrogredice: jedna je realizovana na standardnoj Si pločici od termičkog SiO₂, a druga na SOI pločici sa piezootpornikom. Piezootpornik je formiran od aktivnog sloja SOI pločice p-tipa Si, a mikrogredica od ugrađenog sloja SiO₂ SOI strukture. Na SiO₂ mikrogredici od termičkog oksida izmerena je rezonantna frekvencija koja je pokazala dobro slaganje sa simuliranim vredno­stima mikrogredice. Zbog relativno velike debljine piezootpornika, kod realizovane SOI SiO₂ piezootporne mikrogredice nije izmerena rezonantna frekvencija zbog izraženog bimaterijalnog efekta. Izmerena je relativna promena otpornosti piezootpornika za različite vrednosti struje napajanja piezootpornika, čime je pokazan piezootporni efekat na realizovanoj mikrogredici.

 

SEDNICA MO4: Optoelektronika

Predsedava: Miloljub Smiljanić

Četvrtak, 7. jun 2007, 10:30, sala 2

 

MO4.1

HOLLOW-CORE OMNIDIRECTIONAL SILICON PHOTONICS WAVEGUIDES FOR MID-WAVE INFRARED SPECTRUM

Stevan Stanković, Jasna Crnjanski, Faculty of Electrical Engineering, University of Belgrade, Serbia

Goran Mashanovich, Advanced Technology Institute, University of Surrey, UK

In this paper we propose and analyze hollow-core omnidirectional silicon photonics waveguides for the mid-wave infrared (MWIR) spectrum. The presented waveguides are based on the Bragg-mirror claddings comprising alternating thin layers of silicon and silicon-compatible materials. Such a layout of the cladding provides good reflection and confinement of the light guided in the air-filled core. Through a comparative analysis, silicon (Si) and silicon dioxide (SiO₂) are chosen as the most promising materials for the cladding. Afterwards, a hollow-core omnidirectional waveguide (HOW) based on the Si/SiO₂ Bragg-mirror cladding is proposed and analyzed in detail. Numerical simulations based on the beam propagation method (BPM) reveal that the core dimensions are one of the most critical parameters for such a waveguide.

 

MO4.2

ПРОШИРЕНИ МЕРНИ ОПСЕГ НИСКОКОХЕНТНИХ ФИБЕР-ОПТИЧКИХ СЕНЗОРА  СА ФИЗООВИМ ПРИЈЕМНИМ ИНТЕРФЕРОМЕТРОМ

Милош Ц. Томић, Институт безбедности, Краљице Ане бб, 11040 Београд, Србија
Зоран В. Ђиновић, ISAS, Vienna University of Technology, Floragasse 7/2, A-1040 Vienna, Austria
Лазо М. Манојловић, Integrated Microsystems Austria GmbH, Viktor Kaplanstrasse 2, A-2700 Wiener Neustadt, Austria

Приказана је техника за проширење мерног опсега нискокохерентних интерферометријских фибер-опти­чких сензора који користе пасивни пријемни интер­ферометар Физоовог типа. Као детектор се користи дводимензионална CCD матрица високе резолуције, испред које се, један до другог, поставља више интерферометарских клинова различитих дебљина. При обради сигнала се користи комплексна Морлеова вејвлет трансформација. Постигнута је резолуција одређивања помераја од 40nm у мерном опсегу до око 500µm, што je више од 10⁴ разлучивих тачака.

 

MO4.3

MODELING OF THE PHOTOCURRENT SPECTRA OF THE ITO/PEDOT:PSS/MEHPPV/Al PHOTODETECTORS

Jovana Petrović, Petar Matavulj, Faculty of Electrical Engineering, Belgrade, Serbia
Sandra Šelmić, Louisiana Tech University, Ruston, USA

In this paper we present the photocurrent action spectra model for the ITO/PEDOT:PSS/MEHPPV/Al photo­detec­tor. The model is based on the continuity equation and the drift-diffusion equation for hole polarons. Poole-Frenkel expression for field dependence of the hole polaron mobility is used. Also, we analyze the dependence of the internal quantum efficiency on wavelength and incident photon flux density. The model is in a good agreement with the experiment and it shows us the direction for further work and improvements.

 

MO4.4

DVODIMENZIONALNE HOLOGRAFSKE DIFRAKCIONE REŠETKE I NJIHOVO KOPIRANJE U KOMPOZITNE MATERIJALE

Svetlana Savić Šević, Dejan Pantelić, Institut za fiziku, Beograd, Srbija, savic@phy.bg.ac.yu

Ispitivano je formiranje dvodimenzionalnih (2D) povr­šin­sko-reljefnih rešetki na pululanu – biopolimeru, dopira­nom jonima hroma. Rešetke su formirane holografskom metodom. Registro­vane su rešetke sa srednjim periodom od 2,4 mm i srednjom dubinom reljefa od 112 nm. Ovi rezultati ukazuju na mogućnost upotrebe hromiranih bioloških polimera u izradi različitih difrakcionih optičkih elemenata i struktura. Izvršeno je i kopiranje dvodimen­zionalnih difrakcionih rešetki u kompozit.

 

MO4.5

OSOBINE MIKROSOČIVA FORMIRANIH NA SLOJEVIMA ŽELATINA SENZIBILIZOVANOG TOT'HEMOM I EOZINOM

Branka Murić, Dejan Pantellić, Darko Vasiljević, Bratimir Panić, Institut za fiziku, Beograd, Srbija, muric@phy.bg.ac.yu

Želatin senzibilizovan tot'hemom i eozinom (jedinje­njima koja se koriste u medicini) se pokazao kao dobar materijal za proizvodnju mikrosočiva. Na slojevima ovog materi­jala formirana su konkavna mikrosočiva, brzo i jedno­stavno, upotrebom Nd:YAG lasera talasne dužine 532 nm. Analiziran je profil sočiva, proces njihovog nastajanja kao i osobine slike.

 

MO4.6

SPEKTRALNA KARAKTERISTIKA UV FOTODIODE SA TANKOM MEMBRANOM I DETEKCIJOM ZRAČENJA SA ZADNJE STRANE

Marko Marinković, IHTM-Institut za mikroelektronske tehnologije i monokristale, Beograd, Srbija

U radu je prikazana realizacija UV fotodiode izrađene u IHTM-CMTM. Odabrane su optimalne vrednosti debljina slojeva silicijum-dioksida i debljine aktivnog sloja silicijuma, kako bi kvantna efikasnost ovako projektovane diode bila što veća u UV oblasti spektra, i što manja za vidljivo i infracrveno zračenje.

 

MO4.7

TERMIČKA MODULACIONA PRENOSNA FUNKCIJA

Ljubiša Tomić, Tehnički opitni centar, Beograd, Srbija, laser_ljt@yubc.net
Jovan Elazar, Elektrotehnički fakultet, Beograd, Srbija, jovane@etf.bg.ac.yu

U radu je prikazano ispitivanje termofizičkih osobina IC termografijom. Termička modulaciona prenosna funkcija – TMPF je alat za termičko nedestruktivno ispitivanje – NDE (impulsna termografija). Daje sintetičan pogled na degradaciju termičkog kontrasta koja je svojstvena redukciji veličine defekta. Definisana je kao modulaciona transfer funkcija – MTF u vizuelnom ili OC formiranju slike, pomoću cilja sa periodičnom strukturom. TMPF je simulirana grupom paralelnih šupljina – proreza na zadnjoj strani.

 

MO4.8

MERENJE SPEKTRALNE KARAKTERISTIKE FOTONAPONSKIH ELEMENATA PRIMENOM FOTOAKUSTIČNOG SPEKTROMETRA

Dragan M.Todorović, Centar za multidisciplinarne studije, Univerzitet u Beogradu, Srbija

Miloljub A. Smiljanić, IHTM-Institut za mikroelektronske tehnologije i monokristale, Beograd, Srbija

Tomislav Grozdić, Centar za multidisciplinarne studije, Univerzitet u Beogradu, Srbija

Razvijena je posebna metoda merenja spektralne karak­teristike fotonaponskih elemenata, primenom fotoakusti­čnog spektro­metra. Primenom optičkog skenirajućeg si­ste­ma fotoakustičnog spektrometra (Xe-lampa, monohro­mator sa optičkim rešetkama i filtrima) automatski se meri i crta spektralna karakteristika fotonaponskih eleme­nata. Kompenzacija uticaja optičkog sistema spektro­metra vrši se primenom piroelektričnog detektora. Provera kvaliteta kompenzacije vrši se dodatno preko snimanja fotoakustičnog spektra referentnog uzorka (ugljeni prah). Metoda omogućuje snimanjem spektralnih karakteristika fotonaponskih elemenata u opsegu talasnih dužina od 350 do 2400 nm, pod različitim uslovima (različiti naponi polarizacije i opterećenja).

 

3. RADIONICA O NANONAUKAMA I NANOSISTEMIMA nanoETRAN

 

SEDNICA MO5: nanoETRAN 1

Predsedava: Jovan Šetrajčić

Četvrtak, 7. jun 2007, 17:30, sala 2

 

MO5.1

DYNAMICS OF SINGLE-ELECTRON QUANTUM PUMPING IN A ONE-DIMENSIONAL QUANTUM WIRE

Frank A. Corvino¹, Vassilios Fessatidis², Markku Jääskeläinen¹, Chris P. Search¹, Kunal K. Das²

¹Department of Physics, Stevens Institute of Technology, Hoboken, NJ 07030 USA,

²Department of Physics, Fordham University, Bronx, NY 10458 USA

We consider a new model for the generation electrical current in nanostructures without the application of a bias voltage. The current is generated by the phenomenon of adiabatic quantum pumping, which results from slow periodic variations in time of scattering potentials in one dimensional nanowires. In order to elucidate the dyna­mics of the pumping mechanism, we take a novel appro­ach by studying localized electron wave packets, instead of the standard representation of electrons as delocalized plane waves. This allows us to visualize the effect of the pumping process on individual electrons as a function of time, and also probe the adiabatic as well as the non-adiabatic regime. Our numerical results indicate that in the adiabatic limit, the pumped charge becomes indepen­dent of the period of the potential, as predicted by quantum pumping.

 

MO5.2

MESOSCOPIC ELECTRON RING INTERFEROMETER WITH RASHBA SPIN-ORBIT INTERACTION AND SAGNAC ROTATIONAL PHASE SHIFT

Marko Živković, Markku Jääskeläinen, Christopher P. Search, Ivana Đurić, Department of Physics, Stevens Institute of Technology, Hoboken, NJ 07030, USA

An important phase coherent phenomenon, the mixing of the Sagnac effect and the Rashba spin-orbit interaction, in 1D mesoscopic ring-shaped electron interferometers has been analyzed. Here we demonstrate the use of the slowly varying envelope approximation, a technique widely used in optics, as a useful mathematical method for mesoscopic transport. Our results indicate that spin-orbit interactions can be used to enhance the Sagnac effect. We discuss several further proposals for enhancing the sensitivity to rotations of the interferometer-based electron gyroscopes.

 

MO5.3

UTICAJ DRESELHAUS I RAŠBA SPIN-ORBITNOG EFEKTA NA VREME ZADRŽAVANJA ELEKTRONA KOJI TUNELUJU KROZ STRUKTURU SA DVOSTRUKOM BARIJEROM

Marko Erić, Laboratorija za Fiziku, Institut za Nuklearne Nauke Vinča, Beograd, Srbija

Jelena Radovanović, Vitomir Milanović Elektrotehnički fakultet, Bulevar kralja Aleksandra 73, Beograd, Srbija

Zoran Ikonić, Dragan Inđin, Institute of Microwaves and Photonics, School of Electronic and Electrical Engineering,

University of Leeds, Woodhouse Lane, Leeds LS2 9JT, UK

U ovom radu ispitivali smo uticaj Dreselhausovog i Rašba spin-orbitnog efekta na proces tunelovanja elektrona kroz strukturu sa dvostrukom barijerom, sa i bez prisustva spojlašnjeg električnog polja. Rezultati ukazuju na to da se asimetrizacijom geometrijskog profila strukture i/ili promenom jačine polja može ostvariti značajna razlika u vremenima zadržavanja elektrona različitog spina. Ovo otvara mogućnosti za efikasno filtriranje spina u vremenskom domenu. Predloženi model uzima u obzir prostornu zavisnost parametara materijala, kao i efekte zonske neparaboličnosti.

 

MO5.4

DEBAJEVI PARAMETRI U NANOSTRUKTURNIM KRISTALIMA

Jovan P. Šetrajčić, Vojkan M. Zorić, Departman za fiziku PMF, Univerzitet u Novom Sadu, Srbija

Dušan I. Ilić, Fakultet tehničkih nauka, Univerzitet u Novom Sadu, Srbija

Siniša M. Vučenović, Dragoljub Lj. Mirjanić, Medicinski fakultet, Univerzitet u Banjoj Luci, Republika Srpska

Stevo K. Jaćimovski, Elektrotehnički fakultet, Univerzitet u Beogradu, Srbija

Vjekoslav D. Sajfert, Tehnički fakultet M.Pupin, Univerzitet u Novom Sadu, Srbija

Polazeći od zakona disperzije fonona i izraza za gustinu fononskih stanja u ograničenim kristalnim strukturama (ultra­tankim filmovima i kvantnim žicama), u radu je izvršena redefinicija Debajevih parametara u ovim struk­turama i analiziran uticaj njihovih promena na transportne (termodinamičke i električne) osobine materijala.

 

MO5.5

INTERSUBBAND ABSORPTION IN STEP MODULATION-DOPED V-SHAPED QUANTUM WIRES

Jasna V. Crnjanski, Dejan M. Gvozdić, School of Electrical Engineering, University of Belgrade, Belgrade, Serbia

The calculation of the intersubband absorption in a modulation-doped V-shaped-quantum-wire (V-QWR) is presented. The method is based on the self-consistent solving of the single band Schrödinger equation in the nonparabolic effective mass approximation. The V-QWR composition in the direction of stronger confinement (y-direction) is abruptly changed, leading to a step-like well profile in this direction. Our calculation shows that the absorption spectrum can be tailored and adjusted by varying the position of this step in the well, as well as its height for fixed well width.

 

MO5.6

INFLUENCE OF ASYMMETRY ON THE ELECTRONIC STRUCTURE AND OPTICAL TRANSITIONS IN NANORINGS

Milan Milošević, Milan Tadić, Faculty of Electrical Engineering, University of Belgrade, Belgrade, Serbia, milance24@gmail.com, tadic@etf.bg.ac.yu

Influence of lateral asymmetry on the electronic structure and optical transitions in elliptical nanorings is analyzed. We were mostly interested in the lowest electron and hole states and their dependence on a normal magnetic field. The oscillator strength is also computed as a function of the applied magnetic field, and slight oscillations, arising from the lower symmetry of the elliptical than circular nanorings, are obtained. This study shows that magnetic field and shape of the nanoring may have profound influence on the electronic and optical properties of nanoscopic rings, as indicated by the recent experiments on the stacks of type-II quantum dots (I. Kuskovsky et al., Phys. Rev. B, to be published).

 

SEDNICA MO6: nanoETRAN 2

Predsedava: Dejan Gvozdić

Petak, 8. jun 2007, 8:30, sala 2

 

MO6.1

LEAKAGE POWER ANALYSIS OF CRYPTOGRAPHIC DEVICES IMPLEMENTED IN NANOMETER CMOS TECHNOLOGIES

Luca Giancane¹, Milena Jovanovich², Giuseppe Scotti¹, Alessandro Trifiletti¹

¹Dipartimento di Ingegneria Elettronica (DIE) Università di Roma “La Sapienza,” Rome, Italy

²University of Montengro Faculty of Engineering, Podgoriza, Montenegro

A novel power analysis technique for CMOS crypto­graphic hardware based on leakage power consumption measurements is presented. Algorithms and models to predict the input vector for maximum and minimum leakage current in CMOS gates are reviewed. Extensive transistor level simulations on basic gates and on a simple crypto core implemented in 90 nm CMOS technology are presented and a methodology to attack cryptographic hardware using leakage current measurements is proposed and applied to a simple case study. The results of this work show that leakage current can be exploited as a side channel by an attacker to extract information about the secret key in cryptographic hardware.

 

MO6.2

SPIN FLIPPING AND ANTICROSSING PHENOMENA IN WIDE MODULATION DOPED QUANTUM WELLS

Dejan M. Gvozdić, School of Electrical Engineering, University of Belgrade, Belgrade, Serbia

The paper presents anticrossing phenomena in slightly asymmetric wide modulation-doped quantum wells, which can be classified in three fundamentally different categories. These effects are closely related to spin flipping at corresponding subbands and can be particularly clearly seen in wide modulation-doped quantum wells where there are two weakly interacting electron gases in the interface regions. Using an 8×8 k∙p matrix approach we obtain anticrossings between interacting subbands at which the spin direction and/or wave function localization are found to be strong functions of the in-plane wave vector. Inclusion of Dresselhaus terms is important for obtaining the anticrossing behavior in some cases.

 

MO6.3

THERMAL ANTENNA BEHAVIOR FOR MULTILAYER STRUCTURES CONTAINING NEGATIVE INDEX METAMATERIALS

Milan Maksimović, Department of Applied Mathematics, University of Twente, Enschede, The Netherlands

Zoran Jakšić, IHTM – Institute of Microelectronic Technologies and Single Crystals, Belgrade, Serbia

m.maksimovic@math.utwente.nl

We investigated thermal antenna behavior of emissive /absorptive substrates coated by passive optical multilayer systems containing negative refractive index metamate­rials (NIM). We utilized a generalized approach which inclu­des both periodic defect-containing structures and non-periodic structures. We determined spectral and angular distributions of thermal radiation, including those for the zero-n bandgap case. We analyzed realistic finite structures and took into account dispersion and losses in the NIM part. The application of NIM-containing 1D structures offers new degrees of freedom in design, thus opening a path to obtain spectrally and spatially super-selective thermal emitters and leading to improvements in the existing systems for thermal radiation control.

 

MO6.4

ON FIGURES OF MERIT FOR CHEMICAL AND BIOCHEMICAL NANOPLASMONIC SENSORS

Zoran Jakšić, IHTM – Institute of Microelectronic Technologies and Single Crystals, Belgrade, Serbia

Olga Jakšić, School of Electrical Engineering "Nikola Tesla", Pančevo, Serbia

email: jaksa@nanosys.ihtm.bg.ac.yu

We analyzed figures of merit for chemical and biochemical sensors based on plasmon resonance. We based our approach on some striking analogies between plasmon devices and photodetectors. We considered refractive index fluctuations caused by thermal, adsorption-desorption and 1/f noise. We utilized the specific detectivity of plasmon sensors as the figure of merit to describe their overall performance. The approach is valid for conventional surface plasmon resonance devices, nanoplasmonic and metamate­rial-based devices.

 

MO6.5

UDARNA JONIZACIJA KAO JEDAN OD UZROKA CURENJA KOD NANOMETARSKIH NMOS NAPRAVA

Milija Sarajlić, IHTM –Institut za mikroelektronske tehnologije i monokristale, Beograd, Srbija milijas@nanosys.ihtm.bg.ac.yu

U radu će biti dat pregled osnovnih uzroka curenja kod nanometarskih CMOS naprava. Uvešćemo i razmatrati curenje koje nastaje kao posledica udarne jonizacije u oblasti drejna za NMOS naprave s obzirom da ovaj uzrok curenja nije do sada razmatran u literaturi. Razmotrićemo potrebne uslove za nastanak curenja zbog udarne jonizacije, daćemo procenu struje curenja od drejna prema supstratu kao posledicu ovog efekta i uporedićemo je sa jačinom struje drejna. Isto razmatranje je primenljivo i na balk i na SOI (silicijum na izolatoru) naprave.

 

 

Sednica APMT1

Zajednička sednica (AP1 i MT1): Antene i prostiranje

Predsedavaju: Branko Kolundžija i Bratislav Milovanović

Ponedeljak, 4. jun 2007. u 8:30, sala 3

 

AP1.1

OPTIMALNA REFLEKTORSKA ANTENA NAPAJANA PIRAMIDALNIM LEVKOM

Ðorde Petrović, Elektrotehnicki fakultet Beograd, Srbija, djordje.petrovic@eunet.yu

In this paper, a design method for optimal paraboloidal antenna with pyramidal horn antenna as a feeder is given. The focal distance of the aperture with the maximal theoretical gain of 30 dB is varied systematically. The pyramidal horn antenna, designed so that illumination of the aperture edge is 10 dB lower than illumination of the aperture center, is placed with its phase center in the aperture focal point. It is shown that maximum gain (aperture efficiency up to 70%) and maximum sidelobe ratio (up to 21.8 dB) are obtained for focal distances comparable with the aperture radius.

 

AP1.2

ELEKTRIČNO POLJE ZRAČENJA VERTIKALNE MONOPOL ANTENE U PRISUSTVU REALNE ZEMLJE: SINUSNA RASPODELA STRUJE

Milica P. Rančić, Elektronski fakultet u Nišu, Srbija, milica@elfak.ni.ac.yu

Radiation field of the vertical monopole antenna was determined in this paper. Antenna counterpoise is reinforced concrete foundation, which is approximated by a semi-spherical ground electrode. Sinusoidal approxima­tion was used for the current distribution along antenna conductors. The influence of the real homogenous ground on antenna characteristics, expressed by the Sommer­feld’s integral kernel (SIK), is modelled in two ways. The first model is well-known plane wave reflection coeffici­ent model, and the second one, the so-called TIA model (two-image approximation) proposed by the author of this paper.

 

AP1.3

DOLPH-CHEBYSHEV-LJEV LINEARNI NIZ SA LONGITUDINALNIM ZRAČENJEM I POVEĆANOM DIREKTIVNOŠĆU

Milan Kostić, WIPL-D d.o.o., milan.kostic@wipl-d.com

Branko Kolundžija, Elektrotehnički fakultet Beograd, Srbija, kol@etf.bg.ac.yu

The Hansen-Woodyard condition yield increased directi­vity for uniform arrays. A method utilizing the same principle can also be applied to an end-fire Dolph-Cheby­shev array. By slightly modifying the design parameter of the Dolph-Chebyshev synthesis for sidelobe level SLR , the required sidelobe level is preserved while increasing the overall directivity. The sensitivity factor of such an array is increased within feasible limits, as well as the dynamic range. This paper descibes such a method.

 

MT1.1

CASSEGRAIN ANTENA PREČNIKA 0.3m NA 18GHz

Zoran Mićić, Ivan Jovanović, Dejan Mrdak

Institut IMTEL, Beograd, Srbija, zoran@insimtel.com

U radu je prikazana analiza, simulacija i realizacija klasi­čne dvoreflektorske Cassegrain antene sa minimalnom blokadom, linearnom polarizacijom (horizontalnom i/ili vertikalnom), prečnika 0.3m koja radi u frekventnom op­se­gu od 17.7 do 19.7 GHz. Dimenzije primarnog radija­to­ra i subreflektora antene su optimizovane programskim paketom WIPL-D za brzu i preciznu analizu metalnih i/ili dielektričnih/magnetnih struktura u frekventnom domenu.

 

MT1.2

ŠTAMPANI NIZ PROREZNIH ANTENA SA LINERNOM STRUKTUROM

Nenad Popović, Institut IMTEL, Beograd, Srbija

nenad@insimtel.com

U radu su prikazani rezultati novog koncepta štampane prorezne antene sa linearnom strukturom i omni-direkcionalnim dijagramom zračenja na učestanosti od 10.5GHz dobijenii simulacijom i analizom u program­skom paketu WIPL-D Pro. Pojačanje antene za kolinearni niz od dva elementa, dobijeno simulacijom, na centralnoj učestanosti iznosi oko 4.8dBi.

 

MT1.3

PREDIKCIJA NIVOA ELEKTROMAGNETNOG POLJA KORIŠĆENJEM NEURONSKOG MODELA ZASNOVANOG NA ITU-R P.1546 PREPORUCI

Bratislav Milovanović, Elektronski fakultet Niš, Srbija, bata@elfak.ni.ac.yu

Zoran Stanković, Elektronski fakultet Niš, Srbija, zoran@elfak.ni.ac.yu

Milenko Ostojić, RATEL, Beograd

Marija Milijić, Elektronski fakultet, Niš, Srbija, marijam@elfak.ni.ac.yu

U ovom radu izložen je princip modelovanja prostiranja EM talasa korišćenjem neuronskih mreža zasnovan na ITU-R P.1546 preporuci. Predloženi neuronski model omogućava brzo i tačno proračunavanje jačine EM polja na osnovu frekvencije, visine antene, procenta vremena i rastojanja između antene i prijemnika. Rezultati dobijeni primenom neuronskog modela za slučaj urbane sredine prikazani su na georeferenciranoj podlozi GIS-MW GeoRef softverskog paketa.

 

 

Sednica MT2: Pasivni mikrotalasni sklopovi I

Predsedava: Aleksandar Marinčić, Branka Jokanović

Utorak, 5. jun 2007. u 8:30, sala 3

 

MT2.1

EFIKASNO MODELOVANJE OKLOPLJENIH MIKROTRAKASTIH STRUKTURA

Svetislav Ponjavić, Marija Paramentić, Branko Kolundžija, Elektrotehnički fakultet Beograd, Srbija

sponjavic@yahoo.com, kol@kiklop.etf.bg.ac.yu

U radu je razvijena biblioteka komponenta u tehnici oklopljenih mikrotrakastih vodova za WIPL-D 3D EM solver. Spajanjem komponenata mogu se lako modelovati različite kaskadne strukture. Na primeru filtra propusnika opsega sastavljenom od sedam rezonatora u obliku spregnutih vodova, pokazano je da se vreme potrebno za pripremu modela skraćuje sa 20 sati na 20 min.

 

MT2.2

REZONATNI LH VOD SA VIŠESTRUKIM UZORCIMA – ELEKTRIČNI MODEL I EKSTRAKCIJA PARAMETARA EKVIVALENTNOG KOLA

Vasa Radonić, Vesna Crnojević-Bengin, Fakultet tehničkih nauka, Univerzitet u Novom Sadu, Srbija, bengin@uns.ns.ac.yu, Branka Jokanović, Institut IMTEL, Beograd, Srbija, branka@insimtel.com

U ovom radu prikazane su nove konfiguracije rezonantnih LH vodova koje koriste komplementarne višestruke kvadratne prekinute prstenaste rezonatore i višestruke spiralne rezonatore. Predložen je električni model za sve realizovane vodove i detaljno objašnjena procedura za ekstrakciju parametara ekvivalentnog kola.

 

MT2.3

Pregled tekuĆih reŠenja prelaza mikrostrip vod – talasovod

Boro Reljić, Branka Jokanović, Institut IMTEL, Beograd, Srbija, boro@insimtel.com, branka@insimtel.com

U radu je prikazan pregled najčešće korišćenih realizacija prelaza sa mikorstrip voda na talasovod. Analizirane su prednosti i nedostaci pojedinih rešenja i dat je prikaz osnovnih principa funkcionisanja prelaza. Posebna pažnja je posvećena prelazima koji su MIC/MMIC kompatibilni, zbog njihovog značaja u realizaciji integrisanih front-end blokova telekomunikacionih uređaja.

 

MT2.4

MikrostirIp filter propusnik opsega sa asimetrično kapacitivno opterećenim rezonatorima

Siniša Jovanović, Aleksandar Nešić, Institut IMTEL, Beograd, Srbija, siki@insimtel.com

U ovom radu je prikazana nova konfiguracija štampanih filtera propusnika opsega sa kapacitivno spregnutim rezonatorima. Asimetričnost rezonatora, neophodna za funkcionisanje ove vrste štampanih filtera, ostvarena je opterećivanjem njihovih krajeva nejednakim vrednostima kapacitivnosti. Ovakva izmena omogućava lakšu realizaciju potrebnih vrednosti sprežnih kapacitivnosti čime se olakšava fabrikacija na supstratima koji su bili nepodesni za prethodne verzije filtera sa kapacitivno spregnutim rezonatorima. Po predloženom konceptu je dizajniran, realizovan u mikrostrip tehnici i izmeren štampani filter propusnik opsega na centralnoj učestanosti od 2.55GHz. Dobijeno je veoma dobro slaganje između projektovanih i izmerenih karakteristika.

 

MT2.5

MODELOVANJE gubitaka U mikrotalasnoM APLIKATORU primenom TLM metoda

Jugoslav Joković, Aleksandar Marinčić, Tijana Dimitrijević, Elektronski fakultet, Niš, Srbija, jugoslav@elfak.ni.ac.yu, marmarij@eunet.yu, tijana@elfak.ni.ac.yu

Na primeru metalnog pravougaonog rezonatora čiji zidovi imaju konačnu provodnost i koji je opterećen dielektri­kom sa gubicima, primenom 3-D TLM metoda, analiziran je mikrotalasni aplikator, sa ciljem da se ispita uticaj provodnih gubitaka u zidovima rezonatora i dielek­tričnih gubitaka u opterećenju na EM polje u aplikatoru.

 

MT2.6

NEURONSKI PRISTUP U MODELOVANJU REZONANTNIH APLIKATORA OPTEREĆENIH VIŠESLOJNIM DIELEKTRIKOM

Zoran Stanković, Nebojša Dončov, Marija Milijić, Elektronski fakultet, Niš, Srbija, zoran@elfak.ni.ac.yu, doncov@elfak.ni.ac.yu, marijam@elfak.ni.ac.yu

U radu je predloženi novi neuronski model mikrotalasnog cilindričnog metalnog rezonatora sa višeslojnim dielek­tričnim opterećenjem. Rezonator ovakve konfiguracije ima veliku važnost u realizaciji rezonatnih aplikatora koji se koriste u procesima termičke obrade dielektričnog materijala. Arhitektura predloženog modela je zasnovana na višeslojnoj perceptronskoj mreži. Ova tip neuronske mreže omogućava ostvarivanje veoma brzog prostiranja si­gnala sa ulaza na izlaz modela rezonatora kao i njegovu efikasnu realizaciju na skromnijoj hardverskoj platformi. Stoga ovaj model može biti dobra alternativa dosadašnjim EM modelima rezonatora koji zbog intezivnih numeričkih izračunavnja imaju malu simulacionu brzinu i potrebu za snažnom harverskom platformom. Prikazan je primer mo­delovanja cilindričnog metalnog rezonatora kružnog po­prečnog preseka sa dvoslojnim dielektričnim optereće­njem.

 

Sednica MT3: Mikrotalasna elektronika

Predsedava: Aleksandar Nešić, Vera Marković

Utorak, 5. jun 2007. u 10:30, sala 3

 

MT3.1

PRIMENA VEŠTAČKIH NEURONSKIH MREŽA ZA POBOLJŠANJE TALASNOG MODELA ŠUMA MIKROTALASNIH TRANZISTORA

Zlatica Marinković, Olivera Pronić, Vera Marković, Elektronski fakultet, Niš, Srbija, zlatica@elfak.ni.ac.yu, oljap@elfak.ni.ac.yu, vera@elfak.ni.ac.yu

U ovom radu prikazana je primena veštačkih neuronskih mreža za poboljšanje talasnog modela šuma mikrotalasnih FET tranzistora. Predložen je model koji se bazira na talasnom modelu šuma sa konstantnim temperaturama šuma kome se pridružuje veštačka neuronska mreža kojom se vrši korekcija frekvencijske zavisnosti parame­tara šuma dobijenih pomoću talasnog modela sa konstantnim temperaturama šuma.

 

MT3.2

Širokopojasni mikrotalasni prijemnik za 256QAM modulaciju

Aleksandar Nešić, Siniša Jovanović, Institut IMTEL, Beograd, Srbija, insimtel@eunet.yu

Prikazan je koncept, projektovanje, tehnička rešenja i realizacija modernog širokopjasnog prijemnika za digital­ni prenos velikog kapaciteta. Sva aktivana i pasivna kola su realizovana na zajedničkoj dielektričnoj podlozi. Aktivna kola su prilagođena površinskoj montaži, a svi filtri su realizovani u mikrostrip tehnici. Ulazni frekven­cijski opseg prijemnika je 5.600 do 5.850 GHz, a izlazni 1.648 do 1.898 GHz. Ukupno pojačanje konverzije je 86 dB. Simuliane i projektovane vrednosti se vrlo dobro slažu sa merenjima na realizovanom modelu.

 

MT3.3

EFFICIENCY AND LINEARIZATION ENHANCEMENT OF MULTICHANNEL AMPLIFIERS

Nataša Maleš-Ilić, Aleksandar Atanasković, Elektronski fakultet, Niš, Srbija, natasam@elfak.ni.ac.yu, beli@elfak.ni.ac.yu

The linearization of the chain of three amplifiers connected in cascade has been performed in this paper. The second harmonics of the fundamental signals (IM2) together with the fourth-order nonlinear signals (IM4) are fed into the third amplifier in cascade. The linearization scheme is arranged so that the second amplifying stage is exploited as the source of IM2 and IM4 signals whereas the IM2 signals are extracted at the output of the first amplifier. The third amplifier in cascade operates as harmonic-controlled amplifier at class-A driven with half-sinusoidal signal. This configuration enables high gain of class A amplifier combined with higher-drain efficiency. Consequently, power-aided efficiency is increased as well as the suppression of the intermodulation products (third and fifth order) of amplifying system.

 

MT3.4

FREKVENCIJSKA STABILIZACIJA VCDRO U OPSEGU 10 GHz

Predrag Manojlović, Vladimir Smiljaković, Institut IMTEL, Beograd, Srbija

U radu je prikazana stabilizacija frekvencije naponski kontrolisanog oscilatora sa dielektričnim oscilatorom (VCDRO) u opsegu 10 GHz korišćenjem frekvencijske petlje. Signal iz sintetizatora sa faznom petjom (PLL) koristi se kao referentni signal u frekvencijskoj petlji (FLL) u cilju dobijanja signala sa karakteristikama kakve ima signal slobodnooscilujućeg VCDRO pri čemu istovremeno ima dobru stabilnost. Signali VCDRO i PLL sintetisani se porede na frekvencijskom opsegu 40 MHz za koji je projektovan filter sa ciljem da ograniči razliku stabilnosti između VCDRO i PLL. Kontrolni signal frekvencijske petlje realizovan je korišćenjem mikrokontrolera da bi se obezbedio vrlo stabilan rad u širokom temperaturskom opsegu. Signal dobijen na opisani način zadovoljava traženu stabilnost pri čemu ima veoma nizak nivo špurijusa i zadovoljava sve zahteve za signal lokalnog oscilatora u savremenim mikrotalasnim sistemima.

 

MT3.5

SOFTVER ZA PROCENU PERFORMANSI ADSL2+ SERVISA

Mladen Ranđelović, Bratislav Milovanović, Aleksandar Atanasković, Nebojša Dončov, Elektronski fakultet, Niš, Srbija, mladen@elfak.ni.ac.yu, batam@elfak.ni.ac.yu, beli@elfak.ni.ac.yu doncov@elfak.ni.ac.yu

U ovom radu je prezentirana procena performansi ADSL2+ servisa. Kako je prenosni medijum ključni element koji utiče na mogućnosti svakog xDSL servisa, opisan je analitički metod modelovanja primarnih poduž­nih parametara parice. Ovaj model je implementiran u postojeći softver koji je proširen da bi omogućio proračun kapaciteta prenosa parice za ADSL2+ servis. Na primeru određene telefonske parice izvršeno je eksperimentalno merenje parametara, a zatim i modelovanje korišćenjem opisanog softvera. Na kraju je prezentovano poređenje eksperimantalnih i modelovanih rezultata za konkretnu telefonsku paricu.

 

MT3.6

PRIMENA PROGRAMA VEEpro7 ZA AUTOMATIZOVANO ODREĐIVANJE FAKTORA ETALONIRANJA TERMISTORSKIH SENZORA SNAGE

Predrag Rakonjac, Tehnički opitni centar, Beograd, Srbija

U radu je predstavljen sistem za automatizovano određivanje faktora etaloniranja termistorskih tranzistora snage do 18 GHz realizovan u programskom paketu VEEpro7.Izvršen je opis, testiranje i analiza karakteristika sistema.

SEDNICA NM1

Predsedava: Nebojša Mitrović

Petak, 8. jun 2007. u 10:30, sala 2

 

NM1.1

SINTEZA Y₂SiO₅:Eu³⁺ NANOPRAHA IZ HIDROTERMALNO DOBIJENOG SILIKATNOG SOLA

Željka Andrić, Radenka Krsmanović, Miodrag Mitrić, Miroslav D. Dramićanin, Laboratorija za radijacionu hemiju i fiziku, Institut za nuklearne nauke "Vinča", 11001 Beograd, P.O. Box 522, Srbija, dramican@vin.bg.ac.yu

Bruno Viana, Laboratoire de Chimie Appliquée de l’Etat Solide, CNRS UMR 7574, ENSCP, 11 rue Pierre & Marie Curie, 75231 Paris cedex 05, France

U radu je prikazana sinteza Y₂SiO₅ (YSO) nanopraha dopiranog sa Eu³⁺, i rezultati dobijeni njegovom strukturnom i optičkom karakterizacijom. Hidrotermalno dobijeni silikatni sol je korišten kao hemijski prekursor i nanostrukturni dizajner. Difrakcija rendgenskog zračenja pokazala je da nanočestice kristališu u X₁ monokliničnom strukturnom tipu (P2₁/c) sa dobro izraženim difrakcionim pikovima i bez tragova dodatnih faza. Transmisionom elektronskom mikroskopijom ustanovili smo da su čestice veličine oko 20-50 nm, i da su blago aglome­risane. Sintetisani materijal pokazao je karakterističnu luminescentnu emisiju trovalentnog europijumovog jona sa najizraženijom linijom na 612 nm ( ⁵D₀ → ⁷F₂ prelaz ) i odgovarajućim vremenom života emisije od 1.8 ms. Kao što je i očekivano, potvrđeno je prisustvo Eu³⁺ u dva različita kristalografska položaja.

 

NM1.2

SYNTHESIS OF BIOMORPHIC SiC CERAMIC

Branko Matović¹, Jelena Gulicovski¹, Adela Egelja¹, Aleksandar Devečerski¹, Biljana Babić¹,

Miroslav Miljković² and Snežana Bošković¹

¹Institute of nuclear sciences Vinča, Belgrade, Serbia

 ²Center of Electron Microscopy, University of Niš, Serbia

Coniferous wood (fir) was transformed by pyrolysis into carbon preforms, which was subsequently converted into biomorphic SiC ceramics by pressure infiltration techni­que of colloidal silica. In situ reaction between silica and carbon template took place in the cellular wall at high sintering temperature. The morphology of resulting porous SiC ceramics, as well as, phase composition had been investigated by scanning electron microscopy (SEM/EDX) and X-ray diffraction (XRD). Experimental results showed that the biomorphic cellular morphology of wood remained in the SiC ceramics that consisted of only b- SiC phase.

 

NM1.3

TRANSPORTNI KOEFICIJENTI I PRESECI ZA RASEJANJE ELEKTRONA U SMEŠAMA CF₃ I CF₄

Željka Nikitović, Vladimir Stojanović, Olivera Šašić, Zoran Lj. Petrović, Institut za fiziku, Pregrevica 118, 11080 Beograd, Srbija

U ovom radu predstavljeni su transportni koeficijenti za elektrone u CF₃ i CF₄ za uslove koji se koriste u plazma tehnologijama za proizvodnju poluprovodničkih elemena­ta. Rezultati su dobijeni za niske vrednosti E/N. Pokazalo se da je efekat radikala na ukupni transport rekativno mali za abundanse ispod 1 %.

 

NM1.4

UTICAJ TEMPERATURNOG PRETRETMANA POVRŠINE ALUMINIJUMA NA GALVANOLUMINISCENCIJU POROZNIH ANODNIH OKSIDNIH SLOJEVA

Stevan Stojadinović, Bećko Kasalica, Ivan Belča, Mirko Tadić, Mirjana Sarvan, Marija Petković, Dobrica Nikolić, Ljubiša Zeković, Fizički fakultet u Beogradu, Srbija

Prezentirani su rezultati merenja uticaja odgrevanja povr­šine aluminijuma na galvanoluminescentne (GL) spektare poroznih oksidnih slojeva dobijene anodizacijom alumini­juma u oksalnoj kiselini. Merenja ukazuju na dva tipa GL centara. Na temperaturama odgrevanja ispod 500^oC GL centi su karboksilni joni ugrađeni u oksidni sloj u toku anodizacije, dok se na višim temperaturama GL može dovesti u vezu sa regionima γ – kristalne alumine i luminescencija je prouzrokovana prelazima u molekulima AlH, AlO, Al2 i AlH2.

 

NM1.5

RELAKSACIJA MEHANIČKIH NAPREZANJA U AMORFNOJ LEGURI Fe_89.8Ni_1.5Si_5.2B₃C_0.5

Aleksa Maričić, Aleksandra Kalezić-Glišović, Slobodan Đukić, Radojko Simeunović

Tehnički fakultet, Svetog Save 65, Čačak. Srbija

Miroslav Spasojević,

Agronomski fakultet, Cara Dušana 34, Čačak, Srbija

Osetljivom dilatometrijskom metodom i rendgeno­struk­turnom analizom proučavane su strukturne promene amorf­ne trake Fe_89.8Ni_1.5Si_5.2B₃C_0.5, koje prouzrokuju njeno izotermsko širenje. Izvršena su merenja toplotnog širenja uzoraka trake izloženih konstantnim naprezanjima istezanjem od s₁ = 130 MPa, s₂ = 300 MPa i s₃ = 475 MPa pri temperaturama T₁ = 653 K, T₂ = 673 K i T₃ = 693 K. Utvrđeno je da je izotermsko toplotno širenje trake prouzro­kovano procesom strukturne relaksacije. Pokaza­no je da se proces strukturne relaksacije odigrava u dva stupnja. Prvi stupanj karakteriše linearnost logaritamske zavisnosti izotermskog širenja trake od vremena. To pokazuje da je prvi stupanj procesa strukturne relaksacije brzi kinetički proces. Vreme trajanja ovog procesa opada sa porastom temperature odgrevanja. Drugi stupanj procesa strukturne relaksacije karakteriše linearna zavisnost izotermskog širenja od kvadratnog korena vremena trajanja procesa. (Dl=f(t^1/2)). Ovakva zavisnost izotermskog širenja od vremena pokazuje da je drugi stupanj procesa strukturne relaksa­cije spori difuzioni proces. Za oba stupnja procesa struk­turne relaksacije za uzorak trake izložen naprezanju od 475 MPa određene su konstante brzine procesa

,,,,, i

energije aktivacije E₁ = 79,72 kJ/mol, E₂ = 165,80 kJ/mol. Rezultati rendgenostrukturne analize pokazuju da u toku ovih procesa legura zadržava amorfnu strukturu sa smanjenom gustinom defekata i smanjenim unutrašnjim naprezanjem.

 

NM1.6

ОПТИМАЛИЗАЦИЈА ФУНКЦИОНАЛНИХ СВОЈСТАВА АМОРФНЕ МАСИВНЕ МЕТАЛНЕ ЛЕГУРЕ Fe_65.5Cr₄Mo₄Ga₄P₁₂C₅B_5.5

Небојша Митровић, Бранка Јордовић, Братислав Чукић, Боривоје Недељковић, Технички факултет Чачак, Светог Саве 65, Србија

Стефан Рот, Михаи Стоика, Институт за физику чврстог стања и материјале, Дрезден, Немачка

Применом технолошког поступка хлађења растопа у бакарним калупима добијени су узорци аморфне масивне металних легура на бази гвожђа састава Fe_65.5Cr₄Mo₄Ga₄P₁₂C₅B_5.5, пречника 1,5 и 1,8 mm. Термијском анализом је утврђено да ова легура поседује широку област суперпотхлађене течности од око DT_X = 60 K и високу вредност редуковане температуре остакљивања T_rg = 0,567. С обзиром на најчешћу примену легура гвожђа у виду магнетних језгара, анализирана је зависност функционалних свој­става (тј. магнетно меких и механичких карак­тери­сти­ка) од структурних трансформација насталих током термо-магнетних третмана спроведених приме­ном вишеструких струјних импулса. Након оптими­за­ције параме­та­ра одгрева­ња регистроване су побољ­шане вредности коерцитивне силе од око H_C=2,5 A/m и повећане вредности тврдоће HV₁=876.

 

NM1.7

KALORIMETRIJSKA ISPITIVANJA HALKOGENIDA IZ SISTEMA Bi-As-S

Mirjana Šiljegović, Svetlana R. Lukić, Goran R. Štrbac, Dragoslav M. Petrović

Departman za fiziku, Prirodno-matematički fakultet, Trg Dositeja Obradovića 4, Novi Sad, Srbija

Marin Tadić

Institut za nuklearne nauke „Vinča“, Beograd, Srbija

Osnovni parametri koji karakterišu termičku stabilnost halkogenidnih poluprovodnika tipa Bi_x(As₂S₃)_100-x, za x = 2, 4 i 10 at % ispitivani su metodom ne-izotermske dife­rencijalne skenirajuće kalorimetrije (DSC). Nivo sta­bilno­sti je procenjen na osnovu standardnih kriterijuma: Dietzel-ovog, Hrubý-evog i Saad-Poulain-ovog kriteriju­ma. Odgovarajuće vrednosti određene su na osnovu eksperimentalno registrovanih karakterističnih temperatu­ra razmekšavanja, temperatura početka kristalizacije u amorfnoj matrici, temperatura koje odgovaraju maksimu­mu kristalizacije i temperatura topljenja formiranih kris­talnih centara.

 

NM1.8

ФИЗИЧКИ ПРОЦЕСИ КОД ПАРЦИЈАЛНИХ ПРАЖЊЕЊА

Ненад Карталовић, Ана Милошевић, Милан С. Савић, Електротехнички факултет у Београду

Овај рад се бави разматрањем релевантних физичких процеса у одређеним доменима изолационог система високонапонских машина (трансформатора, мотора и генератора) који утичу на појаву локалних електри­чних пражњења, тзв. парцијалних пражњења. Разма­тра­ју се одређени предпробојни процеси као и про­цеси развоја пробоја. Разматрају се како на микро нивоу, квантномеханичком, тако и на макро нивоу, тј на нивоу особина изолационог система.

 

NM1.9

НУМЕРИЧКО МОДЕЛОВАЊЕ ПАРАМЕТАРА ПАРЦИЈАЛНИХ ПРАЖЊЕЊА

Ана Милошевић, Ненад Карталовић, Бранислав Гавриловић, Милан С. Савић, Електротехнички факултет у Београду

Рад разматра нумерички модел парцијалних праж­њења односно релевантних параметара. За основу се узимају физички процеси парцијалних пражњења и одређују се њихови нумерички параметри на основу којих се формира нумерички модел. Модел користи неки од доступних софтверских пакета за анализу електричних кола.

 

SEDNICA NT1: Reaktorski i akceleratorski sistemi

Predsedava: Marina Šokčić-Kostić

Četvrtak, 7. jun 2007. u 17:30, sala 6

 

NT1.1

RESEARCH REACTOR MZFR, KARSRUHE, GERMANY, UNDER WATER THERMAL CUTTING OF THE MODERATOR VESSEL AND THERMAL SHIELD
Rad po pozivu

Andreas Loeb, Marina Sokcic-Kostic, NUKEM Technologies GmbH, Industriestrasse 13, 63755 Alzenau, Germany

Beata Eisenmann, Erwin Prechtl, Forschungszentrum Karlsruhe GmbH, Hermann von Helmholtz Platz 1,

76344 Karlsruhe, Germany

This paper presents the segmentation of the moderator vessel and of the thermal shield of the MZFR research reactor by means of under water plasma and contact arc metal cutting. The moderator vessel and the thermal shield are the most essential parts of the MZFR reactor vessel internals. These components have been segmented in 2005 by means of remotely controlled under water cutting utilising a special manipulator system, a plasma torch and CAMC (Contact Arc Metal Cutting) as cutting tools. The engineered equipment used is a highly advanced design developed in a two years R&D program. It was qualified to cut through steel walls of more than 100 mm thickness in 8 meters water depth. Both the moderator vessel and the thermal shield had to be cut into such size that the segments could afterwards be packed into shielded waste containers each with a volume of roughly 1 m³. Segmentation of the moderator vessel and of the thermal shield was performed within 15 months.

 

NT1.2

EFFECTS OF UNCERTAINTIES IN LEAD CROSS SECTION DATA IN ANALYSIS OF LEAD COOLED AND REFLECTED REACTORS

Miodrag Milošević¹, Ehud Greenspan², Jasmina Vujić²

¹Centre for Nuclear Technologies and Research, Vinča Institute of Nuclear Sciences, P.O. Box 522, 11001 Belgrade, Serbia

²Department of Nuclear Engineering, University of California, Berkeley, CA 94720-1730,, USA

There are numerous uncertainties in the analyses of innovative reactor designs, arising from approximations used in the solution of the transport equation, and in nuclear data processing and cross section libraries generation. This paper describes: the problems encountered in the analysis of the lead cooled and reflected reactors; the new cross section data libraries developed to overcome these problems; and applications of these new data libraries to the Encapsulated Nuclear Heat Source (ENHS) core benchmark analysis. The ENHS is a new lead-bismuth or lead cooled novel reactor concept that is fuelled with metallic alloy of Pu, U and Zr, and is designed to operate for 20 effective full power years without refuelling and with very small burnup reactivity swing. The computational tool benchmarked include MOCUP, a coupled MCNP-4C and ORIGEN2.1 utility codes with MCNP data libraries based on the newest evaluations.

 

NT1.3

ANALIZA MOGUĆNOSTI POZICIONIRANJA HALL-OVE SONDE POMOĆU PERMANENTNOG CILINDRIČNOG MAGNETA

P. Beličev, A. S. Vorozhtsov^*, S. B. Vorozhtsov^*

Laboratorija za fiziku (010), Institut za nuklerane nauke ”Vinča”, P.P. 522, 11000 Beograd, Srbija

^*Dzhelepov Laboratory of Nuclear Problems, Joint Institute for Nuclear Research, Dubna, Russia

Za potrebe preciznog geometrijskog pozicioniranja Hall-ove sonde pri mapiranju polja magnetske indukcije u ciklotronu, predložen je i analiziran postupak korišćenja permanentnih cilindričnih magneta. Na osnovu proračuna raspodele magnetskog polja i rezolucije sistema za merenje odabrani su potrebni parametri premantnih magneta koji omogućavaju pozicioniranje sonde sa preciznošću do ± 20 μm.

 

NT1.4

MINIMIZACIJA UTICAJA MERNOG SISTEMA NA PRVI HARMONIK MAGNETSKOG POLJA CIKLOTRONA VINSI

Saša Ćirković, Ljubiša Vukosavljević, Jasna Ristić-Đurović, Anđelija Ilić, Aleksandar Dobrosavljević, Đorđe Košutić, Institut za nuklearne nauke Vinča, Srbija

Uslovi ubrzavanja naelektrisanih čestica na prvim orbitama u centralnoj oblasti ciklotrona bitno utiču na dalji tok ubrzavanja i kvalitet izvedenog snopa. Izražen prvi harmonik magnetskog polja u centralnoj oblasti nepovoljno utiče na dinamiku snopa jer izaziva udaljavanje centara orbita snopa od centra mašine. Na početku druge faze merenja magnetskog polja Ciklotrona VINSI konstatovano je postojanje prvog harmonika intenziteta od 3 mT u centralnom delu mašine. Analiza ovih rezultata ukazivala je na nedostatke u obradi i montaži feromagnetske strukture Ciklotrona VINSI. Naknadna premeravanja i najpreciznija montaža sektora nije dovela do značajnijeg pada prvog i ostalih nepoželjnih harmonika. Zbog toga se posumljalo da merni sistem generiše sistematsku grešku merenja pa se pristupilo merenju na drugačiji način sa ciljem utvrđivanja i otklanjanja pomenute greške. Naknadna veoma precizna merenja mehaničke strukture mernog sistema, izrada programa za detekciju greške mernog sistema, kao i nov način merenja magnetskog polja su minimizirali grešku merenja polja usled nedostataka mernog sistema i povećali valjanost izmerenih mapa magnetskog polja.

 

NT1.5

INITIAL CONDITIONS CORRESPONDING TO OPTIMAL ION ACCELERATION IN THE VINCY CYCLOTRON

Anđelija Ž. Ilić, Jasna L. Ristić-Đurović, Saša T. Ćirković, Vinča Institute of Nuclear Sciences, Laboratory of Physics (010), P.O. Box 522, 11001 Belgrade, Serbia

The quality of a beam in a cyclotron depends a lot on the choice of initial conditions for acceleration. The criteria defining optimal acceleration as well as the choice of the corresponding initial conditions have been outlined. The results of beam dynamics simulations with optimal and non-optimal initial conditions are compared.

 

NT1.6

MIVOC METODA NA JONSKOM IZVORU mVINIS

Jovica Jovović, Fizički fakultet, Univerzitet u Beogradu, Srbija

Jovan Cvetić, Elektrotehnički fakultet, Univerzitet u Beogradu, Srbija

Aleksandar Dobrosavljević, Tanja Nedeljković i Ilija Draganić, Laboratorija za fiziku (010), Institut za nuklearne nauke "Vinča", Beograd, Srbija

Proizvodnja višestruko naelektrisanih snopova jona iz čvrstih supstanci sa Jonskim izvorom mVINIS obavlja se korišćenjem dobro poznate MIVOK (MIVOC - Metal Ions from VOlatile Compound) metode. Upotrebom ove metode dobijeni su visokointenzivni stabilni višestruko naelektrisani jonski snopovi iz čvrstih supstanci sa visokom tačkom topljenja. U radu je prikazan dobijeni spektar višestruko naelektrisanih jonskih snopova hafnijuma. Jonski spektar hafnijuma je po prvi put uspešno dobijen na jednom ECR izvoru. Korišćenjem višestruko naelektrisanih jonskih snopova iz čvrstih supstanci ozračivane su različite vrste polimera, fulerena i staklastog grafita na kanalu za modifikaciju materijala (L3A).

 

 

SEDNICA NT2: Korišćenje jonizujućih zračenja

Predsedava: Predrag Marinković

Petak, 8. jun 2007. u 8:30, sala 6

 

NT2.1

SIMULATOR RADIOGRAFSKOG SNIMANJA

Predrag Marinković¹, Radovan Ilić²

¹ Elektrotehnički fakultet, Bulevar Kralja Aleksandra 73, 11001 Beograd, Srbija, ² Institut za nuklearne nauke ’Vinča’, pp 522, 1001 Beograd, Srbija

Razvijen je model za simulaciju radiografskih snimanja koji se može primeniti na neuniformni trodimenzionalni objekat. Simulacija je zasnovana na vokselizovanom mo­delu i tehnici praćenja zraka. Višestruko rasejanje je treti­rano uz pomoć doznih faktora nagomilavanja. Detektor je posmatran na simplifikovanom nivou u cilju zna¡cajne redukcije obima izračunavanja. Rezultati proračuna su upoređeni sa rezultatima dobijenim MCNP i FOTELP simulacijom. Pokazuje se da se razvijeni model možze koristiti u kliničkoj raksi. Prednost razvijenog modela je enormno smanjen obim izračunavanja u odnosu na Monte Karlo simulaciju uz prihvatljivu redukciju tačnosti.

 

NT2.2

VIRTUELNI VOKSEL U MODELOVANJU TRAJEKTORIJE ČESTICE TEHNIKAMA MONTE KARLO

Radovan D. Ilić¹, Predrag Marinković², Milijana Steljić¹, Jelica Kaljević¹

¹Institut za nuklearne nauke „Vinča“, PP 522, 11001 Beograd, Srbija

²Elektrotehnički fakultet, Bulevar Kralja Aleksandra 73, 11000 Beograd, Srbija

Geometrijski moduli u simulaciji prolaza čestica tehni­kama Monte Karlo upotrebljavaju površine prvog i drugog reda, a nekad i četvrtog reda da opišu složene geometrijske forme. Konstruktivna kvadratna geometrija dominira u svim vodećim programskim paketima. Sve veća primena tehnika Monte Karlo u medicini oslanja se na vokselizovane geometrijske forme. Ogroman broj tela u tom slučaju otežava primenu konstruktivne geometrije. Rad prikazuje efikasan pristup problemu primenom virtuelnog voksela, za koji se daje optičko rastojanje do granice, a njegovi indeksi u 3D pružaju informacije o materijalima u vokselu.

 

NT2.3

RADIONUKLIDI I RADIOFARMACEUTICI U TIREOIDOLOGIJI

Jurij Vučina, Nadežda Nikolić, Emilija Lazić, Milan Orlić Institut za nuklearne nauke “Vinča”, Laboratorija za radioizotope, p.f.522, 11001 Beograd, Srbija

Ruben Han, Institut za nuklearnu medicinu Kliničkog centra Srbije, Beograd, Srbija

Za dijagnostičke i terapijske svrhe u tireoidologiji koristi se nekoliko radionuklida. U primeni, u dijagnostici glavni je ^99mTc a u terapiji ¹³¹I. Međutim, poslednjih godina svoje mesto nalaze i drugi radionuklidi. Za njihovo dobijanje koriste se nuklearne reakcije u reaktorima i akceleratorima (ciklotronima). U radu su date njihove najvažnije karakteristike i prikazani postupci za rutinsko dobijanje. Navedeni su i neki od najvažnijih radiofarma­ceutika kao i neke od indikacija za njihovu primenu in vivo i in vitro. Nekoliko radiofarmaceutika, obeleženih sa ^99mTc i ¹³¹I, za potrebe nuklearne medicine proizvode se u Laboratoriji za radioizotope Instituta za nuklearne nauke ²Vinča².

 

NT2.4

KALIBRACIJA DOZIMETARA U KOMPJUTERIZOVANOJ TOMOGRAFIJI

Olivera Ciraj Bjelac, Mladen Vukčević, Milojko Kovačević, Srboljub Stanković, Instutut za nuklearne nauke Vinča, Laboratorija za zaštitu od zračenja i zaštitu životne sredine, Beograd, Srbija

Primena kompjuterizovane tomografije (CT) u dijagno­stičkoj radiologiji značajno je porasla u protekle dve decenije. Kompjuterizovana tomografija je danas domi­nan­tan faktor u doprinosu ukupnoj dozi za populaciju od medicinskih izvora zračenja. Za merenje osnovnih dozi­metrijskih veličina u CT koriste se specijalne cilindrične jonizacione komore, kalibrisane preko proizvoda kerme u vazduhu i dužine. Cilj rada je uspostavljanje metoda za kalibraciju dozimetara u kompjuterizovanoj tomografiji u skladu sa najnovijim preporukama u metrologiji jonizujucih zračenja. Testirana metoda, zasnovana na parcijalnom ozračivanju aktivne zapremine komore pred­stav­lja optimalnu geometriju za kalibraciju CT komora.

 

NT2.5

MOGUĆNOST PRIMENE MPA3 MULTIPARAMETARSKOG SISTEMA U KOINCIDENTNOJ SPEKTROSKOPIJI

Dušan Mrđa, Ištvan Bikit,Vesković Miroslav, Nataša Todorović, Departman za fiziku, PMF, Univerzitet u Novom Sasu, Srbija, mrdjad@im.ns.ac.yu

U radu je prikazana primena MPA-3 multiparametarskog sistema za prikupljanje i obradu podataka pri koincident­nom režimu rada dva plastična scintilaciona detektora. Od­re­đen je fluks kosmičkih miona koji iznosi 40 miona/(m²·sr s). Predstavljena je mogućnost registro­va­nja varijacija fluksa kosmičkih miona.

 

NT2.6

DIFERENCIJALNI BROJNI ALBEDO NISKOENERGETSKIH FOTONA

Vladan Ljubenov, Rodoljub Simović, Srpko Marković, Institut za nuklearne nauke VINČA, P. Fah 522, 11001 Beograd, Srbija

U radu je prikazan brojni albedo vode, aluminijuma i gvožđja za energije incidentnih fotona od 20 keV do 100 keV. Rezultati su dobijeni na osnovu Monte Karlo simulacija fotonske refleksije posredstvom programa MCNP, FOTELP i PENELOPE. Izračunate vrednosti upoređene su sa klasičnim podacima objavljenim od strane B. P. Bulatova i njegovih saradnika. Posebno je analiziran doprinos fluorescentnih fotona brojnom albedu mete od gvožđa.

 

NT2.7

DIFERENCIJALNI SPEKTRALNI ALBEDO NISKOENERGETSKIH FOTONA

Srpko Marković, Rodoljub Simović, Vladan Ljubenov, Institut za nuklearne nauke VINČA, P. Fah 522, 11001 Beograd, Srbija

U radu je razmatran spektralni albedo vode, aluminijuma i gvožđja za energije incidentnih fotona od 20 keV do 100 keV. Rezultati su dobijeni na osnovu simulacija fotonske refleksije pomoću verifikovanih Monte Karlo programa: MCNP, FOTELP i PENELOPE. Izračunate vrednosti spektralnog albeda upoređene su sa klasičnim podacima objavljenim od strane sovjetskih i američkih autora.

SEDNICA NT3: Zaštita od jonizujućih zračenja

Predsedava: Marko Ninković

Petak, 8. jun 2007. u 10:30, sala 6

 

NT3.1

NOVE PREPORUKE MEĐUNARODNE KOMISIJE ZA ZAŠTITU OD ZRAČENJA ICRP-2007

Marko M. Ninković, Snežana Pavlović, Jagoš J. Raičević, Institut za nuklearne nauke VINČA, P. Fah 522, 11001 Beograd, Srbija

Međunarodna komisija za zaštitu od zračenja (ICRP) na sastanku održanom 19-21 marta 2007. godine, u Esenu u Nemačkoj, usvojila je svoje najnovije preporuke ICRP2007. Ovo su od osnivanja Komisije 1928. godine do danas desete preporuke po redu. Inače ove, zajedno sa preporukama iz 1990. godine, pretstavljaju dalju razradu i dogradnju preporuka štampanih u publikaciji 26 pre trideset godina, u kojima je Komisija, usvajanjem LNT-hipoteze, unela revolucionarne promene u pristupu zaštiti od zračenja. Rad na najnovijim preporukama započet je pre devet godina na inicijativu Rodžera Klarka, pretsednika Komisije u periodu 1997/2005. Novim preporukama, u delovima koji se odnose na fiziku i tehniku zaštite od zračanja, najznačajnije promene su izvršene u vrednostima radijacionih i tkivnih težinskih faktora. Dat je novi manji težinski faktor za protone, 2 umesto 5 i, kontinualna umesto step funkcije za neutrone, sa proširenjem energetskog opsega iznad 50 MeV. Kod tkivnih težinskih faktora najznačajnija je promena faktora za gonade 0,08 umesto dosadašnjih 0,20. Izvršeno je pregrupisavanje tkiva. Novo u odnosu na prethodne preporuke jeste ukazivanje na potrebu i davanje osnova za zaštitu od zračenja jedinki biljnog i životinjskog sveta u okolini, sa naglaskom da se intenzivniji rad na tome očekuje u narednom periodu.

 

NT3.2

⁵⁴Mn LEACHING THROUGH CEMENT-RADWASTE MATRIX

Ilija Plećaš, Slavko Dimović, Vinča Institute of Nuclear Sciences, Belgrade, Serbia

To assess the safety for disposal of radioactive mortar-waste composition, the leaching of ⁵⁴Mn from a waste composite into a surrounding fluid has been studied. Leaching tests were carried out in accordance with a method recommended by IAEA. Determination of retar­dation factors, K_F and coefficients of distribution, k_d, using a simplified mathematical model for analysing the migration of radionuclides, has been developed. In our experiment we have achieved the lowest leaching values after 120, days for each samples. Results presented in this paper are examples of results obtained in a 20 year mortar and concrete testing project, which will influence the design of the engineered trenches system for a future central Serbian radioactive waste storage center.

 

NT3.3

UTICAJ MATERIJALA ELEKTRODA NA BRZINU ODZIVA GASNOG ODVODNIKA PRENAPONA U POLJU GAMA I X ZRAČENJA

Boris Lončar, Tehnološko-metalurški fakultet u Beogradu

Nenad Kartalović, Viša železnička škola u Beogradu, Srbija

Srboljub J. Stanković, Institut za nuklearne nauke "VINČA"

Miloš Vujisić, Elektrotehnički fakultet u Beogradu

Predrag Osmokrović, Elektrotehnički fakultet u Beogradu, Srbija

Cilj ovog rada je da se ispita uticaj materijala elektroda na impulsnu karakteristiku modela gasnog odvodnika prenapona u polju gama i X zračenja. Pokazano je da oba tipa zračenja dovode do povećanja brzine odziva odvodnika. Dobijeni rezultati pokazuju da je optimalno rešenje model odvodnika sa elektrodama od aluminijuma.

 

NT3.4

NUMERIČKA SIMULACIJA JAČINE DOZE GAMA-ZRAČENJA IZ KONTEJNERA ZA SKLADIŠTENJE RADIOAKTIVNOG SORBENTA

Ivana Avramović, Milan Pešić, Institut za nuklearne nauke "Vinča", Centar NTI, Beograd, Srbija

Iskustvo stečeno u Institutu "Vinča" u numeričkim Monte-Karlo simulacijama jačine ambijentalne doze gama-zračenja koje potiče od kontejnera zapremine 200 litara sa kondicioniranim muljem kontaminiranim radio­aktiv­nim nuklidima ¹³⁷Cs i ⁶⁰Co korišćeno je za ocenu mogućnosti kondicioniranja i skladištenja sorbenta koji se predlaže za upotrebu radi prečišćavanje vode u bazenima za čuvanje isluženog nuklearnog goriva na reaktoru RA.

 

NT3.5

OPTIMIZACIJA METODA MERENJA KONCENTRACIJE RADONA U VAZDUHU

Sofija Forkapić, Ištvan Bikit, Dušan Mrđa, Jaroslav Slivka

Departman za fiziku, PMF, Univerzitet u Novom Sadu, Srbija, sofija@im.ns.ac.yu

U niskofonskoj gama spektrometriji, koja se zbog nižeg fluksa kosmičkog zračenja najčešće praktikuje u podzem­nim laboratorijama, doprinos radonskih linija fonu gama zračenja je značajan. Zbog toga je neophodan kontinuirani monitoring koncentracije aktivnosti radona u laboratori­jama za nisko-fonska gama-spektrometrijska merenja, na­ro­či­to u podzemnim gde se mogu javiti visoke koncen­tracije ovog prirodnog radioaktivnog gasa. Samo adekva­tan odabir metode merenja koncentracije aktivnosti rado­na uz optimalizaciju vremena merenja daće rezultate koji se mogu upotrebiti za rešavanje problema radona u nisko-fonskim merenjima.

 

NT3.6

UTICAJ PODNE STRUKTURE I SPRATNOSTI NA EFEKAT NAGOMILAVANJA RADONA U ZATVORENIM PROSTORIJAMA

Nataša Todorović, Sofija Forkapić, Miroslav Vesković, Departman za fiziku, PMF, Univerzitet u Novom Sadu, Srbija, zikic@im.ns.ac.yu

Radon, prirodni radioaktivni gas koji se može u značaj­nim koncentracijama akumulirati u zatvorenim prostori­jama, daje veliki doprinos ukupnom godišnjem izlaganju stanovništva jonizujućem zračenju. U radu je diskutovan uticaj spratnosti i stanja podne konstrukcije, kao i njene strukture na efekat nagomilavanja radona. Ova statistika je dobijena na osnovu rezultata merenja radona trag detektorima CR39 na oko 1000 lokacija u Vojvodini koji su upotrebljeni za izradu radonske mape za period zima 2003/2004. godine.

 

NT3.7

MERENJE POVRŠINSKE AKTIVNOSTI POLONIJUMA ²¹⁰Po U ZATVORENIM PROSTORIJAMA

Aco Janićijević, Tehnološko metalurški fakultet, Karnegijeva 4 Beograd, Srbija,

Dragoslav Nikezić, Prirodno-matematički fakultet, Radoja domanovića 12, Kragujevac, Srbija

Kao dugoživeći radonov potomak polonijum (²¹⁰Po) izaziva pažnju sa aspekta štetnog uticaja na zdravlje čoveka, eventualnim dospećem u čovečji organizam, iz razloga što je u pitanju alfa emiter. Polinijum (²¹⁰Po) ima značajnu ulogu u oblasti retrospektivne dozimetrije. Međutim pojačanom interesovanju za ²¹⁰Po doprineli su najnoviji događaji u svetu (slučaj Litvinjenko i još neki), za koje postoji osnaovana sumnja da je ²¹⁰Po uzrok njihove smti. U ovom radu je prikazano najpre, kako dolazi do prisustva ²¹⁰Po u zatvorenim prostorijama, a zatim je prikazana posebno razvijena metoda kojom je, korišćenjm trag detektora LR-115, određena površinska aktivnosti ²¹⁰Po.

 

NT3.8

SIMULACIJA RASPODELE KONCENTRACIJE TORONA I RADONA UNUTAR ZATVORENE PROSTORIJE

Vlade Urošević, Tehnički fakultet Čačak, Univerzitet Kragujevac, Srbija

Dragoslav Nikezić, Prirodno matematički Fakultet, Kragujevac, Srbija

U ovom radu je definisan model zasnovan na Metodi Konačnih Elementa za simuliciju relevantnih procesa ponašanja radona i torona u zatvorenoj prostoriji. Za potrebe simulacije, učinjene su izvesne pretpostavke i pojednostavljenja. Pored radioaktivnog raspada uzeti su u obzir različite lokacije sa kojih toron i radon ekshaliraju u zatvorenu prostoriju, procesi difuzije, ventilacija i različite lokacije usisnog i izduvnog otvora. Ispitivani su efekti različitih parametara kao što su: geometrija zatvorene prostorije, prisustvo različitih aerosola, izražen preko koeficijenta difuzije, različiti oblici ventilacije, laminarnog strujanja vazduha i vremena izlaganja. Ovakvim simulacijama mogu se odrediti raspodele koncentracija radona i torona, dopuniti eksperimentalne tehnike i dovesti do optimalne procedure merenja njihovih koncentracija u zatvorenoj prostoriji.

SEDNICA RO1:

Predsedava: Veljko Potkonjak

Petak, 8. jun 2007, 10:30, sala 1

 

RO1.1

ELASTIČAN HUMANOIDNI ROBOTSKI SISTEM KOJI HODA PO POMIČNOJ PLATFORMI

Mirjana Filipović, Institut Mihajlo Pupin, Beograd, Srbija, mira@robot.imp.bg.ac.yu

Veljko Potkonjak, Elektrotehnički fakultet, Beograd, Srbija

Miomir Vukobratović, Institut Mihajlo Pupin, Beograd, Srbija

U ovom radu je modeliran i analiziran složeni huma­noidni robotski sistem koji hoda po pomičnoj platformi. U tu svrhu sintetizovan je softver FLEXI, koji pruža mogućnost izbora konfiguracije humanoida kao i konfiguracije platforme. Svaki zglob bipeda ili platforme korisnik može da definiše stanjem motora (aktivan ili za­klju­čan) i tipom prenosnika (krut ili elastičan). U zavisno­sti od želje korisnika može se formirati vrlo različita konfiguracija humanoida kao i konfiguracija platforme. Softver FLEXI formira matematički model. Sa odabirom parametara sistema posle simulacija moguće je analizirati dinamičko ponašanje bipeda odabrane konfiguracije koji hoda po pomičnoj platformi odabrane konfiguracije.

 

RO1.2

KOMPONENTE I ARHITEKTURA SISTEMA ZA KONTROLU KRETANJA MOBILNOG ROBOTA

Milan Rašić, Goran S. Đorđević, Elektronski falkultet u Nišu, Srbija

U ovom radu predstavljen je koncept arhitekture upravlja­čkog sistema mobilnog robota sa točkovima. Upravljački sistem čini više, hijearhijski organizovanih, funkcionalnih celina. Detaljnije je predstavljen podsistem za kontrolu kretanja mobilnog robota. Opisani su najvažniji hardver­ski aspekti do sada razvijenih komponenta upravljačkog sistema.

 

RO1.3

MLDesigner™ AS A TOOL FOR SIMULATION IN ROBOTICS

Mario Schulz¹, Ivan Veličković², Saša Anđelković², Volker Zerbe¹

¹TU Ilmenau, Germany

²Faculty of Electronic Engineering, University of Niš, Serbia

Robots are complex systems that require multidisciplinary approach to development. Hence, both research and production of a robotic system require a tool that would provide means for coordination between teams with different areas of expertise as well as the ability to integrate, simulate and debug the system as a whole. Also, with the growing popularity of service robotics, research and modeling of human-machine interaction gains the attention. From a simula-tion tool, it is expected to support the means for describing this interaction. For that purpose we are investigating the ML Designer™, not just as a possible simulation tool, but also as a modeling and design paradigm. For verification purposes we will compare it against MATLAB Simulink™. A pneumatic system will be modeled with both tools and a comparison will be performed.

 

RO1.4

ODREĐIVANJE KINEMATIČKIH KARAKTERISTIKA ROBOTSKOG SEGMENTA PRIMENOM OSOBINA MATRICE TRANSFORMACIJE, VERZORA I KVATERIONA

Mihailo P. Lazarević,Katedra za mehaniku, Mašinski fakultet, Univerzitet u Beogradu, Kraljice Marije 16,11120, Beograd 35, Srbija

U ovom radu prikazan je postupak određivanja kinemati­čkih karakteristika uočenog robotskog segmenta – slučaj obrtanja oko nepomične tačkena osnovu osobina matrice transformacije. Takođe je u postupku određivanja traže­nih veličina primenjen pristup pomoću “vektora konačne rotacije” – verzora i kvateriona. Na pogodno odabranim primerima pokazano je da se ovim omogućuje jednostav­nije i brže određivanje istih veličina jer ih je moguće odrediti u simboličkom obliku, što je ovde realizovano korišćenjem simboličkog toolboxa MATLAB-a.

 

RO1.5

DINAMIČKI URAVNOTEŽENO KRETANJE MEHANIČKOG SISTEMA

M.D. Živanović, Institut Mihajlo Pupin, Beograd, Srbija, email:milovan@robot.imp.bg.ac.yu

Mi.M. Živanović, dipl.inž., Mašinski Fakultet, Beograd, Srbija, email:milanzi@sbb.co.yu

U ovom radu se data definicija dinamički uravnoteženog kretanja mehaničkog sistema i kinematički uslovi koji moraju biti zadovoljeni pri takvom kretanju.

 

RO1.6

MATHEMATIC MODEL OF A PNEUMATIC SYSTEM. SIMULATION AND EXPERIMENTS

Ivan Veličković, Saša Anđelković, Milan Rašić, Goran S. Đorđević, Faculty of Electronic Engineering, Niš, Srbija, ivanv@elfak.ni.ac.yu

Due to their durability and great power-to-weight ratio, pneumatic actuators provide a good and inexpensive choice for numerous applications in industry and robotics. On the other hand, non liner aerodynamic and thermody­namic processes in pneumatic system components make them difficult to control. Therefore, a good understanding of physical behavior of the pneumatic system is required prior the control system design. The aim of the paper is to provide an insight into physics of a pneumatic system based on “fric­tionless” double-action pneumatic cylinder controlled by PCM (Pulse Code Modulation) valves, and to provide a simulation model suitable for controller prototyping.

SEDNICA RT1: Računarske komunikacije

Predsedava: Miroslav Popović

Ponedeljak, 4. jun 2007, 8:30, sala 1

 

RT1.1

JEDNA REALIZACIJA C++ BIBLIOTEKA ZA GENERISANJE I PARSIRANJE PORUKA H.323 PROTOKOLA

Bogdan Trivunović, Miroslav Popović, Ilija Bašićević, Bojan Lazić, Pavle Kuzevski, Milan Ačanski, Katedra za računarsku tehniku i računarske komunikacije, Fakultet tehničkih nauka, Univerzitet u Novom Sadu, Srbija

Branislav Zuković, FTN-IRAM-RT, Novi Sad, Srbija

U radu je prikazana jedna realizacija biblioteka za generisanje i parsiranje (sintaksnu analizu) poruka H.323 protokola. Cilj programske realizacije je obezbeđivanje modula za parsiranje i generisanje poruka koji su sastavni deo H.323 protokol steka. U radu su navedene osnovne odrednice u fazama projektovanja, implementacije, ispitivanja i verifikacije ove biblioteke.

 

RT1.2

PRILAGODENJE RTP PODSISTEMA MPU-352 UREDAJA DSP/BIOS OPERATIVNOM SISTEMU TI6414 DIGITALNOG SIGNALNOG PROCESORA

Dragan Stanković¹, Miroslav Popović², Ilija Bašičević²

¹FTN-IRAM-RT d.o.o za racunarstvo, automatiku i merenje, Fruškogorska 11a, 21000 Novi Sad, Srbija

² Katedra za Računarsku Tehniku i Računarske Komunikacije, Fakultet Tehničkih Nauka u Novom Sadu, Srbija

U radu je prikazan postupak prilagodenja RTP (Real-time Transport Protocol) podsistema, kao komponente programske podrške MPU-352 uredaja, okruženju DSP/BIOS operativnog sistema. DSP/BIOS operativni system je operativni sistem koji se izvršava na Texas Instruments TI6414 DSP (Digital Signal Processor) procesoru. RTP podsistem predstavlja komponentu u okviru koje je realizovana funkcionalnost RTP protokola a njegove funkcije su raspodeljena na RTP podsistem koji se nalazi na DSP procesoru i NET podsistem koji se nalazi na procesoru opšte namene.

 

RT1.3

PROCENA MOGUĆNOSTI UPOTREBE SKYPE AP2AP MEHANIZMA ZA PRENOS PODATAKA U REALNOM VREMENU

Nemanja Lukić, Ištvan Papp, Zoran Marčeta, Vladimir Đurković, Katedra za računarsku tehniku i računarske komunikacije, Fakultet tehničkih nauka, Univerzitet u Novom Sadu, Srbija

U ovom radu je je ispitana mogućnost upotrebe Skype Ap2Ap (Application to Application) mehanizma za prenos različitih podataka u realnom vremenu. Takođe je opisana realizacija jedne primene ovog mehanizma za prenos zvuka i pokretne slike u realnom vremenu kao i podataka za upravljanje na daljinu (remote control)

 

RT1.4

JEDNO REŠENJE UPRAVLJANJA NORDIC RADIO PRIMOPREDAJNIKOM SA CILJEM PRENOSA ZVUKA

Nikola Đipanov, Zoran Marčeta, Katedra za računarsku tehniku i računarske komunikacije, Fakultet tehničkih nauka, Univerzitet u Novom Sadu, Srbija

Saša Vukosavljev, MicronasNIT Novi Sad, Srbija

Prikazano je jedno rešenje upravljanja radio primopredaj­nikom pomoću digitalnog signal procesora (DSP). Cilj realizacije je bežični prenos zvuka. Date su osnovne karakteristike radio primopredajnika kao i platforme tj sa­mog procesora, zatim kratak opis realizovane programske podrške. Na kraju su prikazani uporedni rezultati korišćenja dva načina prenosa korisnih podataka u slučaju prenosa zvuka.

 

RT1.5

SISTEM ZA SLANJE ELEKTRONSKIH KARATA PUTEM MOBILNE MREŽE

Dušica Marijan, Boris Pokrić, Nikola Teslić, Katedra za računarsku tehniku i računarske komunikacije, Fakultet tehničkih nauka, Univerzitet u Novom Sadu, Srbija

Vladimir Medić, RT-RK, Sistemi zasnovani na računarima, Novi Sad, Srbija

Izloženi su osnovni principi funkcionisanja sistema za slanje elektronskih karata putem mobilne mreže. Date su njihove osnovne prednosti sa naglaskom na mogućnostima praktične primene. Prikazana je arhitektura ovih sistema sa objašnjenjem svake od komponenti. Opisan je tok događaja od trenutka slanja zahteva za kartom do dobijanja željene usluge. Ukratko je dat prikaz realizovanog sistema za naručivanje karata za kupalište.

 

RT1.6

PRIKAZ ARHITEKTURE SONY STREAMMAN USLUGE ZA PRENOS MULTIMEDIJALNIH AUDIO SADRŽAJA PUTEM INTERNETA I MOBILNIH MREŽA

Darko Vidaković, Nikola Teslić, Boris Pokrić, Katedra za računarsku tehniku i računarske komunikacije, Fakultet tehničkih nauka, Univerzitet u Novom Sadu, Srbija

Vladimir Medić, RT-RK, Sistemi zasnovani na računarima, Novi Sad, Srbija

U radu je prikazana arhitektura sistema za prenos (streaming) i prijem multimedijalnog audio sadržaja sa Sony-evog StreamMan poslužioca (servera). Sadržaj se prenosi sa poslužioca na PC računar ili mobilni telefon, koji sadrži odgovarajuću klijentsku aplikaciju, u realnom vremenu posredstvom širokopojasne (broadband), 3G UMTS ili GPRS mreže za prenos podataka. Prikaz arhitekture počinje sa pregledom StreamMan servisa (usluge), dok je sa klijentske strane skrenuta pažnja na upotrebu ovog servisa na mobilnim telefonima.

 

RT1.7

JEDNO REŠENJE PRILAGOĐAVANJA KORISNIČKE SPREGE NA MOBILNIM TELEFONIMA KORIŠĆENJEM SKRIPTNOG OKRUŽENJA

Damir Kličković, Petar Jovanović, Goran Stojanović, Katedra za računarsku tehniku i računarske komunikacije, Fakultet tehničkih nauka, Univerzitet u Novom Sadu, Srbija

U radu je prikazano jedno rešenje koje omogućava jednostavno prilagođavanje korisničke sprege korišće­njem postojećeg skupa izvornih modula. Samo prilago­đavanje se izvodi u skriptnom okruženju, a sprega sa izvor­nim modulima je izvedena putem interpereterske platforme (ECMAScript pogon). Opisana je arhitektura sistema i primeri rukovanja prikazom na ekranu, reakcija na pritisak tastera, prilagođavanje lokalnih podešavanja, prikaz animacija koje informišu korisnika o stanju sistema (npr. prikaz peščanog sata dok se čeka na izvršenje određene operacije) i menjanje fontova.

 

RT1.8

GPRS MOGUĆNOSTI I PRISTUP INTERNETU KORIŠĆENJEM NESTANDARDNIH GPRS AT KOMANDI

Nenad Stanković, Nemanja Popov, Saša Čegar, Katedra za računarsku tehniku i računarske komunikacije, Fakultet tehničkih nauka, Univerzitet u Novom Sadu, Srbija

Rad prikazuje osnovne GPRS mogućnosti (General Packet Radio Service) i način ostvarivanja Internet veze, FTP (File Transfer Protocol), TCP/IP (Transmission Control Protocol/Internet Protocol) i SMTP (Simple Mail Transfer Protocol) protokola putem nestandardnih GPRS AT komandi, čija je primena opisana pomoću načina upotrebe realizovane aplikacije pretraživača.

 

SEDNICA RT2: Audio aplikacije visoke definicije

Predsedava: Miodrag Temerinac

Ponedeljak, 4. jun 2007, 10:30, sala 1

 

RT2.1

JEDNA REALIZACIJA PROŠIRENJA KANALA ODREĐENE KLASE VIŠEKANALNIH AUDIO DEKODERA

Milan Ačanski, Robert Pečkai-Kovač, Katedra za računarsku tehniku i računarske komunikacije, Fakultet tehničkih nauka, Univerzitet u Novom Sadu, Srbija

Dejan Sajić, FTN-IRAM-RT AD, Novi Sad, Srbija

U ovom radu je prikazano jedno rešenje proširenja broja kanala za reprodukciju zvuka audio dekodera visoke definicije na jednoj klasi procesora za digitalnu obradu signala (Digital Signal Processor, DSP), uz korišćenje minimalnih resursa. Cilj je bio podržati komponente uvedene novom specifikacijom dekodera kompanije DTS (Digital Theatre Systems), uz održavanje usaglašenosti sa ranijim specifikacijama. Proširenje broja kanala za reprodukciju je realizovano poboljšanjem postojeće verzije dekodera, tj. dodavanjem opcije za dekodovanje nove XXCh komponente. U kratkim crtama prikazana je struktura dekodera, dok su detaljnije prikazani delovi koji su bili ključni prilikom realizacije.

 

RT2.2

JEDNA REALIZACIJA FREKVENTOG PROŠIRENJA I POVEĆANJA REZOLUCIJE ODMERKA KOD AUDIO DEKODERA VISOKE DEFINICIJE NA DSP PLATFORMI

Dejan Sajić, Marko Gajić, FTN-IRAM-RT AD, Novi Sad, Srbija

Realizovano je frekventno proširenje i povećanje rezolu­cije odmerka na procesoru za digitalnu obradu signala (Digital Signal Processor, DSP) sa ograničenim resur­sima. Proširenje je realizovano poboljšanjem postojećeg dekodera kompanije DTS (Digital Theatre System), tj. dodavanjem opcije dekodiranja dve nove komponente, X96 i XBR koje omogućavaju dekodiranje dodatna 32 frekventna podopsega na svakom kanalu kao i povećanje bitskog toka na više od 1,5 Mb/sec,čime je zadovoljena specifikacija novog DTS dekodera visoke definicije (DTS HD), koja obuhvata reprodukciju do osam diskretnih kanala u konfiguraciji 7.1, 24-bita na 96 kHz

 

RT2.3

JEDNA REALIZACIJA TRANSKODERA ZA AUDIO DEKODER VISOKE DEFINICIJE NA PLATFORMI SA OGRANIČENIM RESURSIMA

Robert Pečkai-Kovač, Bogdan Trivunović, Katedra za računarsku tehniku i računarske komunikacije, Fakultet tehničkih nauka, Univerzitet u Novom Sadu, Srbija

Nenad Četić, FTN-IRAM-RT AD, Srbija

U ovom radu je prikazano jedno rešenje transkodera za audio dekoder visoke definicije na jednoj klasi procesora za digitalnu obradu signala (Digital Signal Processor, DSP), uz korišćenje minimalnih resursa. Cilj je bio realizovati komponentu koja će omogućiti prevođenje iz novog formata audio zapisa kompanije Dolby (Dolby Digital Plus – E‑AC‑3) u stariji, Dolby Digital (AC‑3), format radi reprodukcije na već postojećim korisničkim uređajima. U kratkim crtama su prikazani osnovni princi­pi na kojima se bazira rad transkodera, dok su delovi koji su bili ključni za realizaciju detaljnije opisani. Verifiko­vanje sistema je realizovano u okviru automatskog okru­že­nja za ispitivanje i verifikaciju audio dekodera u realnom vremenu.

 

RT2.4

JEDNO REŠENJE SPEKTRALNOG PROŠIRENJA KOD VIŠEKANALNIH AUDIO DEKODERA VISOKE DEFINICIJE

Nenad Četić, Marija Tadić, FTN-IRAM-RT AD, Srbija

Prikazano je jedno rešenje spektralnog proširenja kod višekanalnih digitalnih audio dekodera visoke definicije. Dat je kratak prikaz realizovanog algoritma. Spektralno proširenje je realizovano na DSP platformi sa ograniče­nim resursima. Verifikovanje sistema je realizovano u okviru automatskog okruženja za ispitivanje i verifikaciju audio dekodera u realnom vremenu.

 

RT2.5

ANALIZA DINAMIKE ULAZA I IZLAZA KOD VIŠEKANALNIH AUDIO DEKODERA SA PROMENLJIVIM BITSKIM PROTOKOM U REALNOM VREMENU

Marko Krnjetin, Nikica Bandić, Katedra za računarsku tehniku i računarske komunikacije, Fakultet tehničkih nauka, Univerzitet u Novom Sadu, Srbija

U radu su analizirani elementi ulazno izlazne dinamike dekodera sa promenljivim bitskim protokom. Date su osnove ovakvog kodiranja i prikazan je način dostavljanja kodovanih podataka dekoderu. Analizirane su varijacije u stepenu popunjenosti ulazne memorije dekodera i njihova uslovljenost. Data je procena potrebne veličine ove memorije. Predstavljena su dva koncepta izlazne među­me­mo­rije, upoređena njihova efikasnost, memorijske potrebe i uticaj na ostatak sistema.

 

RT2.6

JEDNO REŠENJE DODELE BITA KOD VIŠEKANALNIH AUDIO KODERA

Lana Misirlis,Univerzitet u Novom Sadu, Katedra za računarsku tehniku i računarske komunikacije, Fakultet tehničkih nauka, Univerzitet u Novom Sadu, Srbija

Marija Tadić, Jelena Kovačević, FTN-IRAM-RT AD, Srbija

Prikazano je jedno rešenje dodele bita kod višekanalnih digitalnih audio kodera. Dodela bita je realizovana na DSP platformi sa ograničenim resursima. U radu je dat opis algoritma i detalji konkretne implementacije.

 

RT2.7

JEDNO REŠENJE RADNOG OKRUŽENJA AUDIO KODEKA NA PLATFORMI SA OGRANIČENIM RESURSIMA

Srđan Perović, Jelena Kovačević, Katedra za računarsku tehniku i računarske komunikacije, Fakultet tehničkih nauka, Univerzitet u Novom Sadu, Srbija

U radu je prikazana realizacija sistemske programske podrške za rad u realnom vremenu na 32-bitnoj DSP platformi sa dva jegra. Navedene su karakteristike i mogućnosti korišćene klase procesora. Opisani su osnovni zahtevi, metode i resursi operativnog sistema za klasu audio aplikacija, tačnije audio kodera i dekodera. Opisan je problem i rešenje specijalnog slučaja sinhronizacije ulaza i izlaza enkodera. Ispitivanje i verifikacija je izvršeno na DTS 5.1 višekanalnom audio dekoderu.

 

RT2.8

COMPARISON OF EFFICIENCY OF H.264 AND MPEG-4 INTRA PREDICTION

Dušan Ačanski, Stanislav Očovaj, Marija Đekić, Miodrag Temerinac, Faculty of Technical Sciences, University of Novi Sad, Serbia

In this paper the efficiency of different H.264 and MPEG-4 intra prediction methods are compared. A criterion for efficiency is the sum of squares of residual samples in the spatial domain. Because intra prediction in MPEG-4 is performed in the frequency domain, residual samples are calculated using inverse transformation

SEDNICA RT3: Audio i video aplikacije

Predsedava: Nikola Teslić

Utorak, 5. jun 2007, 8:30, sala 1

 

RT3.1

AUTOMATSKO ISPITIVANJE PROGRAMSKE PODRŠKE I NJENA PRIMENA NA JEDAN AUDIO DEKODER

Bojan Gajić, Katedra za računarsku tehniku i računarske komunikacije, Fakultet tehničkih nauka, Univerzitet u Novom Sadu, Srbija

Željko Lukač, Sabolč Pal, Vera Teslić, Sanja Babić-Zdravković, MicronasNIT, Novi Sad, Srbija

Ovaj rad za temu ima uopštenu sliku automatskog ispitivanja programske podrške, gde se pažnja posvećuje pre svega na razloge uvođenja automatskog ispitivanja, prednosti i nedostatke nekih metoda ispitivanja, a uz dat primer primene automatskog ispitivanja pri proveri ispravnosti mašinskog koda jednog audio dekodera. Tačnije, ovaj rad daje odgovor na pitanja šta je automatizovanje ispitivanja programske podrške, koji su razlozi uvođenja i koje su njegove prednosti.

 

RT3.2

JEDNO REŠENJE VERIFIKOVANJA FUNKCIONALNOSTI PRIMITIVA POST PROCESSING MODULA U AUTOMATIZOVANOM OKRUŽENJU

Jaroslav Farkaš, Katedra za računarsku tehniku i računarske komunikacije, Fakultet tehničkih nauka, Univerzitet u Novom Sadu, Srbija

U radu je prikazan jedan pristup u projektovanju okruženja za ispitivanje. Rešavanje problema sinhroni­za­cije između hardvera za verifikaciju, razvojne ploče sa DSP-om i softvera na DSP-u. Cilj je bio projektovanje automatizovanog okruženja za ispitivanje primitiva, osnovnih blokova u programu DSPComposer

 

RT3.3

JEDNA REALIZACIJA VIŠEKANALNOG PROŠIRENJA MP3 DEKODERA NA PLATFORMI SA OGRANIČENIM RESURSIMA

Gojko Delić, Jaroslav Farkaš, Katedra za računarsku tehniku i računarske komunikacije, Fakultet tehničkih nauka, Univerzitet u Novom Sadu, Srbija

U radu je prikazano jedno rešenje višekanalnog proširenja mp3 dekodera (Binaural Cue Coding decoder) na jednoj klasi digitalnih signal procesora (DSP) sa ograničenim resursima.Cilj je bio proširiti dvokanalni mp3 decoder na višekanalni i optimizovati kod u cilju smanjivanja potrebnih memorijskih resursa čime se omogućava primena na platformi sa ograničenim resursima i rad u realnom vremenu. Izvorni kod napisan je u programskom jeziku C, dok je izvršni kod za DSP procesor pisan u asembleru.

 

RT3.4

JEDNO REŠENJE IMPLEMENTACIJE ALGORITMA BRZE FURIJEOVE TRANSFORMACIJE NA 24-BITNOJ DSP PLATFORMI

Nemanja Popović, Marija Đekić, Mihajlo Katona i Boris Radin, Katedra za računarsku tehniku i računarske komunikacije, Fakultet tehničkih nauka, Univerzitet u Novom Sadu, Srbija

U ovom radu je prikazano jedno rešenje implementacije Rediks-2 algoritma brze Furijeove transformacije na 24-bitnom digitalnom signal procesoru aritmetike nepokret­nog zareza sa korišćenjem dinamičke kontrole opsega. Takođe je opisano prilagođenje implementacije platformi kao i način realizacije ključnih segmenata.

 

RT3.5

UTICAJ DUŽINE MEMORIJSKE REČI NA KVALITET OBRADE SIGNALA GOVORA

Bojan Keča, Ištvan Papp, Vladimir Đurković, Saša Vukosavljev, Katedra za računarsku tehniku i računarske komunikacije, Fakultet tehničkih nauka, Univerzitet u Novom Sadu, Srbija

Cilj rada je da prikaže razliku u kvalitetu obrade signala govora u zavisnosti od platforme za realizaciju algoritma, kao i razliku u potrošnji resursa (memorija, broj opera­cija). U radu su kratko opisani blokovi sistema koji obrađuju signale govora. Sve tri korištene platforme sadrže procesore za obradu signala, DSP (digital signal processor), pa se i razlika u kvalitetu obrade signala svodi na mogućnost obrade odabranog procesora. Prikazane su i metode koje su bile neophodne za realizaciju dotičnog algoritma na platformi sa dužinom reči od 20 i 32 bita.

 

RT3.6

FAST MACROBLOCK-ADAPTIVE FRAME/FIELD CODING MODE DECISION ALGORITHM FOR H.264 ENCODER

Stanislav Očovaj, Željko Lukač, Dušan Ačanski, Miodrag Temerinac, Faculty of Technical Sciences, Novi Sad, Serbia

Macroblock-Adaptive Frame/Field Coding allows the H.264 encoder to select coding mode on macroblock basis in order to code interlaced sequences with both high and low motion more efficiently. In the reference H.264 encoder, the MBAFF decision is made using a "brute force" approach by encoding the super-MB in both frame and field modes, and choosing the one that minimizes the Rate-Distortion Lagrangian cost. In this paper, a computa­tionally simpler, yet still effective algorithm for MBAFF coding mode is proposed.

 

RT3.7

UGRAĐENI SISTEM ZA RAZVOJ KONTROLISAN ARM 7 MIKROKONTROLEROM

Nemanja Popov, Zoltan Pele, Dušan Majstorović, Zoran Krajačević, MicronasNIT Novi Sad, Srbija

Mihajlo Katona, Katedra za računarsku tehniku i računarske komunikacije, Fakultet tehničkih nauka, Univerzitet u Novom Sadu, Srbija

Ovaj rad opisuje jedno rešenje ugrađenog sistema za razvoj sa mikrokontrolerom Philips LPC2144 koji pripada familiji mikrokontrolera sa ARM7TDMI-S jezgrom.

 

 

SEDNICA RT4: Programski alati i aplikacije

Predsedava: Branislav Atlagić

Utorak, 5. jun 2007, 10:30, sala 1

 

RT4.1

JEDNO REŠENJE RASPOREĐIVAČA INSTRUKCIJA PREVODIOCA ZA PROCESOR ZA DIGITALNu OBRADU SIGNALA

Miroslav Živković, FTN-IRAM-RT, Novi Sad,

Vladimir Kovačević, Katedra za računarsku tehniku i računarske komunikacije, Fakultet tehničkih nauka, Univerzitet u Novom Sadu, Srbija

Dejan Mišković, MicronasNIIT, Novi Sad, Srbija

U ovom radu je prikazano jedno rešenje raspoređivača instrukcija (scheduler) primenjenog na dva različita programska alata za prevođenje izvornog koda: kros asembler i C prevodilac za procesor za digitalnu obradu signala. Dodavanje istog raspoređivača instrukacija u oba alata bilo je omogućeno zahvaljujući činjenici da su razvijeni za istu odredišnu aritekturu - CS495xx sa 32-bitnim procesorskim jezgrom za digitalnu obradu signala pod nazivom Coyote. Procesor je razvijen od strane američke firme Cirrus Logic (Austin, Texas). S obzirom da jezgro poseduje skup instrukcija koje podržava da se pod odgovarajućim uslovima šest operacija mogu izvršiti u istom ciklusu (paralelizam), raspoređivač instrukcija poslužio je kao značajna optimizacija koda generisanog od strane pomenutih alata. U radu je dat kratak opis odredišne arhitekture, algoritma za raspoređivanje instrukcija kao i dobijenih rezultata.

 

RT4.2

ЈЕДНО РЕШЕЊЕ МОДИФИКАЦИЈЕ ЦЕ КОМПАЈЛЕРА СА ЛИНИЈСКОМ СТРУКТУРОМ У ЦИЉУ ПОВЕЋАЊА ИСКОРИШЋЕЊА ИНСТРУКЦИОНОГ ПАРАЛЕЛИЗМА

Миодраг Ђукић, Владимир Ковачевић, Катедра за рачунарску технику и рачунарске комуникације, Факултет техничких наука, Универзитет у Новом Саду, Србија

У раду је описана и анализирана модификација Це компајлера за Coyote 32 дигитални сигнал процесор са дугачком инструкционом речи (VLIW), која омо­гућава боље искоришћење карактеристика циљног процесора. Резултати превођења три испитне аплика­ције показују да описана модификација смањује величину излазног кода.

RT4.3

UREĐAJ ZA OTKRIVANJE KONCENTRACIJE ALKOHOLA U LJUDSKOM DAHU

Danko Miočinović, Aleksandar Dimitrijević, Dušan Majstorović, Boris Radin, Zoran Krajačević, Katedra za računarsku tehniku i računarske komunikacije, Fakultet tehničkih nauka, Univerzitet u Novom Sadu, Srbija

U ovom radu je dat opis uređaja koji služi za otkrivanje koncentracije alkohola u ljudskom dahu. Opisana je fizička realizacija uređaja

 

RT4.4

PREPOZNAVANJE 3-D OBJEKATA NA OSNOVU PCA MODELA

Ivana Despotović, student Fakulteta tehničkih nauka u Novom Sadu, Elektrotehnički odsek, Novi Sad, Srbija

U ovom radu je opisan algoritam za učenje i prepoznavanje trodimenzionalnih objekata na osnovu njihove dvodimenzionalne pojave. Za svaki objekat od interesa je uzet veći broj 2-D slika, koje su dobijene rotiranjem objekta oko uspravne ose. Ovaj skup slika je kompesovan u vektorski prostor sa malim brojem dimenzija, gde je svaki objekat predstavljen kao vektor. Nepoznata ulazna slika se takođe projektuje u vektorski prostor i traženjem najbližeg susednog vektora vrši se njeno prepoznavanje.

 

RT4.5

PRIMENA NOVIH TEHNOLOGIJA U SOFTVERSKOM REŠENJU APLIKACIJE ZA PODRŠKU GPS/GSM PRAĆENJU MOBILNIH OBJEKATA

Miroslav Ignjatović, Vojin Ilić, Darko Stanišić, Nikola Jorgovanović, Fakultetet tehničkih nauka u Novom Sadu, Srbija

U radu je opisan pristup korišćenju novijih tehnologija programiranja u softverskom rešenju za praćenje mobil­nih objekata upotrebom GPS/GSM tehnologije. Rešenje je razvijeno upotrebom .Net remoting-a za implemen­taciju distribuiranog programiranja, kao i Direct3D tehnologije za komforniji rad sa grafikom.

 

RT4.6

PROGRAM CORRECTNESS AND ITS DEDUCTION IN FORMAL THEORY

Branko Markoski, Dimitrije Jevremović, Technical Faculty, University of Novi Sad, Serbia

Petar Hotomski, University of Novi Sad, Technical Faculty – “M. Pupin”, Zrenjanin, Serbia,

Đorđe Babić, Faculty of Information Technology, SlobomirP University, Bosnia and Herzegovina

All definitions related to program testing are based on the same tendency and that is to give answer to the question: does the program behave in the requested way? This work gives the description of the general frame for the investigation of the problem regarding program correctness, using the method of resolution invalidation. The demonstration of program correctness is reduced to the process of finding out the proofs for the affirmation that the given sequence of formulas represents the deduction in the formal theory of the type of special predicate computation. It is shown how the rules of program logic can be used in the automatic resolution procedure. The examples of the realization on the LP prolog language are given (without limitation to Horns clauses and without final failure). The basic information about the LP language are also given. It is shown the process of Pascal program execution in the LP system demonstrator

 

RT4.7

DISTRIBUIRANE SEKVENCE

Nenad Šebez, Elektrotehnički fakultet u Novom Sadu, Srbija

Sinhronizacija rama se obično postiže periodičnim uba­civanjem sinhronizaconih sekvenci u tok podataka. Tako­đe je uobičajeno da se koriste koncentrisane sekven­ce. Ovaj rad se bavi sekvencama koje su distribuirane, to jest koje su učešljane u simbole podataka. U radu se ispituju osobine sekvenci i predstavljaju metode za njihovo konstruisanje. Nove distribuirane sekvence smanjuju verovatnoću lažne sinhronizacije u slučaju kanala sa belim Gausovim šumom.

 

 

SEDNICA RT5: Učenje pomoću računara

Predsedava: Jovan Đorđević

Četvrtak, 7. jun 2007, 8:30, sala 1

 

RT5.1

PRIMENA ELEKTRONSKOG UČENJA U STRUČNOM USAVRŠAVANJU NASTAVNIKA INFORMATIKE

Katarina Milanović, Microsoft d.o.o. u Beogradu, Srbija

Dragan Janković, Dušan Vučković, Elektronski fakultet u Nišu, Srbija

U radu je izložen primer upotrebe e-learninga u stručnom usavršavanju nastavnika informatike zaposlenih u školama Republike Srbije. Metod elektronskog učenja je uspešno primenjen zbog ekonomskih i kvalitativnih prednosti koje nosi.

 

RT5.2

HIBRIDNA I ELEKTRONSKA NASTAVNA SREDSTVA NA UNIVERZITETU - ISKUSTVA

Martin Jovanović, Elektronski fakultet u Niš, Srbija

Ovaj rad opisuje iskustva autora u korišćenju elektronskih nastavnih sredstava u nastavi na Katedri za računarstvo i informatiku Elektronskog fakulteta u Nišu. Opisan je gradativni pristup modernizaciji nastave, alat za hibridni vid nastave i varijanta eLearning metoda. Dat je statistički presek učinka ovih nastavnih metoda, diskutovana je njihova prihvaćenost od strane studenata, i navedeni su pravci daljeg istraživanja u ovom smislu.

 

RT5.3

POSLOVNA INTELIGENCIJA U E-OBRAZOVANJU

Zorica Bogdanović, Marijana Despotović, Nataša Miloradović, Božidar Radenković, Fakultet organizacionih nauka, Beograd, Srbija

Poslovna inteligencija predstavlja takvo korišćenje podataka koje korišćenjem savremenih informacionih tehnologija i primenom različitih vrsta analiza vodi ka donošenju boljih poslovnih odluka. U ovom radu razmatra se značaj poslovne inteligencije u e-obrazovanju kroz primer primene u sistemu obrazovanja na daljinu na poslediplomskim studijama Fakulteta organizacionih nauka.

 

RT5.4

MULTIMEDIJALNA APLIKACIJA ZA TESTIRANJE ZNANJA STUDENATA NA VIŠOJ ELEKTROTEHNIČKOJ ŠKOLI U BEOGRADU

Petar Spalević, Mile Petrović, Fakultet tehničkih nauka Kosovska Mitrovica, Srbija

Gabrijela Dimić, Kristijan Kuk , Viša elektrotehnička škola Beograd, Srbija

U ovom radu opisan je koncept rada aplikacije za testira­nje znanja studenata sa korisnčkim interfejsom koji sadrži multimedijalne elemente. Detaljno su objašnjeni elementi multimedijalne aplikacije i vizuelni način komunikacije. Prikazani su slučajevi korišćenja učesnika i njihove mogućnosti u sistemu.

 

RT5.5

METODOLOŠKI POSTUPAK ZA SAMOEVALUACIJU NASTAVNOG PROCESA KORIŠĆENJEM PROGRAMSKOG PAKETA ZA DALJINSKO UČENJE MATEMATIKE

Ivana Kovačević, Ana Savić, Jelena Gavrilović, Viša elektrotehnička škola, Beograd, Srbija

U ovom radu opisan je metod unapređenja nastavnog procesa u nastavi matematike na Višoj elektrotehničkoj školi u Beogradu kroz programski paket InternetUcenje za daljinsko učenje, na osnovu dobijenih rezultata iz studentske ankete.

 

RT5.6

MODELOVANJE ADES-ESP SISTEMA ZA UČENJE NA DALJINU

Suzana Marković, Viša poslovna škola u Blacu

Ranko Popović, Fakultet za poslovnu informatiku, Univerzitet Singidunum, Srbija

U ovom radu je prikazan adaptivni sistem za učenje na daljinu ADES-ESP[1]gde je glavni akcenat stavljen na studenta i odgovarajući profil istog. Naime, tema ovog rada se odnosi na modelovanje i realizaciju jednog adaptivnog sistema učenja na daljinu koji omogućava studentu: praćenje nastave putem računara, real-time komunikaciju, kao i određivanje njegovog profila. Realizovani sistem je dinamičan jer se automatski kreira i menja profil studenta i broj studenata po grupama, kroz testiranje i samotestiranje, koristeći pitanja različite težine.

 

RT5.7

FORMATIVE EVALUATION OF ON-LINE MATLAB EXERCISES

Piroška Stanić Molcer, Tehnička škola, Subotica, Srbija

Vlado Delić, Fakultet tehničkih nauka, Novi Sad, Srbija

This article content a brief description of an e‑learning material, a set of interactive online exercises for the education of digital signal processing. These examples are made in the domain of linear predictive coding of the speech signal with the goal to become a supplement to theoretical lessons. Students input the parameters of the linear prediction over the internet, and they got the results on graphics, tables and sound files. A formative evaluation of this learning material had been made and the results gave us necessary informations for the further development in the implementation phase. The article describes the results of the evaluation and the enhancement that had been made according to these results.

 

RT5.8

PROBLEMI PRI KREIRANJU I IMPLEMENTACIJI E-LEARNING SISTEMA

Suzana Krstić, Medicinski fakultet u Nišu, Srbija

Nikola Radosavljević, Elektronski fakultet u Nišu, Srbija

Dejan Krstić, Fakultet zaštite na radu, Niš, Srbija

U radu su prikazani osnovni problemi koji se javljaju pri kreiranju i implementaciji dinamičke Web aplikacije za podršku učenja na daljinu. Dati su predlozi rešenja problema kako bi podigli kvalitet e-learning sistema. Opisani su najneophodniji moduli koje aplikacije za podršku učenja na daljinu moraju da sadrže.

 

SEDNICA RT6: Računarske mreže i uređaji

Predsedava: Borivoj Lazić

Četvrtak, 7. jun 2007, 10:30, sala 1

 

RT6.1

УПОТРЕБА XML-A У РЕАЛИЗАЦИЈИ СОФТВЕРА ЦЕНТРА ЗА УПРАВЉАЊЕ МРЕЖОМ СУНЦЕ-М

Михаило Станић, Мирослав Илић, Петар Кнежевић, ИРИТЕЛ, Београд, Србија

У овом раду описани су елементи XML технологија који су додати у софтвер СУНЦЕ-М. Приказана је њихова употреба у представљању параметара модела елемената мреже, као и у реализацији генератора кода за добијање форми које се користе у софтверу СУНЦЕ-М.

 

RT6.2

IPKalkulator: WEB APLIKACIJA ZA PRORAČUN IP ADRESA

Nenad Jovanović, Zoran Jovanović, Aleksandar Zakić, Viša poslovna škola–Blace, Srbija

U ovom radu je opisana web aplikacija za proračun IP adresa. Sistem omogućava da se za zadatu IP adresu i masku podmreže odrede sve podmrežne adrese, opseg validnih IP adresa kao i broadcast adresa za svaku podmrežu. Date su i binarne interpretacije ovih veličina.

 

RT6.3

INDUSTRIJSKA RAČUNARSKA MREŽA METALURŠKOG KOMPLEKSA RTB BOR

Viša Tasić, Dragan Milivojević, Marijana Pavlov, Institut za bakar Bor, Srbija

Vladimir Despotović, Tehnički fakultet Bor, Srbija

Monitoring i upravljanje tehnološkim procesima u složenim proizvodnim celinama zahteva interakciju sa procesom. Pravovremeni prenos informacija o stanju procesa do mesta interakcije predstavlja ključnu osobinu svakog nadzornog sistema. U ovom radu prikazani su rezultati razvoja jednog jeftinog i lako primenljivog rešenja za formiranje distribuiranog sistema montoringa tehnološkog procesa. Prikazano rešenje primenjeno je za nadzor tehnoloških procesa u Topionici bakra u Boru. U radu su posebno istaknuta specifična programska i nova hardverska rešenja za umrežavanje PC računara u industrijskim uslovima.

 

RT6.4

KAPACITIVNI BLIZINSKI SENZOR REALIZOVAN UPOTREBOM MIKROKONTROLERA PIC12F629

Zoran Mijanović, Nedjeljko Lekić, Elektrotehnički fakultet, Univerzitet Crne Gore, Podgorica, Crna Gora

U ovom radu prikazana je realizacija prostog kapacitiv­nog senzora upotrebom mikrokontrolera PIC12F629. Oscilator za mjerenje kapacitivnosti je realizovan sa internim analognim komparatorom i svega 4 eksterna otpornika. Izlazni stepen se štiti od preopterećenja detekcijom povišenog kolektorskog napona.

 

RT6.5

PROJEKTOVANJE PROSTORNO-VREMENSKI EFIKASNE ARHITEKTURE H.264/AVC DEBLOKING FILTRA ZA MOBILNE UREĐAJE

Vladimir M. Ćirić, Ivan Z. Milentijević, Elektronski fakultet, Univerzitet u Nišu, Srbija

H.264/AVC je internacionalni standard za kompresiju video zapisa koji definiše debloking filter kao kompo­nentu za uklanjanje neželjenih bloking-efekata nastalih prilikom kompresije. Debloking filter je komponenta AVC sistema koja je zahtevna po pogledu izračunavanja koje obavlja, tako da se u hardverskim implementacijama potrebna brzina izračunavanja postiže relativno velikim zauzećem površine čipa. Cilj ovog rada je implementacija prostorno-vremenski efikasnog debloking filtra za mobilne uređaje. Debloking filter je implementiran na savijenom rekonfigurabilnom bit-plane polju. U radu je detaljno prikazan postupak implementacije filtra. U cilju ilustracije funkcionalnosti, prikazani su rezultati imple­men­tacije filtra na FPGA čipu.

 

RT6.6

SOFTVER ZA UPRAVLJANJE DIGITALNIM RADARSKIM PRIJEMNIKOM VVF DP/P-12

Verica Marinković, Ninoslav Remenski, Vladimir Tadić, Predrag Petrović, IRITEL, Beograd, Srbija

Digitalni radarski prijemnik nove generacije baziran je na konceptu softverski definisanog radara. U radu je opisan softver za upravljanje digitalnim radarskim prijemnikom koji omogućava interaktivni rad operatora sa uređajem. On obuhvata tri programske celine: glavni meni za upravljanje, autonomni rad analognog bloka i daljinsko upravljanje analognim blokom. Aplikacija je realizovana u programskom jeziku C++.

 

RT6.7

UPOTREBA PROGRAMSKOG JEZIKA MATLAB I PROGRAMA TOMLAB KAO INFORMACIONA PODRŠKA PLANIRANJU I RESTAURACIJI DISTRIBUTIVNIH MREŽA

Vojin Đ. Kerleta, Tehnički fakultet „Mihajlo Pupin“ u Zrenjaninu, Srbija

U ovom radu je pokazano da TOMLAB kao dodatni MATLAB-ov modul za optimizaciju efikasno I vremen­ski brzo rešava probleme celobrojnog-mešovitog progra­miranja kod distributivnih mrež a realnih dimen­zija, a MATLAB-ov programski jezik omoguč uje izradu aplikativnog softvera koji kvalitetno rešava problem, kako upisa koeficijenata u matrice velikih dimenzija, tako i generisanje rezultata prorač una odnosno potrebnih izveštaja i grafič kog prikaza prorač unom dobijenih distributivnih mrež a. Sve ovo omoguć uje znač ajno unapređenje brzine unosa potrebnih podataka za ovakve prorač une u elektroenergetici, kao I kvalitetniji pregled dobijenih rezultata.

 

SEDNICA RT7: Softverski sistemi

Predsedava: Ivan Milentijević

Četvrtak, 7. jun 2007, 17:30, sala 1

 

RT7.1

PRIMER KOMPARACIJE LINUX KERNELA

Borislav Đorđević, Darko Ilić, Institut Mihajlo Pupin u Beogradu, Srbija

Slobodan Obradović, Viša Elektrohehnička Škola u Beogradu, Srbija

Ovaj rad predstavlja ispitivanje Linux kernela na ext3 sistemu datoteka. Rad uključuje komparaciju performansi najpopularnijih Linux sistema datoteka kao što je ext3 FS, podrazumevani Linux FS, pod dve različite verzije Linux kernela: verzija 2.6 protiv verzije 2.4. Performanse se mere korisćenjem Postmark benchmark programa, koji emulira Iternet mail server, sa parametrima koji su definisani od strane autora.

 

RT7.2

JEDNA MODIFIKACIJA RTAI LINUX HDLC DRAJVERA

Zoran Stojsavljević, Saša Ivančev, Pupin Telecom DKTS, Beograd, Srbija

U ovom radu je opisana u sažetoj formi klasična softverska arhitektura Linux HDLC drajvera. Shodno nedostacima kernela 2.4.xx pri Upravljanju u Realnom Vremenu bile su neophodne promene u vidu dodatka kernelu poznatom pod imenom Real Time Application Interface (RTAI). U ovom radu je takođe prikazana modifikacija HDLC drivera koristeći filozofiju RTAI-a.

 

RT7.3

RASUĐIVANJE POMOĆU MODULARNIH ONTOLOGIJA

Valentina Janev, Sanja Vraneš, Mihajlo Pupin Institute, Belgrade, Serbia

Rad analizira formalizme za predstavljanje znanja i rasuđivanje u okviru semantičkog web-a koji se baziraju na ranije razvijenom formalizmu za ontologije – opisnoj logici (DL). Obrađeni formalizmi (DDL – Distributed Description Logics i ε-connections) za modularne ontolo­gije proširuju DL formalizam sa dodatnim pravilima za povezivanje modula. Analiza je pokazala da su ovi i ostali slični formalizmi za modularne ontologije još uvek u razvoju i trenutno teško primenljivi u praksi.

 

RT7.4

KORIŠĆENJE VIVIO, ANIMAL I JAWAA SISTEMA VIZUELIZACIJA ZA VIZUELIZACIJU ALGORITAMA JEDNOSTRUKO ULANČANIH LISTA

Vanja Milenković, Tehnički fakultet u Čačku, Srbija, vanja@blueisp.co.yu

Jelica Protić, Elektrotehnički fakultet u Beogradu, Srbija, jeca@sezampro.yu

U radu je ponuđeno rešenje za vizuelizaciju reprezenta­tivnih algoritama jednostruko ulančanih lista korišćenjem Vivio, Animal i Jawaa sistema vizuelizacija uz razma­tra­nje u kom stepenu pojedini sistemi vizuelizacija podrža­vaju vizuelizaciju jednostruko ulančanih lista.

 

RT7.5

PROŠIRENJE KOGNITIVNOG MODELA INTERAKCIJE KORISNIKA SA RAČUNAROM

Nebojša Đorđević, Dejan Rančić, Elektronski fakultet u Nišu, Srbija

Rad prezentira rezultate istraživanja metodologija interak­cije čoveka sa računarom (HCI). Predstavljeno je prošire­nje (XUAN/t) modela interakcije zasnovanog na dekom­po­ziciji korisničkog dijaloga sa računarom na elementarne akcije (GOMS). Opisi elementarnih akcija sa strane korisnika i sa strane sistema unose se sekvencijalno po redosledu dešavanja. Na osnovu opisanog modela i psihometrijskih koncepata, autori su razvili softverski alat za testiranje senzomotornih sposobnosti korisnika u interakciji čoveka sa računarom. Test-aparat grupiše testo­ve u baterije testova psihosenzomotornih i memo­rijskih sposobnosti. Rezultati testiranih korisnika perzis­ten­tno se registruju u bazi podataka u formi pogodnoj za dalju statističku obradu.

 

RT7.6

SOFTVERSKE METRIKE ZA KVALITET SOFT

Ratko Dejanović, Elektrotehnički fakultet u Banjaluci, Republika Srpska

Ovaj rad se bavi softverskim metrikama i kvalitetom softvera. Svaki isporučeni kod ili dokumentacija su vezani za kvalitet kroz sve faze procesa i razvoja produkta u životnom ciklusu softvera. Iz modela kvaliteta softvera izabrane su slijedeći faktori: korektnost, pogodnost održavanja, integritet, upotrebljivost i portabilnost. Za mjerenje karakteristika ovih faktora nephodno je upotrebiti softverske metrike. Mnoge softverske metrike su pogrešne ili su loše definisane ili imaju nepostojeće ciljeve. GQM (ciljevi, pitanja, metri­ke) paradigma je upotrebljena za generisanje nekih metrika za detekciju i odstranjivanje problema vezanim za proces i produkte u svim fazama.. Ove metrike mogu biti upotrebljene za razvoj strategije za poboljšanje softverskog procesa i kvaliteta krajnjeg proizvoda.

 

RT7.7

INTERAKTIVNA VOLUME RENDERING VIZUELIZACIJA 3D SLIKA

Dragana Sandić-Stanković, Iritel AD Beograd, Srbija, dragana@iritel.com

Primenom tehnike volume rendering izračunavaju se kva­li­tetne slike vizuelizacije 3D niza uzoraka. Implementa­cijom algoritma koji koristi koherentnosi podataka i prolazi kroz niz podataka redosledom kako je niz pohranjen u memoriji postiže se brzina od 20 slika/s na standardnom PC računaru što je dovoljno za interaktivne primene.

 

SEDNICA RT8: Informacioni sistemi

Predsedava: Dragan Janković

Petak, 8. jun 2007, 8:30, sala 1

 

RT8.1

JEDAN PRISTUP ADMINISTRACIJI BAZE PODATAKA I WEB APLIKACIJE URAĐENE ZA MYSQL BAZU U PHP-U

Borjana Stojić, Zoran Miljkov, IRITEL A.D., Beograd, Srbija

U radu je opisan primer administracije jedne MYSQL baze u web aplikaciji urađenoj u PHP-u. Aplikacija za administraciju ima unapređenje u odnosu na standardne programe za administraciju MYSQL baze koji se mogu besplatno preuzeti sa web-a. Unapređenje se ogleda u nivoima administracije koji možemo sami definisati. Ova administracija može se koristiti modularno za različite web aplikacije. Nadzor i održavanje baze i aplikacije se može vršiti sa bilo kog mesta, važno je da znamo hostname servera gde se nalazi aplikativni softver i baza, i username i password koji ima administratorske privile­gije. Za kontrolu rada cele aplikacije bitna je i tabela Žurnalizacija u kojoj se upisuje kad su podaci doda­vani,brisani i menjani u pojedinim tabelama i ko je kad i gde vršio izmene. Proanalizirana je i sigurnost i pouzdaost sistema.

 

RT8.2

#EER – ALAT ZA PROJEKTOVANJE RELACIONIH BAZA PODATAKA

Miloš Bogdanović, Nikola Davidović, Leonid Stoimenov, Aleksandar Stanimirović, Elektronski fakultet Niš, Srbija

Zbog velike važnosti koju baze podataka imaju u funkcionisanju savremenih softverskih sistema potrebno je dosta pažnje posvetiti procesu projektovanja baza podataka. U ovom radu je predstavljen alat #EER koji ima zadatak da olakša i delimično automatizuje proces projektovanja relacionih baza podataka. Alat je razvijen na bazi iskustava u korišćenju sličnih alata koji su dostupni na tržištu. Alat pre svega omogućava brz i efikasan razvoj konceptualnog modela relacionih baza podataka i njegovo automatizovano prevođenje u relacioni model. Predstavljena je i modularna arhitektura alata čiji je razvoj baziran na korišćenju projektnih obrazaca.

 

RT8.3

AUTOMATIZOVANA ANALIZA GRADSKOG AUTOBUSKOG SAOBRAĆAJA KORIŠĆENJEM PODATAKA IZ AVL SISTEMA

Bratislav Predić, Vladan Mihajlović, Aleksandar Milosavljević, Dejan Rančić, Slobodanka Đorđević-Kajan, Elektronski fakultet u Nišu, Srbija

Sistemi za praćenje flote vozila su već duži niz godina u upotrebi u kompanijama koje kontrolišu veći broj vozila na terenu. Omasovljenje jeftinih GPS prijemnika je za posledicu imalo da se danas u sistemima za automatsko lociranje vozila (AVL) skoro isključivo koristi sistem satelitskog pozicioniranja. U ovom radu su prikazane karakteristike realizovanog sistema za praćenje gradskog autobuskog saobraćaja u Nišu. Obzirom da i ovaj sistem koristi GPS za pozicioniranje vozila, inicijalno, podatke o lokacijama vozila koji su dobijeni iz AVL podsistema je potrebno transformisati u oblik adekvatan za dalje korišćenje u sistemu, analizu i predikciju. Sistemi za praćenje vozila gradskog autobuskog prevoza zahtevaju specifične funkcionalnosti koje ih razlikuju od tipičnih sistema za praćenje flote vozila. To podrazumeva strogo ciklično kretanje vozila, potrebu za specifičnim tipovima izveštaja o ispunjenosti mesečnih planova vožnji. U ovom radu biće opisana komponenta sistema koja vrši predikciju kretanja vozila u gradskom prevozu, procenu vremena dolaska na stajalište i analizira realizaciju planova vožnji na linijama.

 

RT8.4

INTEGRACIJA LABORATORIJSKIH INFORMACIONIH SISTEMA U MEDICINSKE INFORMACIONE SISTEME

Dušan Vučković, Dragan Janković, Petar Rajković, Elektronski Fakultet, Niš, Srbija

Laboratorijski informacioni sistemi se mogu realizovati kao IT podrška različitim vrstama laboratorija tj. kao nezavisni sistemi. Međutim, puni značaj dobijaju tek sa integracijom u neke veće informacione sisteme. Ovaj rad se bavi integracijom laboratorijskih informacionih me­nadž­ment sistema u medicinske informacione sisteme. Kao primer prikazan je SmartLIMS informacioni sistem koji se razvija na Elektronskom fakultetu iz Niša i njegova integracija u Medicinske informacione sisteme.

 

RT8.5

JEDAN PRISTUP ZA KONCEPTUALNO PROJEKTOVANJE RELACIONE BAZE PODATAKA VOĐEN POSLOVNIM SLUČAJEVIMA UPOTREBE

Dražen Brđanin, Slavko Marić, Krstan Bošnjak, Elektrotehnički fakultet Banja Luka, Republika Srpska

U ovom radu prikazan je jedan pristup za konceptualno projektovanje relacione baze podataka vođen slučajevima upotrebe i u potpunosti baziran na primjeni Jedinstvenog jezika modelovanja (UML). Za formiranje inicijalnog konceptualnog modela koristi se standardni poslovni profil UML-a. U prvoj fazi se za dati sistem identifikuju poslovni slučajevi upotrebe, koji se dokumen­tuju dijagra­mima makroaktivnosti. Potom se u dijagrame makro­aktivnosti uvode korišćeni poslovni objekti, objektni tokovi i odgovornosti izvršilaca, čime se dobijaju detaljni dijagrami aktivnosti. Na osnovu detaljnih dijagrama aktivnosti se kreiraju dijagrami poslovnih klasa, koji se integrišu u jedinstveni dijagram poslovnih klasa. U posljednjoj fazi se dijagram poslovnih klasa prevodi u sistemski dijagram klasa, koji predstavlja konceptualni model ciljne baze podataka.

 

RT8.6

INFORMACIONI SISTEM BIBLIOTEKE ELEKTROTEHNIČKOG FAKULTETA U BEOGRADU

Gordan Ružić, Računski centar Elektrotehničkog fakulteta u Beogradu (RC ETF) , Srbija

U radu je prikazana realizacija informacionog sistema Biblioteke Elektrotehničkog fakulteta u Beogradu. Pred­stavljeno rešenje bibliotečkog sistema, koje je razvijeno u RC ETF, u potpunosti pokriva sve relevantne bibliotečke standarde kao što su UNIMARC i ISBD. Projekat je u urađen u .NET 2.0 tehnologiji (C#) korišćenjem alata Microsoft Visual Studio 2005.

 

RT8.7

BEZBEDNOSNI ASPEKT ARHITEKTURE LOTUS DOMINO PLATFORME

Ana Savić, Svetlana Štrbac, Viša elektrotehnička škola Beograd, Srbija

U ovom radu se razmatra bezbednosni aspekt arhitekture Lotus Domino platforme u Informacionom sistemu. Izlo­ženi su principi Domino modela zaštite koji podra­zumeva skup mehanizama i preporuka za zaštitu resursa sistema. Pored teorijskih osnova Domino modela zaštite, prikazana je i praktična primena datog modela pri implementaciji i korišćenju Informacionog sistema.

 

RT8.8

СОФТВЕРСКА АРХИТЕКТУРА ПОРТАЛА ЈАВНИХ СЕРВИСА

Драган Ивановић, Факултет техничких наука у Новом Саду, chenejac@uns.ns.ac.yu

Ђорђе Обрадовић, Факултет техничких наука у Новом Саду, obrad@uns.ns.ac.yu

Зора Коњовић, Факултет техничких наука у Новом Саду,  ftn_zora@uns.ns.ac.yu

У раду је описана софтверска архитектура портала јавних сервиса базирана на платформи отвореног кода. Софверска архитектура обухвата модул за индексирање садржаја, модул за рад са регистром јавних сервиса, модул за управљање садржајима и модул за управљање корисницима. Отворени код коришћен је за апликативни сервер и индексирање садржаја.

Sednica TE1:

Predsedava: Ivo Kostić

Ponedeljak, 4. jun 2007, 8:30, sala 4

 

TE1.1

SREDNJA VEROVATNOĆA GRESKE ZA 2-D KONSTELACIJE U KANALIMA SA KOMPOSITNIM FEDINGOM

Ivo M Kostić, ETF Podgorica, Crna Gora

U ovom radu dobijeni su eksplicitni analitički rezultati za srednju verovatnoću greške po bitu za nekoliko praktično relevantnih 2-D konstelacija signala (MQAM, MPSK, MPAM, GMSK i pi/4QPSK) detektovanih u prisustvu kompozitnog fedinga (brzi i spori feding simultano) i aditivnnog Gaussovog šuma. Gama raspodela se koristi za modeliranje sporog fedinga. Brzi feding razmatra se u jednom slučaju kao Rajsov, a u drugom slučaju kao Nakagamijev. Svi rezultati su novi, pregledni i numerički efikasni.

 

TE1.2

STATISTIČKE KARAKTERISTIKE SIGNALA NA IZLAZU EG KOMBAJNERA U PRISUSTVU NAKAGAMI FEDINGA I EFEKTA SENKE

Mihajlo Stefanović, Dragana Krstić, Nataša Kapacinović, Bojana Nikolić, EF Niš, Srbija

Milos Banđur, FTN Priština, Srbija

U ovom radu će biti razmatran signal na izlazu EG kombajnera sa L diverziti kanala u prisustvu Nakagami, fedinga i efekta senke. Izračunati su momenti n-tog reda signala na izlazu kombajnera, koji se mogu upotrebiti za izračunavanje optimalnih vrednosti parametara diverziti sistema. Kao specijalan slučaj, razmatran je EGC diverziti sistem sa dva diverziti kanala, koji se u praksi često javlja u telekomunikacionim sistemima. Na osnovu matema­tič­kih izraza, dobijenih u ovom radu, izračunate su srednja vrednost i varijansa izlaznog signala.

 

TE1.3

SREDNJE TRAJANJE PREKIDA U KANALU SA VEJBULOVIM FEDINGOM ZA SISTEM SA VIŠE REGENERATIVNIH DEONICA

Aleksandra Mitić, Goran Tomović, Elektronski fakultet u Nišu, Srbija

U radu su izvedeni analitički izrazi za učestanost preseka nivoa i srednje trajanje prekida kod sistema sa L regenerativnih deonica u kanalu sa Vejbulovim fedingom. Dobijeni rezultati prikazani su i grafički za različite vrednosti broja deonica i parametara fedinga.

 

TE1.4

UTICAJ HARDVERSKIH NESAVRŠENOSTI PRIJEMNIKA NA DETEKCIJU PSK SIGNALA KOJI SE PROSTIRE KROZ KANAL S ALFA-M FEDINGOM

Goran T. Đorđević, Mihajlo Č. Stefanović, Elektronski fakultet u Nišu, Srbija

Milan S. Marković, Ministarstvo finansija, Poreska uprava – centrala, Beograd, Srbija

Dragana Č. Pavlović, Filozofski fakultet u Nišu, Srbija

U radu je dat postupak generisanja trenutnih vrednosti slučajnog procesa sa generalisanom a-m funkcijom gustine verovatnoće, koja se za određene vrednosti parametara svodi na Nakagami-m, Rayleighovu, Weibu­lovu ili jednostavnu Gausovu funkciju gustine vero­vat­noće. Zatim su, nakon prethodne analize rada prijemnika MPSK (M-arz Phase Shift Keying) signala i razvijenog simulaciong modela, određeni numerički rezultati, na osnovu kojih je utvrđeno u kojoj meri vrednosti verovatnoće greške po bi zavise od fazne i amplitudske razdešenosti prijemnika, nesavršene procene faze, snage šuma u kanalu i parametara a-m fedinga.

 

TE1.5

IRREGULAR LDPC CODES FOR TRANSMISSION OVER NON-REGENERATIVE NON-LINEAR SATELLITE SYSTM IN THE PRESENCEOF CO-CHANEL INTERFERENCES

Goran T. Đorđević, Faculty of Electronic Engineering, University of Niš, Serbia

Ivan B. Đorđević, Department of Electrical and Computer Engineering, University of Arizona, USA

Predrag N. Ivaniš, School of Electrical Engineering, University of Belgrade, Serbia

Bane V. Vasić, The Department of Electrical and Computer Engineering, University of Arizona, USA

A class of irregular low-density parity-check (LDPC) codes suitable for communication over the non-regenerative non-linear satellite communication system using the binary phase-shift keying (BPSK) signaling is proposed. The bit error rate performance is assessed in the presence of cross-polarization effects, interference signals and phase noise. The proposed irregular LDPC codes are compared against turbo-product codes (TPC) and standard error control coding (ECC) schemes employed in satellite communication systems.

 

TE1.6

LDPC CODES APPLIED TO LARGE SCALE CONTENT DISTRIBUTION

Zlatko Lovčević, Dejan Vukobratović, Vojin Šenk

Department of Communications and Signal Processing, University of Novi Sad, Srbija

LDPC-based FEC schemes have proven lately as very good solution for large scale content distribution systems. LDPC derived codes have arisen as alternatives to standard erasure codes, such as Reed-Solomon codes, trading off vastly improved decoding performance for inefficiencies in the amount of data that must be acquired to perform decoding. In the setting where the number of generated encoding packets is limited, an interesting performance metric of the LDPC-based FEC schemes employed is the average overhead needed for successful decoding. Based on a finite-length analysis, with the design goal of maximizing the minimal stopping sets, carefully designed LDPC codes can outperform random LDPC constructions in the error-floor region of the classical BER curves metric. To what extent this careful design can help to improve the behavior of the new performance metric, the overhead factor, and the domain in which these effects could be notable is the main topic of this paper.

 

TE1.7

PERFORMANCE COMPARISON OF ALGEBRAIC LDPC CODE DESIGNS

Boban Motika, Faculty of Technical Science, University of Novi Sad, Srbija

Dejan Vukobratović, Department of Communications and Signal Processing, University of Novi Sad, Srbija

This paper compares two popular algebraic methods for construction of LDPC codes: array-based LDPC codes and Finite Geometries LDPC codes. These construction methods are explained and simulation results of codes of different rates, and short to medium code lengths, are given

 

TE1.8

DISTRIBUIRANE SEKVENCE

Nenad Šebez, Elektrotehnički fakultet u Novom Sadu, Srbija

Sinhronizacija rama se obično postiže periodičnim ubaci­vanjem sinhronizaconih sekvenci u tok podataka. Takođe je uobičajeno da se koriste koncentrisane sekvence. Ovaj rad se bavi sekvencama koje su distribuirane, to jest koje su učešljane u simbole podataka. U radu se ispituju osobine sekvenci i predstavljaju metode za njihovo konstruisanje. Nove distribuirane sekvence smanjuju verovatnoću lažne sinhronizacije u slučaju kanala sa belim Gausovim šumom.

 

TE1.9

DEMODULACIJA n-FSK SIGNALA U PRISUSTVU GAUSOVOG ŠUMA DUAL DIVERSITI SISTEMOM

Dragana Krstić, Jelena Ristić, Edis Mekić, Elektronski fakultet u Nišu

 

U ovom radu razmatra se dual diverziti sistem za demo­du­laciju n-arnog digitalno frequentno modulisanog signala (n-FSK) u prisustvu Gausovog šuma. Biće određena združena gustina verovatnoće signala i izvoda signala na izlazu kombinera. Na osnovu ove združene gustine verovatnoće može se odrediti srednji broj osnih preseka na izlazu sistema.

 

 

SEDNICA TE2

Predsedava: Zorica Nikolić

Ponedeljak, 4. jun 2007, 10:30, sala 4

 

TE2.1

ANALIZA UTICAJA BROJA ANTENA ANTENSKOG NIZA NA ALGORITAM ZA PRACENJE SMERA DOLASKA RADIO SIGNALA KOD DS/CDMA SISTEMA

Nenad Denić, Vojska Srbije, Srbija

Nenad Milošević, Bojan Dimitrijević, Jasmina Spasić, Zorica Nikolić, EF Niš, Srbija

U radu će biti izvršena analiza uticaja broja antena antenskog niza na performanse algoritma za praćenje smera dolaska signala kod DS/CDMA sistema. Smer dolaska signala se prati uz pomoć DiLL (Direction Lock Loop). Biće razmatran uticaj broja antena na opseg držanja petlje, kao i na strminu S-krive. Analize pokazuju da se sa porastom broja antena povećava strmina S-krive, ali se smanjuje opseg držanja petlje.

 

TE2.2

WIDEBAND SPECTRAL CYCLIC MUSIC ALGORITHM FOR DOA ESTIMATION

Ivan P. Pokrajac, VP 1100 Beograd, ivan.pokrajac@vj.yu

Desimir Vučić, Union University, School of Computing, Belgrade, Serbia

Miljko Erić, Military Technical Institute, Belgrade,Serbia

Miroslav L. Dukić, Faculty of Electrical Engineering, Belgrade University, Serbia

The signal selective algorithms for direction of arrival estimation based on cyclostationarity properties of wideband signal in frequency domain are proposed in this paper. The proposed algorithms do not require any knowledge of the optimal time lag parameter, which appears in the Wideband Cyclic MUISC algorithm in time domain. Also by exploiting both cyclic and conjugate cyclic features of signal performances of the proposed algorithm are improved.

 

TE2.3

KONCEPT DISTRIBUIRANOG OMETANJA

Milan Mišković, VTI Beograd, Serbia, misko_kgb@yahoo.com:

U ovom radu je predstavljen koncept distribuiranog ometanja i procena efekata ometanja. Rad dokazuje da je koncept distribuiranog ometanja moguć. Izložene su prednosti distribuiranog ometanja i predstavljeno je rešenje koje je ekonomičnije i efikasnije u odnosu na kalsičan način ometanja¹. Rezultati simulacije opisani u ovom radu potvrđuju prednosti distribuiranog ometanja u odnosu na klasično ometanje.

 

TE2.4

DVA MODA PRESRETANJA FHSS SIGNALA

Nebojša Nakić, VP6834, Srbija, nakichnebojsha@gmail.com

Predrag Okiljević, VTI Beograd, Srbija, opmo2004@gmail.com

U cilju verifikacije rezultata teorijskih razmatranja reali­zo­van je simulacioni model presretanja signala sa frek­vencijskim skakanjem (FHSS-Frequency Hopping Spread Spectrum), radi određivanja zavisnosti verovatnoće najmanje k presretnutih FH (Frequency Hopping) impulsa od L pretraživanja jednokanalnim i višekanalnim prijemnikom. Simulacija je urađena u programskom paketu MATLAB.

 

TE2.5

ON THE IMPACT OF NETWORK LOAD OD SDPA MOBILE NETWORK PERFORMANCE

Igor A. Tomić, Ericsson d.o.o., igor.tomic@ericsson.com

J. Ž. Stojanović, Telenor Srbija, Srbija, Služba za optimizaciju radio mreže jakov.stojanovic@mobtel.co.yu

M. L. Dukić, Elektrotehnički fakultet u Beogradu, Srbija, dukic@etf.bg.ac.yu

Next step in development of mobile communication systems is HSDPA (High Speed Downlink Packet Data Access), known as 3.5G system. In this paper we will analyse impact of network load on HSDPA network performance. We will show how much degradation can be expected with network load increase and we will describe and analyse reasons for degradation.

 

TE2.6

REALIZACIJA KOMPRESIJE IMPULSA POMOCU KARTICE NERON-IO2

Vladimir Orlić, IMTEL komunikacije A.D., Beograd, Srbija, cheggy@insimtel.com

Metoda kompresije impulsa standardno je rešenje za postizanje kvalitetne rezolucije po daljini u savremenim radarskim sistemima. U ovom tekstu biće predstavljeno jedno rešenje za realizaciju kompresije impulsa radarskog signala proširenog spektra, zadatih karakteristika, pomoću modula za akvizicijui obradu digitalizovanog signala upotrebom FPGA tehnologije. Prikazan je proces konačne realizacije rešenja na korišćenom modulu – kartici HERON-IO2.

 

TE2.7

PROJEKTOVANJE OPTIMALNOG SKALARNOG KOMPANDORA

Jelena Nikolić, Zoran Perić, Elektronski fakultet Niš, Srbija

U ovom radu dat je kompletan opis modela skalarnog kompandora, predložen je postupak njegovog projekto­vanja i određene su performanse projektovanog kompan­dora za slučaj pobude Laplasovim izvorom. Poređenjem performansi skalarnog kompandora sa performansama optimalnog Lloyd-Max-ovog skalarnog kvantizera sa istim brojem nivoa kvantovanja utvrđena je valjanost primenjenog postupka projektovanja.

 

TE2.8

SOFTVER ZA UPRAVLJANJE DIGITALNIM RADARSKIM PRIJEMNIKOM VVF DP/P-12

Verica Marinković, Ninoslav Remenski, Vladimir Tadić, Predrag Petrović, IRITEL, Beograd, Srbija

Digitalni radarski prijemnik nove generacije baziran je na konceptu softverski definisanog radara. U radu je opisan softver za upravljanje digitalnim radarskim prijemnikom koji omogućava interaktivni rad operatora sa uređajem. On obuhvata tri programske celine: glavni meni za upravljanje, autonomni rad analognog bloka i daljinsko upravljanje analognim blokom. Aplikacija je realizovana u programskom jeziku C++.

 

SEDNICA TE3

Predsedava: Aleksandra Smiljanić

Utorak, 5. jun 2007, 8:30, sala 4

 

TE3.1

IMPLEMENTACIJA I TESTIRANJE MULTIKAST KONTROLERA Z INTERNET RUTER VISOKOG KAPACITETA

Miloš Blagojević, Vladimir Petrović, Aleksandra Smiljanić, Elektrotehnički fakultet u Beogradu, Srbija,

milosdb@etf.bg.ac.yu, petrovic83@gmail.com, aleksandra@etf.bg.ac.yu

U ovom radu dat je prikaz implementacije i testiranja algoritma za efikasnu kontrolu multikast saobraćaja u ruterima visikog kapaciteta. Algoritam je implementiran na Altera FPGA uređaju. Kombinacijom predloženog kontrolera multikast saobraćaja sa SGS kros-bar kontrolerom može se garantovati kašnjenje paketa. Pored opisa algoritma u radu su dati i implementacioni detalji. Na kraju, dat je opis realizovanog softvera za testiranje implementiranog dizajna. Testiranje je potvrdilo ispravnost rada realizovanog kontrolera.

 

TE3.2

MPLS U SDH OPTICKIM SISTEMIMA PRENOSA OTS/ods622 IRITEL

Vladimir Kostić, Ninko Radivojević, Miroslav Ilić, Iritel AD Beograd, Srbija, kosticv@iritel.com

Grozdan Petrović, Elektrotehnički fakultet Univerziteta u Beogradu, Srbija

U radu je opisan novi tip servisa u SDH optičkim sistemima nove generacije OTS/ODS622 Iritel: MPLS (Multi Protocol Label Switching) unutar bloka za prenos Ethernet paketa preko SDH mreža. Prikazan je funkcionalan model uređaja sa MPLS unutar EoS (Ethernet over SDH) bloka, kao i primena MPLS-a u mreži SDH optičkih sistema prenosa .

 

TE3.3

LINUX IMPLEMENTATION OF ASTERSK, THE FIRST OPEN SOURCE PBX

Pere Barberan, Anica Bukva, Fakultet tehnički nauka Novi Sad, Srbija

In this paper we present Asterisk, the first open source PBX (Private Branch Exchange), designed for running on Linux. The task of the project was the implementation of the new PBX inside EUPMT, Escola Universitària Politècnica de Mataró, Spain. In the first part of the paper we present Asterisk's possibilities in general. After are given the practical results of the project.

 

TE3.4

SOFTVERSKI PROCESOR ZA OBRADU TARIFNOG FAJLA KOMUTACIONOG SISTEMA ISKRATEL SI2000

Željko Šević, MOBIS – Telekom Srpske a.d. Banjaluka, Republika Srpska, zeljko.sevic@mobis-telekomsrpske.com

Siniša Vujčić, MOBIS – Telekom Srpske a.d. Banjaluka, Republika Srpska, sinisa.vujcic@mobis-telekomsrpske.com

U radu je opisano praktično realizovano rješenje soft­ver­skog podsistema za procesiranje izvornog tarifnog fajla generisanog od strane komutacionih čvorova u svrhu tari­fi­ranja realizovanih telekomunikacionih usluga. Osnovni cilj razvoja softvera je konverzija iz binarno kodovanog formata u struktuiran ASCII csv format koji je kao takav pogodan za dalju obradu. Konkretna platforma za koju je realizovan opisani softver je Iskratel SI2000 verzija 5. Budući da proizvođač nije samostalno razvio softverski sistem za procesiranje tarifnih fajlova i biling softver nadgradnju ovaj dio sistema je ostavljen za realizaciju nezavisnim proizvođačima, što je u konkretnom slučaju i iskorišteno za realizaciju opisanog softvera. Prikazan je tehnički zadatak sa anlizom problema, te neki tehnički detalji vezani za samu realizaciju. Na kraj su sumirani rezultati koji su postignuti tokom realizacije i probnog rada, te mogućnosti i pravci daljeg razvoja.

 

TE3.5

ARHITEKTURA INTELIGENTNIH MOBILNIH KLIJENATA MOBILNIH GEOGRAFSKIH INFORMACIONIH SISTEMA

Ivan Vulić, Vojska Srbije, Srbija

Mobilni geografski informacioni sistemi (MGIS) predstavljaju poseban oblik geografskih informacionih sistema koji imaju mogućnost pružanja prostorne informacione podrške korisnicima na terenu. U radu je predložena arhitektura inteligentnih mobilnih klijenata (IMK) koja omogućava efikasniju upotrebu MGIS od strane korisnika u realnom prostoru.

 

TE3.6

PREGLED KOMERCIJANO RASPOLOZIVIH PLATFORMI ZA REALIZACIJU BEZICNIH SENZORSKIH MREZA

Nikola Zogović, Institut „Mihajlo Pupin“ , IMP-Računarski sistemi, Beograd, Srbija

Kako na tržištu postoji veći broj proizvođača opreme za bežične senzorske mreže (BSM) u ovom radu smo pokušali da izvršimo pregled i klasifikaciju postojećih platformi. Klasifikacija je urađena po više relevantnih parametara: performanse platforme, vrsta i domet komunikacije, vrste senzora, interfejs prema Internetu, cena.

 

TE3.7

PROPUSNOST ADAPTIVNE DVOMODNE GBN ARQ ŠEME SA MAJORITETNIM ODLUČIVANJEM

Vladimir Vuković, Nacionalna služba za zapošljavanje, Beograd, Srbija

Ranko Vojinović, Ministarstvo unutrašnjih poslova, Podgorica, Crna Gora

Zoran Petrović, Grozdan Petrović, Elektrotehnički fakultet u Beogradu, Srbija

U radu je predložena modifikacija adaptivne GBN ARQ šeme bazirana na primeni majoritetne logike u multikopij­skom režimu rada. Izvršena je teorijska analiza i dati su analitički izrazi za verovatnoću pogrešnog prenosa multikopijske procedure i propusnost adaptivne šeme sa majoritetnom logikom.

 

TE3.8

PRAKTIČNI KONCEPTI MREŽNOG KODOVANJA

Nikola Marić, Fakultet tehničkih nauka Novi Sad, Srbija

Mrežno kodovanje je novo područje istraživanja koje mo­že da ima veliki značaj u praktičnim mrežnim sistemima, posebno kod distribucije velikih fajlova. Kod koncepcije mrežnog kodovanja, posredni čvorovi mogu da šalju pakete koji predstavljaju linearne kombinacije prethodno primljenih informacija u tom čvoru. Dve osnovne osobine ovog pristupa su: potencijalno poboljšanje propusne moći sistema i visok stepen robustnosti. Robustnost se ogleda kroz smanjenu mogućnost i lakoću smišljanja jedno­stavnih algoritama distribucije informacija u sistemu, ali i kroz donošenje odluka na osnovu delimičnih informacija. U nastavku ovog rada biće ukratko objašnjeno šta je mrežno kodovanje i kako se ono primenjuje i to u dva slučaja: u žičnom i bežičnom mrežnom sistemu.

 

TE3.9

RELIABLE MEMORIES BUILT FROM UNRELIABLE COMPONENTS

Bane Vasic, ECE Department, University of Arizona, USA

Shashi Kiran Chilappagari, ECE Department, University of Arizona, USA

In this paper we consider memories built from components subject to transient faults. We propose a fault-tolerant memory architecture based on LDPC codes and show the existence of memories which can tolerate constant fraction of failures in all the components. Our proof relies on the expansion property of the underlying Tanner graph of the code.

 

 

SEDNICA TE4

Predsedava: Vladanka Aćimović-Raspopović

Utorak, 5. jun 2007, 10:30, sala 4

 

TE4.1

UTICAJ KOEFICIJENTA ELASTIČNOSTI TRAŽNJE NA TROŠKOVE INTERKONEKCIJE

Aleksandra Kostić-Ljubisavljević, Valentina Radojičić, Vladanka Aćimović-Raspopović

Saobraćajni fakultet Univerziteta u Beogradu, Srbija

U radu je prikazan model za određivanje prihoda interkonekcije u slučaju postojanja tzv. “neznanja korisnika”. Ranijim primenama ovog modela došlo se do zaključaka da koeficijent elastičnosti ima veliku ulogu u adekvatnoj primeni modela, s obzirom da su njime određeni osnovni parametri modela koji figurišu u svim relacijama. U radu je prikazana zavisnost tražnje od troškova interkonekcije i to za različite vrednosti koeficijenta elastičnosti.

 

TE4.2

RUTIRANJE I DODELA TALASNIH DUŽINA U OPTIČKIM MREŽAMA PRIMENOM HOPFIELDOVE NEURALNE MREŽE

Nenad Kojić, Irini Reljin, Branimir Reljin

Elektrotehnički fakultet Univerziteta u Beogradu

U radu je predložen novi algoritam za rešavanje problema rutiranja i dodele talasnih dužina u optičkim mrežama. Rad je nastavak naših prethodnih istraživanja u kome je razmatran izbor Pareto optimalne putanje uz uslov da nema promene talasne dužine na optičkom putu. Oprede­ljenjem da se u konačnoj putanji pojavi više različitih talasnih dužina, nameće se kompleksan problem rutiranja i dodele talasnih dužina, ovde rešen primenom Hopfield-e neuralne mreže. Kao uslov za dodelu talasnih dužina korišćen je kombinovani kriterijum relativnog gubitka kapaciteta i maksimalne sume.

 

TE4.3

REALIZACIJA DOT NET APLIKACIJE ZA RAD VISE ISTOVREMENIH TCP KONEKCIJA KA OPREMI ZA NADGLEDANJE RADIO-RELEJNIH MREZA PREKO GPRS SERVISA

Branislava Maksimović, Dragan Obradović, Miloje Zečević, IMTEL Komunikacije, Novi Beograd, Srbija

U ovom radu je prikazana realizacija TCP konekcije u softveru RRU NET SOLUTION SERVER za daljinsko nadgledanje i upravljanje mrežama digitalnih radio-relejnih uređaja razvijenih u Institutu IMTEL. Opisana je organizacija dela softvera za komunikaciju preko GPRS servisa i TCP/IP protokola.

 

TE4.4

SIMILATOR RUTING PROTIKOLA U OKRUZENJU WOLFRAM RESEARCH MATHEMATICA

Dragana Perić - IMTEL Komunikacije A.D. Beograd, Srbija, dragana@insimtel.com

Miroslav Perić - IMTEL Komunikacije A.D. Beograd, Srbija, micha@insimtel.com

U ovom radu opisan je istraživačko-edukativni softver za simulaciju rada ruting protokola. Softver je namenjen za istraživanje uprošćenih modela rada računarskih mreža kod kojih postoje brze promene stanja na fizičkom sloju, kao što su na primer bežične mreže na milimetarskom talasnom opsegu.

TE4.5

JEDAN PRISTUP DEFINISANJU GRUBIH PARAMETARA KVALITETA IP MREŽA SA VELIKIM BROJEM LINKOVA NA MILIMETARSKOM TALASNOM OPSEGU

Miroslav Perić, IMTEL Komunikacije A.D. Beograd, Srbija, micha@insimtel.com

Dragana Perić, IMTEL Komunikacije A.D. Beograd, Srbija, dragana@insimtel.com

U cilju definisanja kriterijuma za optimizaciju ruting protokola za IP mreže na milimetarskom talasnom opsegu uveden je parametar odnos opterećenja linka i njegovog kapaciteta (LLCR-link load capacity ratio). U ovom radu su analizirane statistike ovog parametara: minimalna, medijalna, srednja i maksimalna vrednost. Analiza je urađena na osnovu rezultata Monte-Karlo simulacije za test mrežu od 17 čvorišta i 23 linka u kojoj linkovi slučajno otkazuju ili im se smanjuje kapacitet.

 

TE4.6

POBOLJŠANJE MREŽNIH PERFORMANSI PRIMENOM UOBLIČAVANJA SAOBRAĆAJA

Zoran Čiča, Elektrotehnički fakultet u Beogradu, Srbija, cica_zoran@etf.bg.ac.yu

Ovaj rad pokazuje primenom determinističke teorije servisnih sistema prednost uobličavanja tokova unutar mreže radi efikasnijeg rada i postizanja što manjeg kašnjenja kroz mrežu.

 

TE4.7

SMS SPAM I METODE NJEGOVOG OTKRIVANJA I SPREČAVANJE

Dragan Vasiljević, Goran Đukanović, Dragana Mišić, Vesna Knežević, Mobi’s Telekom srpske, Republika Srpska

U ovom radu opisan je SMS spam, problem koji je sve više prisutan u mobilnim komunikacijama. Opisani su različiti tipovi SMS spama, njihove karakteristike, scenariji njihovog izvođenja, kao i problemi koje prouzrokuju mobilnim operatorima i njihivim korisni­cima. Date su metode otkrivanja pojedinih tipova SMS spama, te predložene moguće mjere zaštite koje se mogu primijeniti u cilju sprečavanja SMS spama

 

TE4.8

VEROVATNOĆE BLOKIRANJA ZAHTEVA U OPTIČKIM WDM MREŽAMA SA RUTIRANJEM PO TALASNIM DUŽINAMA – POREĐENJE NEKIH METODA

Goran Marković, Vladanka Aćimović-Raspopović,  g.markovic@sf.bg.ac.yu, Saobraćajni fakultet Univerziteta u Beogradu, Srbija

U radu je prikazan deo rezultata istraživanja koja se odnose na rešavanje problema rutiranja i dodele talasnih dužina u optičkim mrežama sa rutiranjem po talasnim dužinama. Problem je istraživan u slučaju dinamičkog scenarija saobraćaja. Na osnovu razvijenog programskog koda, izvršena je simulacija i upoređene su  efikasnosti nekih metoda za dodelu talasnih dužina uz primenu algoritma fiksnog rutiranja. Razvijeni softverski modul omogućava testiranje problema u mrežama različitih topologija i za različite scenarije saobraćaja. U radu su prikazani i upoređeni rezultati za verovatnoću blokiranja zahteva u zavisnosti od intenziteta saobraćaja u mreži za jedan primer topologije optičke mreže sa 8 čvorova. 

SEDNICA VI1: Matematičke metode u veštačkoj inteligenciji

Predsedava: Aleksandar Jovanović

Petak, 8. jun 2007, 8:30, sala 5

 

VI1.1

A LOGIC FOR WEIGHTED PROBABILISTIC FORMULAS

Angelina Ilić-Stepić, Aleksandar Perović, Dragan Doder

GIS, Mathematical Faculty, University of Belgrade, Serbia, pera314@yahoo.com

The paper presents a generalization of the logic intro­duced by Paris and Vencovska.

 

VI1.2

GEOMETRIC PARSING OF MATHEMATICAL EXPRESSIONS

Bogdan Radaković, Goran Predović, Bodin Drešević, Mathematical Faculty, University of Belgrade, Serbia, bogdan.radakovic@gmail.com

When recognizing handwritten mathematical equations one of the main problems is parsing. This is the process of analyzing the handwritten sequence in order to determine its structure, i.e. the mathematical objects which are part of the equation. We are here proposing a solution to this problem by means of a geometric algorithm. In related works Viola and Shilman ("Efficient Geometric Algorithms for Parsing in Two Dimensions" and "Recognition and Grouping of Handwritten Text in Diagrams and Equations") describe a system for parsing equations which uses geometrical data structures to control the complexity of the parsing process. They describe a Rectangle Hull Region, Convex Hull Region (two versions of them), Graph Region (Minimum SpanningTree) and a Partial Order Region. All these parsing algorithms have issues. We improve on their algorithms and introduce new techniques.

 

VI1.3

THE THEORY OF UNIFICATION AND APPLICATIONS IN THE QUANTIFIER ELIMINATION

Mirna Udovičić, GIS, Mathematical Faculty, University Of Belgrade, Serbia, mirnaudovicic@yahoo.com

In this artical one of the basic algorithms for unification is presented: unification by recursive descent. It is also presented a general algorithm for the quantifier elimi nation, which is imlemented in Mathematica and tested on some examples.

 

VI1.4

SHORT REVIEW OF FUZZY RALATIONAL DATA BASIS

Aleksandar Takači, University of Novi Sad, Serbia, atakaci@uns.ns.ac.yu

Fuzzy relational databases (FRDB) have been developed since the early 1980's. Although this area has been researched for a long time, concrete implementations are rare. Literature contains references to several models of fuzzy knowledge representation in relational databases. In this paper we give an overview on their development. We compare the systems implemented so far and point out the problems that FRBD designers have encoutered. We devote our attention to similarity relations implemented on FRDB as the generalization of classical relations =,< and >. Moreover, we focus on the types of fuzzy sets that can be used as data values and the neccesity to include them in FRDB systems. Finally, authors propose several points in which this research and implementation can be continued and extended, contributing to better understanding of fuzzy database concepts and techniques and giving numerous possibilities for further development in this area.

 

VI1.5

SINTAX PROCESSING OF MOLECULAR BIOLOGY SEQUENCES

Aleksandar Perović, Aleksandar Jovanović,

GIS, Mathematical Faculty, University of Belgrade, Serbia, pera@sf.bg.ac.yu

Uncertain reasoning has attracted special attention in last decades due to its wide applicability in every-day tasks such as real-time monitoring, tutoring, hazard identification etc. Formalization of such reasoning is a first step in the construction of an expert system. Here we will give a generalization of the probabilistic logic given by Paris and Vencovska.

 

VI1.6

HIERARCHICAL WORKFORCE SCHEDULING PROBLEM

Miroslav Marić, Jozef Kratica, Milan Tuba,

Mathematical Faculty, University of Belgrade, Serbia, maric.m@sbb.co.yu

U radu je opisan model za rešavanje problema hijerarhij­skog raspoređivanja radnika. Model je rešavan koriš­ćenjem programskog paketa CPLEX i genetskog algorita­ma pri čemu su u oba slučaja dobijeni dobri rezultati u dostižnom vremenu izvršavanja.

 

VI1.7

ULOGA I ZNAČAJ PRECIZNO DEFINISANE TERMINOLOGIJE U e-UGOVORIMA

Marina Katić, Kostadin Pušara, Fakultet tehničkih nauka, Novi Sad, Srbija

Predrag Novakov, Filozofski fakultet, Novi Sad, Srbija

Uporedo sa razvojem kompjuterskog inžinjerstva i infor­ma­cionih tehnologija prelazi se na novi način zaključi­vanja ugovora putem Interneta koji podrazumeva primenu elektronskih ugovora. Rad je posvećen problematici termi­no­logije u elektronskim to jest “Internet ugovorima” zasnovanim na XML-u jer se u njima ponekad javljaju nejasni i dvosmisleni termini koji mogu dovesti do brojnih sporova. Da bi se otklonili svi rizici, nesporazumi i nejasnoće uzrokovani različitim interpretacijama znače­nja pomenutih termina, predlaže se korišćenje precizne definicije koncepta, kao i dosledno sprovođenje standardi­zovanih međunarodnih odredbi koje se tiču uslova ispo­ruke i plaćanja. Time se stavlja do znanja da bi “Inco­terms“ i “Payterms“ trebalo da budu zastupljeni u e-ugovorima, baš kao što to preporučuje Centar za kreiranje olakšica u trgovini i elektronsko poslovanje.

 

VI1.8

PROJEKTOVANJE OPTIMALNOG SKALARNOG KOMPANDORA

Jelena Nikolić, Zoran Perić, Elektronski fakultet u Nišu, Srbija

U ovom radu dat je kompletan opis modela skalarnog kompandora, predložen je postupak njegovog projekto­vanja i odredene su performanse projektovanog kompan­dora za slucaj pobude Laplasovim izvorom. Poredenjem performansi skalarnog kompandora sa performansama optimalnog Lloyd-Max-ovog skalarnog kvantizera sa istim brojem nivoa kvantovanja utvrdena je valjanost primenjenog postupka projektovanja.

 

SEDNICA VI2: Primene metoda veštačke inteligencije

Predsedava: Milan Milosavljević

Petak, 8. jun 2007, 10:30, sala 5

 

VI2.1

SOME METHODS FOR FEATURE AGGREGATION ENHANCEMENT AND EXTRACTION IN IMAGE PROCESSING

Nenad Andonovski, Maja Jovanović, Aleksandar Jovanović

GIS, Mathematical Faculty, University of Belgrade, Serbia, aljosha@lycos.com

In a number of image processing and analysis demands some techniques proved useful in the efforts to overcome difficulties of imaging at the limit magnifications, with poor visibility of important details under given con­straints, or overlapped with undesirable artefacts. Some examples needed important classifications and compari­sons which became possible with further method developments. We describe the photo morphology, fusi­ons from diverse sensors and some further methods that were involved in our solutions. Our implementations with instructions are available on our site
www.gisss.matf.bg.ac.yu or by demand.

 

VI2.2

NONLINEAR BIVARIATE ANALYSIS OF CARDIOVASCULAR SERIES IN RATS: THE SYMBOLIC DYNAMICS METHOD

Damir Varga, Tatjana Lončar-Turukalo, Dragana Bajić,

Dept. of Communications and Signal Processing, University of Novi Sad, Serbia; tloncar@eunet.yu
S. Milutinović, Nina Japundžić-Žigon, Medical Faculty, University of Belgrade, Serbia; nzigon@med.bg.ac.yu

The dynamics of short-term cardiovascular control can be revealed from complex heart period and blood pressure interactions. Short-term heart period changes are mainly induced by baroreceptor reflex (BRR). The BRR was assessed by the joint symbolic dynamics of heart period and blood pressure variations. The modifications in BRR were done by opening the BRR loop at different levels using pharmacological blockade of β-adrenergic, α-adrenergic and M-cholinergic receptors. Experiments were done in conscious telemetred Wistar out bred male rats. The observed changes between experimental groups indicated nonlinear elements in BRR dynamics.

 

VI2.3

CORRELATION DIMENSION AND POINCARE PLOT ANALYSIS OF HEART RATE DYNAMICS IN RATS

Biljana Marković, Damir Varga, Tatjana Lončar-Turukalo, Dragana Bajić, Dept. of Communications and Signal Processing, University of Novi Sad, Serbia, tloncar@eunet.yu

Nina Japundžić-Žigon, Medical Faculty, University of Belgrade, Serbia, nzigon@med.bg.ac.yu

Analysis of signals originating from complex nonlinear living systems requires insight in theory of nonlinear dynamics. We investigated the application of correlation dimension (CD) estimation to the study of baroreceptor reflex. For calculation of CD Grassberger-Procaccia algorithm was used. Furthermore, Poincare Plot analysis of heart period variability (HPV) was done. Signals were obtained from experiments done on conscious Wistar outbred rats under basal conditions and under pharmacological blockade of α₁-adrenergic, β₁-adrenergic, and M-cholinergic receptors. We found that applied nonlinear analysis does reveal information unveiled by common linear analysis, which makes nonlinear approach promising tool for analysis of autonomic cardiovascular control

 

VI2.4

KRIPTOANALIZA KASKADE NEUNIFORMNO TAKTOVANIH POMERACKIH REGISTARA

Slobodan Petrović^1,3, Milan Milosavljević^2,3,

¹NISlab, Department of Computer Science and Media Technology, Gjøvik University College, Gjøvik, Norway,

²Elektrotehnički fakultet Univerziteta u Beogradu, Srbija

³Fakultet za poslovnu informatiku, Univerzitet Singidunum, Beograd, Srbija

U radu se opisuje novi metod kriptoanalize kaskade neuniformno taktovanih linearnih pomeračkih registara (LPR). U svakoj etapi kaskade rekonstruiše se skup kandidata za taktujuću sekvencu, uz pomoć međusobno nezavisnih procedura pretrage po matrici ograničenih edit rastojanja. Pretraga počinje rekonstrukcijom puteva (i odgovarajućih taktujućih sekvenci) čija je težinska devijacija u odnosu na optimalne puteve jednaka nuli, a zatim se ova devijacija postepeno povećava. Maksimalna težinska devijacija zavisi od nivoa šuma. Eksperimentalni rezultati pokazuju da ukupan broj kandidata za taktujuću sekvencu raste približno linearno sa povećanjem nivoa šuma, kao i sa povećanjem dužine rekonstruisane taktujuće sekvence.

 

VI2.5

UTICAJ UPOTREBE STRUKTURNIH ATRIBUTA NA KOMPLEKSNOST INDUKTIVNO NAUČENIH PROPOZICIONIH KONCEPATA

Vladislav Miškovic, Vojnomedicinska akademija, Crnotravska 17, Beograd, Srbija

U radu se razmatra uticaj uvođenja dodatnog znanja o strukturi vrednosti atributa u induktivnom učenju propozicionih koncepata upotrebom strukturnih atributa umesto nominalnih. Ocena kompleksnosti naučenog skupa pravila, odnosno teorije koja opisuje razmatrane podatke, može se upotrebiti kao ocena njihove razumljivosti, što je važan pokazatelj u primenama induktivnog učenja na realne probleme. Daje se teoretski model estimacije složenosti naučenih pravila i rezultati eksperimenata na nekoliko poznatih standardnih problema induktivnog učenja.

 

VI2.6

TEKST MINING U DIGITALNIM BIBLIOTEKAMA

Ana Kovačević, FB-Faculty of Security Studies, University of Belgrade, Belgrade, Serbia , kana@rcub.bg.ac.yu

Vladan Devedžić, FON-School of Business Administration, University of Belgrade, Belgrade, Serbia, devedzic@fon.bg.ac.yu

U radu je opisana priprema podataka u procesu data mininga za digitalne biblioteke. Analizirana je leksička heterogenost podataka. Tehnika za identifikovanje duplih rekorda zavisi od konkretnog problema, i ne postoji jedinstveno rešenje za sve slučajeve. Prikazano je uparivanje skraćenih naslova časopisa koji su korišćeni kao reference sa naslovima časopisa koji se nalaze u digitalnoj biblioteci. Osnovi problem je što skraćeni naslovi nisu jedinstveno skraćivani, već postoji više varijanti za jedan časopis. U radu je prikazano korišćenje metrika sličnosti (bazirano na karakterima i bazirano na tokenima) zajedno sa generisanim rečnikom sinonima za identifikaciju duplih rekorda.

 

VI2.7

ANALIZA JEDNE KLASE METODA ZA DISKRIMINATORNU SELEKCIJU GENSKIH EKSPRESIJA

Milan Milosavljević^1,2, Ljubomir Buturović^2,3

¹Elektrotehnički fakultet Univerziteta u Beogradu, Srbija, mmilan@etf.bg.ac.yu

²Fakultet za poslovnu informatiku, Univerzitet Singidunum, Beograd, Srbija

³Pathwork Diagnostics, Sunnyvale, CA, USA

U radu se razmatra problem izdvajanja najinformativnijih diskriminatornih genskih ekspresija za potrebe onkoloških dijagnostičkih procedura, zasnovanih na microarrays tehnologiji. Poseban problem predstavlja ekstremno velika pocetna dimenzija vektora obelezja reda nekoliko desetina hiljada komponenti uz ekstremno mali broj uzoraka. Prikazani su obimni eksperimentalni rezultati na realnim uzorcima, kombinovanjem filterskih metoda i metoda rekurzivne eliminacije obeležja unazad. Dobijeni rezultati potvrđuju hipotezu o upotrebljivosti metodo­logije selekcije obeležja u sintezi efikasnih dijagnostičkih sistema zasnovanih na genskim ekspresiijama.

 

VI2.8

APSOLUTNO TAJNI ŠIFARSKI SISTEM ZASNOVAN NA OPTIČKIM SMART KARTICAMA

Goran Kunjadić, Mladen Veinović

Fakultet za poslovnu informatiku, Univerzitet Singidunum, Beograd, Srbija, mveinovic@singidunum.ac.yu

U radu je data analiza mogućnosti implementacije na savremenim smart karticama apsolutno tajnog šifraskog sistema zasnovanog na jednokratnoj upotrebi ključa za šifrovanje. Posebna pažnja je posvećena optičkim smart karticama s obzirom na veličinu memorije i dovoljnu procesorsku snagu za ovaj tip šifarskih sistema. Pored sistemske analize, date su osnovne postavke procene rizika i ukupne praktične tajnosti sistema.

 

SEDNICA EDU1

Predsedava: Jovan Šetrajčić

Četvrtak, 7. jun 2007, 19:00, sala 2

 

EDU1.1

EDUKACIONI PRILAZ INTERFEROMETRIMA I INTERFEROMETRIJI

Milesa Srećković¹, Biljana Đokić², Marina Kutin³, Julijana Mirčevski², Aleksander Kovačević⁴, Veljko Zarubica⁵

¹ Elektrotehnički fakultet Univerziteta u Beogradu, Kralja Aleksandra 73, 11000 Beograd, Srbija

² Informatička škola "EDUCON", Kolarčeva 4, 11000 Beograd, Srbija

³ Instutut "Goša", 11000 Beograd, Srbija

⁴ Institut za fiziku, Pregrevica 118, 11080 Beograd, Srbija

⁵ Zavod za mere i dragocene metale, 11000 Beograd, Srbija

Prilaz interferometriji i procesima interferencije sadržan je na svakom nivou školovanja. Na tehničkim fakultetima je od specijalnog interesa, pošto su interferometarske primene važne za elektrotehniku, arhitekturu, građevinu i mašinstvo sa različitih tačaka. Na nivou elektrotehnike postoji potreba za strogim defini­cijama procesa i izvora, koji učestvuju u koherentnim procesima. Ovo važi za područje telekomunikacija, fizičke elektronike, energetike i akustike. U ovom radu je za izabrani krug interferen­cionih pojava dat bazni prilaz. Za više nivoe su definisani prilazi preko korelacionih funkcija. U smislu ovladavanja praktičnim znanjima upo­tre­bom softverskog paketa „MATLAB“ kroz zadatke, merenja i oblikovanje laser­skog snopa, pokazana je analiza interferencionih figura. Za njihovo dobijanje se koriste veoma složeni analitički proračuni, koji zahtevaju dugo vreme obrade.

 

EDU1.2

UPOTREBA PROGRAMSKIH PAKETA ZA OBLIKOVANJE LASERSKOG SNOPA I NJIHOVA ULOGA U EDUKACIJI

Biljana Đokić¹, Milesa Srećković², Aleksander Kovačević³, Julijana Mirčevski¹, Nenad Bundaleski⁴

¹ Informatička škola "EDUCON", Kolarčeva 4, 11000 Beograd, Srbija

² Elektrotehnički fakultet Univerziteta u Beogradu, Kralja Aleksandra 73, 11000 Beograd, Srbija

³ Institut za fiziku, Pregrevica 118, 11080 Zemun

⁴ INN "Vinča", 11000 Beograd, Srbija

U radu je data upotreba programskog paketa LASCAD za oblikovanje i korekciju laserskog snopa namenjenog inže­njerima laserske tehnike. Akcenat je na analizi i ispiti­vanju rezonatora. Prikazana je 3D raspodela temperature, deformacija i napona kristala pomoću metode konačnih elemenata, FEM. Rezultati su prikazani na ekranu kao 3D slika u boji. Korišćenjem LASCAD programskog paketa prikazan je talasni front i raspodela intenziteta lasera pri prostiranju. Analizirani softver poredi osobine različitih kristala selekcijom pri ulazu u bazu podataka sa realnim osobinama. Rad se zasniva na objedinjenim algoritmima metode propagacije snopa. Time se preciznije određuju i simuliraju i ‘’neGaussovi’’ slučajevi. Analizira se optimi­zacija rezonatora za lasere na čvrstom telu.

 

 

 

SEDNICA ST1

Predsedava: Branimir Reljin

Četvrtak, 7. jun 2007, 8:30, sala 4

 

STU1.1 – TE

INFLUENCE OF FIBER IMPAIRMENTS ON OVERALL per IN IP-over-WDM NETWORKS

Tatjana Predojev, Faculty of Technical Sciences, University of Novi Sad, Serbia, tatjanapredojev@gmail.com

This paper studies influence of physical fiber impairments on Packet Errors Probability in IP-over-WDM network. It is shown that we can estimate PER of the lightpath by knowing only powers of logical 0 and 1 at fiber output and necessary system parameters. It is also shown that in a network of significant size, PER can deteriorate from 1% to 100% when fiber length is increased by 10 km.

 

STU1.2 – TE

PRIMENA MULTIPLEKSA PO TALASNIM DUZINAMA U SAVREMENIM OPTICKIM MREZAMA

Dragan Letić, Fakultet tehničkih nauka Novi Sad, Srbija

Rad opisuje razvoj optičkih mreža, a posebno razvoj multipleksiranja signala u optičkim mrežama. Posvećena je i pažnja nelinearnostima u optičkim vlaknima, kao i rastu njihovog uticaja sa povećanjem protoka signala i razvojem multipleksa po talasnim dužinama (eng. wave­length division multiplex - WDM).

 

STU1.3 – MO

NUMERICAL SIMULATION OF THE MODULATION RESPONSE IN SEMICONDUCTOR HETEROSTRUCTURE LASERS

Milka Mirić, Nevena Raičević, Aleksandar Daničić, School of Electrical Engineering, Bulevar Kralja Aleksandra 73b, P.O.Box 35-54, University of Belgrade, 11120 Belgrade, Serbia

In this paper is given a numerical simulation of modu­lation response in InGaAsP/InP semiconductor hetero­structure laser. We use dipole approximation model with line broadening accounted for describing linear gain. In addition we take into account nonlinear gain suppression (NGS) when calculating modulation response. We also analyzed the 3dB bandwidth dependence on confinement factor and current density, along with the temperature dependence on 3dB bandwidth and maximum gain.

 

STU1.4 – MO

LARGE SIGNAL MODULATION OF SEMICONDUCTOR LASER AT HIGH BIT RATES

Petra Beličev, Igor Ilić, Marko Krstić, School of Electrical Engineering Bulevar Kralja Aleksandra 73b, P.O.Box 35-54,, University of Belgrade,

11120 Belgrade, Serbia

In this paper we present numerical simulation of an InGaAs/InP heterostructure laser response on digital modulation at high bit rates. The paper focuses on the influence of nonlinear gain suppression and radiation recombination time on relaxation oscillations. We find that relaxation oscillations might increase BER at high bit rates. The model which takes into account nonlinear gain suppression predicts better performances of the laser.

 

STU1.5 – EL

MIKROKONTROLERSKI SISTEM ZA REGULACIJU TEMPERATURE SA GSM PODRŠKOM

Stevan Marinković, Vladimir Balović, Dušan Stojković, Ivan Vasić, Marko Dimitrijević, Elektronski fakultet, Univerzitet u Nišu, Srbija

GSM mreža se danas masovno koristi kao najbolje sredstvo za upravljanje i komunikaciju sa udaljenim sistemima. Jedna realizacija ovog koncepta u vidu sistema za regulaciju temperature vode kontrolisanog SMS poru­ka­ma je predstavljena u ovom radu. Sistem je realizovao tim studenata Elektronskog fakulteta u nišu kao projektni zadatak na takmičenju studenata elektronike i elektro­tehnike „Hard & Soft“ 2006, Banja Luka.

 

STU1.6 – RT

SMART KARTICA KAO ZDRAVSTVENA KNJIŽICA U VOJSCI SRBIJE

Miodrag Lapčević, Predrag Aleksandrov, Vojna akademija u Beogradu, Srbija

Sistem elektronskih zdravstvenih knjižica je projektovan da zadovolji potrebe rada Vojnomedicinske akademije (VMA) i Vojnomedicinskih centara (VMC). Osim toga sistem je primenjiv na vojne ambulante i manje zdrav­stvene ustanove. Pomenuti sistem omogućava integrisanje svih značajnijih aktivnosti vezanih za preglede pacijenata i ostale procese u zdravstvenim ustanovama. U osnovi sistema nalazi se tehnologija Java smart kartica.

 

STU1.7 – RT

MODELOVANJE, SIMULACIJA I ANALIZA PROCESA U MULTIPROCESORSKOM SISTEMU

Velibor Cekić, Perica Štrbac, Vojna akademija VS u Beogradu, Srbija

U ovom radu biće predstavljeni model, simulacija i ana­liza procesa u multiprocesorskom. okruženju. Model je prikazan pomoću nadgrađenih Petri-mreža (UPN - Upgra­ded Petri Nets). Za modelovanje i simulaciju u nad­građenim Petri-mrežama korišćen je programski paket PeM (Petri Net Manager) koji podržava formalnu teoriju nadgrađenih Petri-mreža. Izvršavanjem modela za dato početno označavanje UPN, moguće je sagledati promenu stanja procesa, zauzeće procesora, stavljanje u red čekanja na kompletiranje IO (Input Output) operacije. Analizom simulacijom dobijenih rezultata proveriće se da li se rezultati slažu sa teorijskim očekivanjima. Proveriće se podesnost UPN za modelovanje računarskih sistema na različitim nivoima apstrakcije.