ETRAN 2009 – PROGRAM RADA STRUČNIH SEKCIJA

SEKCIJA ZA AKUSTIKU – AK

 

SEDNICA AK 1 Građevinska akustika, buka, psihološka akustika

Predsedava: Husnija Kurtović

utorak, 16. 6. 2009, 8:30, sala 5

 

AK1.1

PRORAČUN UTICAJA ZAJEDNIČKOG SPUŠTENOG PLAFONA NA ZVUČNU IZOLOVANOST SUSEDNIH PROSTORIJA

Husnija Kurtović, Elektrotehnički fakultet, Beograd

Prikazan je jedan način proračuna zvučne izolovanosti za ovakav slučaj, imajući pritom u vidu teškoće koje se javljaju zbog toga što se relativno uzak prostor između plafona i međuspratne konstrukcije, koji je osim toga često i mnogo veći od površine plafona dveju susednih prostorija, ne može posmatrati kao tampon-zona u vidu treće prostorije. Uzimajući kao izvor zvuka plafon predajne prostorije, primenjen je postupak pomoću njegovih virtuelnih izvora da bi našla raspoloživa zvučna snaga koja deluje na plafon susedne prostorije. Kao primer je uzet slučaj konstrukcije koja je propisana standardom JUS ISO 140/9 za merne laboratorije. Naravno da se isti postupak može primeniti i u svakom drugom slučaju.

 

 

AK1.2

PROMENLJIVOST IZOLACIONE MOĆI GKP

Borislav B.Budisavljević, Danica Boljević, Aleksandar Milenković, Stevka Baralić, Damir Savković, Institut IMS, ad, Bulevar vojvode Mišića 43, 11000 Beograd

Laki montažni zidovi tipa gips-kartonska ploča – mineralna vuna - gips-kartonska ploča (GKP+MV+GKP) su sa akustičkog aspekta vrlo složena konstrukcija kod koje izolaciona moć zavisi često od parametara koje nije moguće kontrolisati. Nažalost i parametri osnovnih elemenata konstrukcije i njihova ugradnja (GKP i MV) takođe utiču na znatne promene R. Kada je reč o GKP u prvom redu se misli na dva uticaja: izbor same ploče (proizvođač, mehanička svojstva i dr), a zatim njena ugradnja. U radu su prikazani rezultati merenja izolacione moći GKP u nekoliko slučajeva. Rezultati su nastali tokom izrade Projekta “Analiza uticaja parametara građevinske konstrukcije za potrebe zaštite životne sredine i praktično rešenje lakog zida”, Ev.br. 21013.

 

 

AK1.3

SNIŽAVANJE SPOLJAŠNJE BUKE VOZILA I NOVE ZAKONSKE REGULATIVE

Zorica Pantelić Milinković, Saša Jovanović, Predrag Milenković, Milan Đorđević, Zastava automobili a.d. - Direkcija razvoj automobila u Kragujevcu

Danas mobilnost predstavlja bitan deo kvaliteta života (kojeg praktično niko ne želi da se odrekne), nasuprot tome mnogi ljudi izražavaju nezadovoljstvo zbog saobraćajne buke. Iz tog razloga, smanjenje buke od drumskog saobraćaja uzima specijalno značenje. Evropska Unija je veoma aktivna u ovom delu istraživanja, želeći da prepolovi saobraćajnu buku do 2020.god. U ovom radu su razmatrane mogućnosti snižavanja spoljašnje buke vozila za prevoz putnika. Data je analiza izvora buke vozila za prevoz putnika kao i njihov značaj za zadovoljenje zakonskih regulativa u saglasnosti sa razvojem tehnologije. Zatim su dati rezultati ispitivanja po predloženoj metodi merenja spoljašnje buke, koja će biti regulisana Pravilnikom ECE 51.03. Istraživanje je rađeno da bi se postojeća oprema adaptirala za traženu metodu i sagledalo gde bi se vozila ZA našla u pogledu zadovoljenja predloženih granica za spoljašnju buku.

 

 

AK1.4

ELEKTROAKUSTIČKI MODEL SONDE ZA OTOAKUSTIČKA MERENJA

Miško Subotić, Milan Vojnović, Centar za unapređenje životnih aktivnosti – Inovacioni centar, Beograd

Otoakustička tehnika merenja sluha zauzima važno mesto u medicinskoj praksi kao i u naučnoistraživačkoj sferi. Obzirom da su signali otoakustičke emisije izuzetno niskog nivoa, potrebno je detaljno premeriti i anlizirati prenosnu karakteristiku merne sonde. Problem prenosne karakteristike otokaustičke sonde je najcelishodnije istraživati računarskim simulacijama, tj. simulirati prostiranje zvuka unutar sonde. Ove simulacione tehnike omogućuju sagledavanje uticaja različitih parametara na prenosnu karakteristiku otoakustičke sonde. U radu su prikazani rezultati laboratorijskih merenja kao i rezultati simulacija za jednu konkretno realizovanu otoakustičku sondu.

 

 

AK1.5

UTICAJ IMPEDANSE ZIDA NA PRENOSNU KARAKTERISTIKU SLUŠNOG KANALA

Milan Vojnović, Miško Subotić, Centar za unapređenje životnih aktivnosti – Inovacioni centar, Beograd

 Merenje otoakustičke emisije je delikatan zadatak jer se radi o signalima niskog nivoa najčešće "utopljenim" u ambijentalni (biološki) šum. Merni lanac kod ovog merenja čine otoakustička sonda i slušni kanal. Prenosna karakteristika slušnog kanala najviše zavisi od njegovih fizičkih dimenzija (dužine i površine poprečnog preseka), ali isto tako i od impedanse zida i impedanse bubne opne. U ovom radu analizirano je kako impedansa zida slušnog kanala utiče na njegovu prenosnu karakteristiku. Za modelovanja prostiranja zvuka kroz slušni kanal korišćena je teorija elektro-akustičkih analogija.

 

 

AK1.6

POREĐENJE STANDARDNIH I EKSPERIMENTALNO DOBIJENIH IZOFONSKIH KRIVIH

Ljiljana Stanimirović, Mirko Milošević, Visoka škola elektrotehnike i računarstva strukovnih studija u Beogradu

U radu se porede izofonske krive dobijene merenjem sa odgovarajućim izofonskim krivama dva standarda.

 

 

 

 

SEDNICA AK 2 Akustika prostorija

Predsedava: Miomir Mijić

utorak, 16. 6. 2009, 10:30, sala 5

 

AK2.1

SAVREMENI ALGORITMI U MODELOVANJU AKUSTIČKOG ODZIVA PROSTORIJE POMOĆU RAY TRACING METODE – DOPRINOS METODI RAY TRACING
(rad po pozivu)

Srđan Bojčić, Elektrotehnički fakultet, Beograd

U radu su prikazani savremeni algoritmi koji se koriste u modelovanju akustičkog odziva prostorije pomoću Ray Tracing metode. Opisani algoritmi se primenjuju u svetski najsavremenijim softverskim alatima za simulaciju akustičkog odziva prostorije. Jedna varijanta prikazanih metoda je primenjena i u softverskom paketu autora ovog rada, koji iako zasnovan na uprošćavanjima, daje veoma dobre rezultate u praksi. Takođe, autor je opisao sopstveni doprinos metodi Ray Tracing, koji je koristio pri izradi softverskog paketa. Osim same metode, prikazani su i rezultati rada pomenutog softverskog paketa, kao i do sada u literaturi ne spominjana vremenska raspodela srednje dužine slobodnog puta. Na osnovu ove raspodele moguće je bliže razumevanje pojava koje utiču na akustički odziv prostorije, a potiču od geometrijskih karakteristika same prostorije.

 

 

AK2.2

JEDNOSTAVNI IMPULSNI IZVOR ZA MERENJA U FIZIČKIM MODELIMA

Miomir Mijić, Dragana Šumarac Pavlović, Elektrotehnički fakultet, Beograd

Jedan od tehničkih problema koji se javlja pri merenju impulsnih odziva u fizičkim modelima prostorija je izbor zvučnog izvora koji svojim akustičkim i fizičkim karakteristikama odgovara specifičnim uslovima smanjenih dimenzija okruženja. Metoda merenja koja se u toj oblasti relativno široko primenjuje zasniva se na upotrebi električnih varničara. To su uređaji koji kontrolisano generišu električnu varnicu između dve minijaturne elektrode, a akustički impuls koji pri tome nastaje (pucanj) koristi se kao zvučna pobuda pri merenju. Električni varničari ne postoje kao proizvod na tržištu, već se moraju namenski praviti. U ovom radu prikazan je najnoviji realizovani model električnog varničara, nastao kao rezultat dvadesetogodišnjeg iskustva sa ovakvim mernim postupcima u Laboratoriji za akustiku ETF. Pokazalo se da zbog svojih malih dimenzija i jednostavnosti upotrebe ovaj varničar može poslužiti i kao učilo za nastavu u učionici pri ad hoc demonstracijama različitih pojava na refleksionim površinama.

 

 

AK2.3

UTICAJ PRECIZNOSTI MODELOVANJA GEOMETRIJE PROSTORIJA NA SIMULACIJU AKUSTIČKOG ODZIVA – PRIMER AKUSTIČKOG MODELOVANJA PRAVOSLAVNIH CRKAVA

Dragana Šumarac Pavlović, Miomir Mijić, Elektrotehnički fakultet, Beograd

Preciznost modelovanja zvučnog polja pre svega zavisi od načina na koji se definišu ulazni parametri simulacije, a najznačajniji je svakako geometrijski model prostorije. Definisanje modela prostorije znači sa jedne strane preciznost definisanja geometrijskih detalja, a sa druge strane način opisivanja apsorpcionih i difuznih karakteristika unutrašnjih površina. U ovom radu analiziran je uticaj nivoa preciznosti predstavljanja geometrije prostora, na makro i mikro nivou, pri istim apsorpcionim karakteristikama, na akustički odziv. Posmatran je primer pravoslavnih crkava, crkve Sv. Arhangela Gavrila i Saborne crkve u Beogradu, koje imaju nesto drugačiju osnovnu geometrijsku formu. Crkve su realizovane u tri nivoa preciznosti. Akustički odziv u svim posmatranim slučajevima analiziran je na osnovu promena vremena reverberacije i karakteristika impulsnog odziva.

 

 

AK2.4

UTICAJ PRVE REFLEKSIJE NA PROMENU GLASNOSTI: POREĐENJE SUBJEKTIVNE PROCENE I OBJEKTIVNIH VREDNOSTI

Mirjana Cvijović, Radio Televizija Srbije

U ovom radu je posmatranan uticaj prve refleksije na promenu glasnosti. Originalnim muzičkim zapisima (gudački orkestar, džez orkestar i simfonijski orkestar) snimljenim u anehoičnim uslovima dodate su refleksije različitog kašnjenja (od 10 do 50 ms), a za svaki od obrađenih zapisa je bilo potrebno utvrditi razliku u glasnosti u odnosu na original. Za potrebe istraživanja generisan je software-ski alat u matlabu i prateći Graphic User Interface (GUI) kako bi bilo moguće realizovati subjektivne testove. Subjekti koji su učestvovali u eksperimentu su podeljeni u dve grupe, jednu su sačinjavali ton majstori i dizajneri zvuka, dok je druga grupa formirana od ljudi koji to nisu. Nezavisno od subjektivnih testova, izračunati su nivoi ekvivalentnih efektivnih vrednosti originalnih i obrađenih zapisa i njihova razlika. Pretpostavka je bila da će subjekti prve grupe dati drugačije rezultate u odnosu na subjekte druge, a da će se rezultati razlikovati od rezultata dobijenih matematičkim putem. Rezultati su pokazali da postoji razlika u proceni promene glasnosti usled uticaja prve refleksije za subjekte koji nisu ton majstori i dizajneri zvuka i za one koji to jesu. Takođe, rezultati su pokazali da ne postoji jasna zavisnost promene glasnosti u odnosu na kašnjenje refleksije, a da nestacionarnost razlike originalnog i obrađenog zapisa potiče od uticaja komb filtra. Analizom rezultata primećuje se velika sličnost između rezultata subjektivnih testova i rezultata dobijenih matematičkim putem, kao i međusobna razlika u rezultatima za različite vrste muzike.

 

 

AK2.5

UTICAJ TRANZIJENTNE BUKE NA MERENJE IMPULSNOG ODZIVA PROSTORIJE PRIMENOM SINE SWEEP TEHNIKE

Miloš Marković, Dejan Ćirić, Đorđe Stevanović, Elektronski fakultet u Nišu

Jedan od praktičnih problema koji se može javiti prilikom merenja impulsnog odziva prostorije je tranzijentna buka. Kod nekih mernih tehnika ona može učiniti rezultate potpuno beskorisnim, dok kod drugih dovodi samo do povećanja širokopojasnog šuma. U radu se analizira problem pojave tranzijentne buke pri merenju impulsnog odziva prostorije SineSweep tehnikom. Uticaj parametara tranzijentne buke se ispituje u simulacijama, ali i merenjima. Pod parametrima se podrazumeva trajanje, nivo, vrsta signala buke i mesto pojavljivanja u pobudnom signalu. Impulsni odzivi dobijeni kada postoji tranzijentna buka se upoređuju sa odzivima kada nema buke. Rezultati pokazuju da se kao posledica prisustva tranzijentne buke, u impulsnom odzivu javlja signal greške. Na taj način, SineSweep tehnika nije imuna na tranzijentnu buku u meri u kojoj je to MLS tehnika, ali ako su zadovoljeni određeni zahtevi greška je u prihvatljivim granicama.

 

 

AK2.6

POREĐENJE METODA ZA POVEĆANJE DINAMIČKOG OPSEGA INTEGRALJENOG IMPULSNOG ODZIVA PROSTORIJE

Đorđe Stevanović, Miloš Marković, Elektronski fakultet u Nišu

Prilikom merenja i obrade impulsnog odziva prostorije, javlja se potreba za što je moguće većim dinamičkim opsegom odziva, odnosno integraljenog impulsnog odziva. Zbog toga je predloženo više različitih altrnativnih rešenja za povećanje dinamičkog opsega. U ovom radu se analiziraju i upoređuju različite metode za povećanje dinamičkog opsega integraljenog impulsnog odziva. Posebna pažnja se posvećuje usrednjavanju impulsnog odziva, množenju odziva i oduzimanju srednje kvadratne vrednosti šuma. Metodi su modifikovani kako bi se smanjio efekat kumulativnog sabiranja šuma i dobili konzistentni rezultati. Prilikom analize su korišćeni simulirani i mereni impulsni odzivi. Rezultati pokazuju da predložene modifikacije dovode do većeg povećanja dinamičkog opsega i efikasnije primene metoda.

 

AK2.7

DETEKCIJA REZONANTNIH FREKVENCIJA PRIMENOM SOFTVERSKOG ALATA UPA

Natalija Vugdelija, Visoka škola strukovnih studija za informacione i komunikacione tehnologije, Beograd

U ovom radu prikazana je primena softverskog alata za uskopojasnu analizu-UPA u svrhu detekcije rezonantnih frekvencija. Korišćeni su impulsni odzivi jedne staklene kutije kada je prazna i kada sadrži apsorpcione elemente. Razmatrano je odstupanje krive pada nivoa signala u vremenu, od aproksimirane linije pada na osnovu koje se računa vreme reverberacije. Urađena je uporedna analiza spektra signala, vremena reverberacije i odstupanja. Pokazano je da postoji značajna korelacija navedenih parametara kada se radi o rezonantnim frekvencijama. Ovaj rad prikazuje mogućnost softverskog alata za uskopojasnu analizu-UPA, da korišćenjem objektivnih kriterijuma ukaže na rezonantne frekvencije u nekoj prostoriji, što klasičnom analizom impulsnog odziva po tercama i oktavama nije moguće.

 

 

 

SEDNICA AK 3 Audio signali i sistemi

Predsedava: Petar Pravica

utorak, 16. 6. 2009, 16:00, sala 5

 

AK3.1

PRINCIPI SABIRANJA ANALOGNIH SIGNALA

Milan Kovinić, MMK Instruments, Beograd

Dragan Drinčić, Visoka škola elektrotehnike i računarstva, Beograd

Osnovni zahtev kod izrade analognog sabirnog pojačavača odnosi se na kvalitet sabirnice. Ključni problem kod većine poznatih rešenja je impedansa sabirnice koaja se ne može posmatrati kao prava fizička impedansa jer je rezultat povratne sprege. Kružno pojačanje sabirnog pojačavača na visokim frekvencijama, gde mu je vednost niža, pogoršava karakteristike sklopa, povećavajući međukanalno preslušavanje. Uticaj jake povratne sprege ogleda se u povećanoj podložnosti pojavača na oscilovanje, kao i povećanoj osetljivosti na elektromagnetne smetnje. Poboljšano rešenje, koje je prikazano u ovom radu, sastoji se od sabirnice sa tranzistorskim parom sa zajedničkom bazom (CB-CB). Par sa zajedničkom bazom ima nisku ulaznu impedansu, mali šum, veoma dobru frekvencijsku karaktersitiku i, veoma važno, ne zahteva primenu povratne sprege sa izlaza na ulaz.

 

 

AK3.2

EKVALIZACIJA ODZIVA MONITORSKIH ZVUČNIKA U TEHNIČKIM REŽIJAMA

Dejan Todorović, RTS - Radio Beograd

Studijski monitoring u procesu proizvodnje programskog i muzičkog materijala predstavlja ključnu kariku za kontrolu proizvodnje. Problemi koje monitorski zvučnici, odnosno njihov odziv u tehničkim režijama, mogu uneti su od najvećeg značaja na kvalitet snimka ili emitovanog programa. U cilju sagledavanja problema i načina njihovog rešavanja, snimljeni su odzivi monitorskih zvučnika u petnaest tehničkih režija Radio Beograda. Analiza je obuhvatila impulsne odzive i frekvencijsku karakteristiku odziva, sa akcentom na uticaj prostorije na odziv. Ekvalizaciju je moguće vršiti na dva načina, ekvalizacijom frekvencijske karakteristike primenom grafičkih ili parametarskih amplitudskih korektora ili procesom digitalne obrade signala, primenom posebnih algoritama za pravljenje inverznih filtara. Od ukupnog uzorka, dve tehničke režije su detaljno analizirane, primenjena je ekvalizacija parametarskim ekvalizerima, navedeni su objektivni rezultati i subjektivni stavovi korisnika o učinku ekvalizacije koji su pozitivni.

 

 

AK3.3

KONTROLA USMERENOSTI ZRAČENJA ZVUČNOG IZVORA SA VIŠE POBUDNIH JEDINICA

Dejan Ćirić, Elektronski fakultet u Nišu

Kontrola usmerenosti i generisanje definisane usmerenosti zračenja zvučnog izvora je potreba koja se ističe u poslednje vreme u različitim oblastima akustike u koje spadaju npr. akustička merenja, auralizacija i ozvučavanje. Za ovu namenu se koriste specijalni zvučni izvori koji se sastoje iz više zvučnika. Oni se nezavisno napajaju signalom pomnoženim odgovarajućim težinskim (filtarskim) funkcijama. Postupak dobijanja ovih filtarskih funkcija i mogućnosti kontrole usmerenosti zračenja izvora se analiziraju u ovom radu. Daje se i opis nekoliko izvora razvijenih sa ciljem da mogu generisati različite usmerenosti zračenja. Posebna pažnja se posvećuje izvoru u obliku dodekaedra čiji se zvučnici nezavisno napajaju. Ovaj izvor će biti korišćen u nastavku istraživanja za ispitivanje mogućnosti kontrole usmerenosti zračenja.

 

 

AK3.4

ANALIZA FREKVENCIJSKOG SPEKTRA DVODELNE C FRULE

Sonja Krstić, Dragan Drinčić, Mirko Milišević, Visoka škola elektrotehnike i računarstva, Beograd

U ovom radu su izneta iskustva merenja frekvencijskih spektara dvodelnih C frula. Snimljeno je sedamnaest C frula napravljenih od različitih vrsta drveta. Snimanje je urađeno u tonskom studiju VŠER u Beogradu. Korišćeni su kondenzatorski studijski mikrofoni: Neumann U 87, AKG C 451, AKG C 414. Snimanje je obavljeno pomoću softverskog paketa Nuendo. Analiza talasnih oblika je urađena pomoću softverskog paketa Wave Lab i Sound Forge. Analiza frekvencijskog spektra je urađena korišćenjem softverskog paketa Sound Forge. Ustanovljeno je da se frekvencijski spektri razlikuju u zavisnosti od vrste drveta od kojeg je frula napravljena. Ustanovljeno je i da analiza frekvencijskog spektra frule može biti od značaja za uspostavljanje standardnih kriterijuma za štimovanje ovog muzičkog instrumenta.

 

 

AK3.5

REALIZACIJA GRAFIČKOG INTERFEJSA ZA DELAY-AND-SUM BEAMFORMER

Branko Marković, Visoka škola tehničkih strukovnih studija, Čačak

Gordana Marković, Tehnička škola, Čačak

Nebojša Stanković, Tehnički fakultet, Čačak

Ovaj rad prezentuje realizaciju grafičkog korisničkog interfejsa (GUI) koji je baziran na VB .NET and MATLAB-a tehnologijama. Softver omogućava da se prikažu osnovne karakteristike i princip rada Delay-And-Sum beamformer-a. Primena mikrofonskih redova ovog tipa od posebnog je značaja za akviziciju korisnog signala kao i za popravljanja odnosa signal/šum u određenim slučajevima.

 

 

 

SEDNICA AK 4 Govor

Predsedava: Slobodan Jovičić

utorak, 16. 6. 2009, 18:00, sala 5

 

AK4.1

ZNAČAJ I OGRANIČENJA UPOTREBE FUNDAMENTALNE FREKVENCIJE U FORENZIČKOJ IDENTIFIKACIJI GOVORNIKA

Miodrag Đorđević, Laboratorija za forenzičku akustiku i fonetiku, CUŽA, Beograd

Slobodan T. Jovičić, Laboratorija za forenzičku akustiku i fonetiku, CUŽA, Beograd, Elektrotehnički fakultet, Beograd

U radu su prezentirani praktični aspekti korišćenja fundamentalne frekvencije - Fo u forenzičkoj identifikaciji govornika, kao i načini za prevazilaženje problema vezanih za veliku varijabilnost vrednosti ovog akustičkog parametra (intra-spikerska varijabilnost), koja je posledica stanja govornika (zdravstveno, emocionalno i sl.), kao i različitih komunikativnih situacija. Opisana je celokupna procedura njenog dobijanja i upotrebe - od ekspertske auditivno kontrolisane segmentacije raspoloživog audio materijala, radi odabira uzoraka ciljanog govornika, preko estimacije Fo, eventualne korekcije vrednosti nakon inspekcije izmerenih vrednosti, do njihove statističke obrade (određivanja statističkih veličina dugovremene raspodele Fo, kao što su: srednja vrednost, standardna devijacija, mode i dr.) i interpretacije dobijenih rezultata.

 

 

AK4.2

OSTACI AUTOMATIZMA REGIONALNE ARTIKULACIONE BAZE KAO FORENZIČKI MARKER

Zorka Kašić, Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju, Beograd

Jelena Đorđević, Fakultet bezbednosti, Beograd

U radu se izlaže jedan aspekt forenzičke analize ostataka automatizma artikulacionih navika prilikom identifikovanja govornika. Iznosi se fenomenologija automatizovanja izgovora segmenata i prozodijskuh obeležja, kao i fenomen raznih tipova usmeravanja na prihvatanje standarne baze ili nekog drugog regionalnog koda. Naročito se ističu „male“ segmentne i prozodijske razlike kao ostatak automatizma. Te male neočigledne razlike mogu poslužiti kao pouzdan forenzički marker.

 

 

AK4.3

JEDAN TIP REGIONALNE REDUKCIJE NEAKCENTOVANIH SLOGOVA KAO FORENZIČKI MARKER

Maja Ivanović, Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju, Beograd

Mia Šešum, Nacionalni kriminalističko-tehnički centar, Beograd

U radu se iznose rezultati analize redukcije neakcentovanih slogova kod odraslih govornika koji su samo detinjstvo proveli u regionu karakterističnom po ovim redukcijama, a ostatak života u drugom tipu artikulacione baze. Analiza je izvršena na ograničenom jezičkom korpusu kojim je simuliran spontani govor. Ustanovljeni su i opisani karakteristični ostaci automatizovane redukcije.

 

 

AK4.4

NAZALNOST I NAZALIZACIJA U FORENZIČKOJ KARAKTERIZACIJI GOVORNIKA

Slobodan T. Jovičić, Laboratorija za forenzičku akustiku i fonetiku, CUŽA, Beograd, Elektrotehnički fakultet, Beograd

Zorka Kašić, Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju, Beograd

Relativna rigidnost nazalnog trakta obezbeđuje male unutar-spikerske varijacije u akustičkim karakteristikama rezonantnih šupljina koje su, sa druge strane, anatomski dovoljno kompleksne strukture da doprinose relativno visokim među-spikerskim varijacijama. U radu se razmatraju anatomske karakteristike nazalnog trakta, karakteristike nazala koji se generišu u njemu i efekata nazalizacije na druge glasove, pre svega vokale. Dato je više karakterističnih primera koji interpretiraju mogućnosti analize nazalnih glasova i efekta nazalizacije za potrebe identifikacije govornika, pre svega u forenzičkoj praksi.

 

 

AK4.5

ULOGA OBLIKA INTONACIONE KONTURE SLOGOVNOG JEZGRA U DISKRIMINACIJI EKSPRESIVNIH EMOCIJA

Biljana Stekić, Mega-trend, Valjevo

Mirjana Rajković, Elektrotehnički fakultet, Beograd

Istraživanja u ovom radu su fokusirana na modelu prepoznavanja i diskriminacije ekspresivnih emocija u govoru i to radosti i ljutnje. Analiza je vršena na delu govornog korpusa GEES koji se odnosi na podskup dugih rečenica i to za dva govornika. Pomoću programa Praat, najpre je izvršena segmentacija i anotacija dugih rečenica na nivou individualnih intonacionih kontura a zatim statistička analiza merenih parametara. Rezultati istraživanja pokazuju određene korelacije emocija radosti i ljutnje sa akcentovanim segmentima intonacionih kontura u govornom signalu. Dobijeni rezultati imaju direktnu primenu u sistemima za sintezu srpskog govora, u sistemima za prepoznavanje srpskog govora i u identifikaciji govornika u forenzičkim primenama.

 

 

AK4.6

UTICAJ BUKE NA OCENU TRAJEKTORIJE OSNOVNE UČESTANOSTI GOVORNOG SIGNALA AUTOKORELACIONOM METODOM

Alen Nikolić, Elektrotehnički fakultet, Beograd

Zoran Šarić, Laboratorija za forenzičku akustiku i fonetiku, CUŽA, Beograd

U radu je analiziran uticaj ambijentalne buke na ocenu osnovne učestanosti autokorelacionom metodom. Autokorelaciona metoda je odabrana iz razloga što je ona robusnija u odnosu na prisutnu ambijentalnu buku u poređenju sa ostalim metodama. Tačnost detekcije i ocene osnovne učestanosti je ocenjivana u odnosu na tri pokazatelja kvaliteta: a) srednjekvadratna greška ocene osnovne učestanosti kada je zvučnost korektno detektovana, b) prosečna greška odluke zvučnosti kada je govorni segmenat bezvučan i c) prosečna greška odluke bezvučnosti kada je govorni segmenat zvučan. Pokazano je da, pored odnosa signal/šum, na tačnost ocene osnovne učestanosti utiče i vrsta ambijentalne buke.

 

 

AK4.7

STABILNOST ARTIKULACIONO-AKUSTIČKIH OBELEŽJA AFRIKATA U SRPSKOM JEZIKU

Silvana Punišić, Institut za eksperimentalnu fonetiku i patologiju govora, Beograd

Nataša Čabarkapa, Centar za unapređenje životnih aktivnosti, Beograd

Fonološku strukturu srpskog jezika čini 30 fonema, četiri akcenta i dve naglasne dužine. Fizičku realizaciju fonema predstavljaju izgovorni glasovi koji nastaju kao rezultat rada artikulacionih organa. Svaka od fonema u svojoj fizičkoj realizaciji ima određeno varijaciono polje u okviru koga zadržava svoje perceptivne osobine. Varijaciono polje se može podeliti na dve oblasti: oblast dozvoljenih varijacija u kojoj se izgovorni glas kreće u zadatim granicama tipičnog izgovora, u skladu sa normama srpskog jezika i oblast u kojoj izgovorni glas odstupa od tipične realizacije. Akustičko-artikulacioni razvoj glasova predstavlja kompleksnu funkcionalnu međuzavisnost percepcije i produkcije. U okviru ovog složenog anatomo-funkcionalnog sistema, tokom usvajanja govora, uspostavljaju se granice varijacionog polja izgovornih glasova pod dejstvom lingvističkih i paralingvističkih faktora. S obzirom na kompleksnost ovog procesa, brojni su uzroci koji mogu dovesti do nastanka odstupanja u izgovoru glasova. Među njima sigurno složenost artikulacije i nivo perceptibilnosti, odnosno kontrola artikulacionog aparata i distanca među akustičkim obeležjima u perceptivnom prostoru, predstavlja jedan od predominantnih faktora odstupanja glasova od njihove tipične realizacije u okviru govornika maternjeg jezika. Cilj ovog rada je bio da se u okviru glasovne grupe afrikata analizira stabilnost artikulaciono-akustičkih obeležja kroz kvalitet njihovog izgovora, odnosno, da se izvrši procena njihovog odstupanja po tipu distorzije u odnosu na tipičnu realizaciju u srpskom jeziku.

 

 

 

SEKCIJA ZA ANTENE I PROSTIRANJE – AP

 

SEKCIJA AP1

Predsedavaju: Ana Jovanović, Branko Kolundžija

sreda, 17. 6. 2009, 8:30, sala 6

 

AP1.1

ANALIZA ZRAČENJA LJEVKASTE MIKROTALASNE ANTENE

Rade Kovačević, Promonte Podgorica

Ana Jovanović, Elektrotehnički fakultet u Podgorici

U ovom radu je za analizu zračenja ljevkaste mikrotalasne antene korišćen metod koji predstavlja kombinaciju metoda najmanjih kvadrata (MNK) i Hajgensovog principa. MNK je korišćen za određivanje polja u samoj anteni, a Hajgensov princip da se, na osnovu polja na kraju antene, odredi polje u zoni zračenja.

 

 

AP1.2

ЈЕДНА МЕТОДА ОДРЕЂИВАЊА АЗИМУТА ИЗВОРА ЗРАЧЕЊА УПОТРЕБОМ ХОРН АНТЕНА

Немања Митровић, ИМТЕЛ Комуникације А.Д.

Драган Обрадовић, ИМТЕЛ Комуникације А.Д.

Предраг Манојловић, ИМТЕЛ Комуникације А.Д.

Данас постоји пуно различитих метода за одређивање позиције извора зрачења у простору. У даљем тексту дат је приказ једне методе за одређивање азимута извора зрачења у простору, коришћењем антена малих габарита, са „тупим“ дијаграмима зрачења на високим фрекцвенцијама у опсегу од 8GHz – 12GHz.

 

 

AP1.3

УТИЦАЈ МЕЂУСОБНЕ СПРЕГЕ ЕЛЕМEНАТА АНТЕНСКОГ СИСТЕМА НА ГРЕШКУ ПРОЦЕНЕ СМЕРА ДОЛАСКА СИГНАЛА НА АНТЕНСКИ НИЗ

Милан Мишковић, Војнотехнички институт у Београду

Бранко Колунџија, Електротехнички факултет у Београду

У овом раду приказан је утицај међусобне спреге елемената антенског система на процену смера доласка сигнала на антенски низ. Метода за процену смера доласка базира се на фазним разликама сигнала на антенама. Резултати симулације приказани су на дијаграмима грешке.

 

 

AP1.4

NISKOFREKVENTNI EFEKAT BLIZINE ZA SISTEM TANKOG TRAKASTOG I LINIJSKOG PROVODNIKA

Dragan Filipović, Elektrotehnički fakultet u Podgorici

Tatijana Dlabač, Fakultet za pomorstvo u Kotoru

U ovom radu je predstavljen jedan približan metod za analizu niskofrekventnog efekta blizine za sistem tankog trakastog provodnika i tankog linijskog provodnika sa istim strujama suprotnih smjerova. Integralna jednačina za gustinu struje je približno riješena pretpostavljajući da je gustina struje u obliku konačnog stepenog reda sa nepoznatim kompleksnim koeficijentima koje treba odrediti. Ovi koeficijenti se određuju iz uslova da je integralna jednačina zadovoljena u dovoljnom broju tačaka poprečnog presjeka.

 

 

AP1.5

САВРЕМЕНИ ПРИСТУП ПЛАНИРАЊУ И МОНИТОРИНГУ РАДИО КОМУНИКАЦИЈА

Душко Пијевчевић, Технички опитни центар у Београду

Драгутин Вујичић, Технички опитни центар у Београду

У раду је приказана методологија и резултати верификационог испитивања радио комуникационог система TETRA, у реалним условима. Дата су основна начела која се користе за планирање и спектар мониторинг радио комуникационих мрежа. На конкретном примеру презентирани су резултати добијени мерењима, као и корелација тих резултата са резултатима добијеним предикцијом пропагације.

 

 

AP1.6

PRIMJENA NANOTEHNOLOGIJE PRI REALIZACIJI ŠIROKOPOJASNE NEUSMJERENE ŠTAP ANTENE

Miroslav Šepić, MAT COMPANY Pljevlja

Dragan Filipović, Elektrotehnički fakultet u Podgorici

Konstrukcija i izrada antene, koja je predmet ovog rada, proistekla je iz praktičnog zahtjeva namjenskog korisnika za širokopojasnom neusmjerenom štap antenom sa precizno definisanim karakteristikama i uslovima rada. Dobijena je antena traženih karakteristika sa sasvim novim radijatorom - fleksibilnim cilindričnim dipolom formiranim od nano-strukturisanih punioca (nano tube) u silikonskom provodnom polimeru (osnova dobijanja je RTV kaučuk) i sasvim jednostavnim prelaznim sklopom dipola na koaksijalni vod, realizovanim uz pomoć nekoliko podsklopova prilagođenog oblika i dimenzija. Osnovne karakteristike antene su izmjerene i upoređene sa zadatim podacima.

 

 

AP1.7

POLJE ZRAČENJA NESIMETRIČNE ŽIČANE ANTENE

Ana Jovanović, Elektrotehnički fakultet u Podgorici

U ovom radu je demonstrirana primjenljivost MNK u analizi polja nesimetrične žičane antene. Pokazalo se da se sa malim brojem baznih funkcija veoma dobro zadovoljava granični uslov, što dobijene rezultate čini pouzdanim.

 

 

AP1.8

VREMENSKI ODZIVI RASEJAČA SIMULIRANIH POMOĆU WIPL-D PROGRAMA

Slađana M. Marić, Elektrotehnički fakultet u Beogradu

Dragan I. Olćan, Elektrotehnički fakultet u Beogradu

Branko M. Kolundžija, Elektrotehnički fakultet u Beogradu

Prikazani su rezultati vremenskih odziva za više žičanih i metalno-dielektričnih rasejača. Odzivi su računati pomoću numeričkog jezgra programa WIPL-D (za frekvencijsku analizu) i inverzne Furijeove transformacije.

 

 

AP1.9

ПРИМЕНА МЕТОДА ФИКТИВНИХ ИЗВОРА НА РЕШАВАЊЕ ПОЉА ДВОЖИЧНИХ ВОДОВА

Милан Д. Весковић, Технички факултет у Чачку

Милан В. Плазинић, Технички факултет у Чачку

Милан М. Добричић, Висока школа техничких струковних студија у Чачку

У раду је приказана примена метода фиктивних извора за решавање поља двожичних водова чији су проводници паралелни и налазе се један поред другог. На воду влада електрична и геометријска симетрија, а ивице проводника имају коначну закривљеност. Приказана је конвергенција резултата за нормализовану подужну капацитивност и јачину поља по површини проводника. Резултати су приказани табеларно и графички.

 

 

 

 

 

SEKCIJA ZA AUTOMATIKU – AU

SEDNICA AU 1 Obrada signala i primene

Predsedava: Srđan Stanković

ponedeljak, 15. 6. 2009, 16:00, sala 3

 

 

AU1.1

ANALIZA PROMAŠAJA PROTIVOKLOPNE VOĐENE RAKETE MALOG DOMETA METODOM ADJUNGOVANOG SISTEMA

Pavković Bojan, Vojnotehnički institut

Pavić Miloš, Vojnotehnički institut

U radu je prikazan princip rada sistema vođenja protivoklopne rakete malog dometa. Poseban osvrt dat je na nestacionarnu prirodu rakete kao objekta upravljanja. Dat je matematički model rakete u prostoru stanja i princip analize promašaja sistema vođenja metodom spregnutog – adjungovanog sistema. Prikazan je simulacioni model, kao i rezultati simulacije za jedan konkretan primer.

 

 

AU1.2

UPOTREBA WEB KLIJENTA ZA PRIKAZ VEKTORSKE GRAFIKE U NADZORU ELEKTROENERGETSKOG SISTEMA

Ana Nađ, Fakultet tehničkih nauka u Novom Sadu

Aleksandar Erdeljan, Fakultet tehničkih nauka u Novom Sadu

Srđan Vukmirović, Fakultet tehničkih nauka u Novom Sadu

U radu su prikazani različiti načini realizacije web orijentisanog geografskog prikaza distributivne mreže elektroenergetskog sistema, pri čemu su korišćene neke od trenutno najzastupljenijih tehnologija za izradu RIA: WPF (Windows Presentation Foundation), Microsoft Silverlight, HTML5 Canvas element sa JavaScript-om i SVG (Scalable Vector Graphics). Kroz nekoliko prototipova aplikacija za prikaz elektroenergetskih sistema razmatrane su performanse realizacije geografskog prikaza. Pokazano je da su današnje web tehnologije u stanju da obezbede brz prikaz distributivne mreže i omoguće izvršavanje osnovnih operacija nad mrežom elemenata. Opisani su načini realizacije web klijenta za prikaz distributivne mreže kao i njihova primena za prikaz distributivne mreže elektroenergetskih sistema Novog Sada, Skoplja i Paname.

 

 

AU1.3

PREDIKCIJA NIVOA HEPARINEMIJE KOD TRUDNICA PRIMENOM SUPPORT VECTOR MACHINES I NEURONSKIH MREŽA

Boris B. Jakovljević, Fakultet tehničkih nauka, Novi Sad

Milena R. Petković, Fakultet tehničkih nauka, Novi Sad

Gordana Mitić, Institut za laboratorijsku medicinu, Klinički centar Novi Sad

Milena Sćekić, Institut za laboratorijsku medicinu, Klinički centar Novi Sad

U radu je objašnjen i analiziran postupak predikcije nivoa heparinemije primenom support vector machines i neuronskih mreža. Akcenat je dat na problemu predikcije nivoa anti Xa kod trudnica kao jedne od žarišnih grupa u kojoj se javljaju trombofilije. Specijalno je obraćena pažnja na tri nivoa predikcije od kojih zavisi režim primene odgovarajućeg antikoagulansa.

 

 

AU1.4

EKSPERIMENTALNO VREDNOVANJE NOVE METODE ZA SIMULTANU ESTIMACIJU RADIJUSA CEVI I BRZINE PROPAGACIJE ELEKTROMAGNETNIH TALASA

Aleksandar Ristić, Fakultet Tehničkih Nauka, Novi Sad

Dušan Petrovački, Fakultet Tehničkih Nauka, Novi Sad

Aleksandra Ristić, Fakultet Tehničkih Nauka, Novi Sad

U radu je izvršena eksperimentalna vrednovanje nove metode za simultanu estimaciju radijusa cevovoda (R) i brzine propagacije EM talasa (v) iz sirovih podataka dobijenih primenom tehnologije skeniranja cilindričnih podzemnih objekata Georadarom. Razvoj metoda za estimaciju R iz radargrama, započet sredinom prethodne decenije se proteklih nekoliko godina intezivirao i dobio na značaju, jer uvećava stepen iskorišćenja podataka i otvara nove mogućnosti primene Georadara. S obzirom da su se dosadašnje metode estimacije R po najboljem saznanju autora bazirale na a priori poznatoj vrednosti v, osnovne prednosti nove metode su eliminacija potrebe za merenjem v i velikog uticaja tačnosti merenja v na kvalitet estimacije R. Direktna posledica tačne estimacije v je brža i kvalitetnija karakterizacija zemljišta u zoni skeniranja. Proces simultane estimacije R i v je realizovan u tri koraka. U prvom koraku se na osnovu ekstrakovanih ulaznih podataka iz radarskog skena fitovanjem interpretiraju koordinate temena hiperbole (x0, t0) određenih svojstava. U sledećem koraku se, na osnovu prethodnih rezultata estimira granična vrednost brzine v0. U završnoj fazi se inkrementalno smanjuje v, u opsegu od v0 do preddefinisanog vmin. Analizom kriterijuma izbora brzine propagacije se određuje optimalno estimirana vrednost v na osnovu koje se jednoznačno izračunava R. Implementacija metode je izvršena u Matlab okruženju i uspešno demonstrirana na podacima sa terena. Predloženi metod spada u klasu nelinearnih least square fitting procedura. Uporednom analizom karakteristika nove metode u odnosu na postojeće je pokazana značajno veća tačnost estimacije R i v, kao i robusnost u odnosu na šum i količinu raspoloživih podataka.

 

 

AU1.5

GPRS SISTEM ZA AKVIZICIJU PODATAKA BAZIRAN NA LOW POWER MIKROKONROLERU FAMILIJE MSP 430

Milan Baltić, Tehnički fakultet Čačak

Aleksandar Peulić, Tehnički fakultet Čačak

U radu je predstavljeno praktično rešenje uređaja za akviziciju i slanje podataka sa mernih mesta putem GPRS servisa na udaljenu serversku aplikaciju. Realizoavno rešenje je bazirano na familiji mikorkontrolera niske potrošnje. Precizan podatak o trenutku odmeravanja se u ovom rešenju dobija preko GPS servisa. Na serverskoj strani pokrenut je servlet koji omogućava pregled izmerenih vrednosti podataka.

 

 

AU1.6

JEDAN PRISTUP U FORENZIČKOJ IDENTIFIKACIJI GOVORNIKA

Duško Dobrosavljević, MUP R Srbije, Laboratorija za forenzičku akustiku

U ovom radu je izložena jedna metoda u forenzičkoj identifikaciji govornika, zasnovana na spektralnoj analizi, a koja se u mnogome razlikuje od tradicionalnih pristupa. U radu su opisane osnove metoda, tipičan redosled postupaka kao i procena pouzdanosti donešene odluke. Ovaj metod pridodaje audio forenzici jedan alat više u instrumentalnoj analizi identifikacije govornika.

 

 

AU1.7

ДЕТЕКЦИЈА МАНЕВРА АУТОКОРЕЛАЦИОНОМ ФУНКЦИЈОМ СЕКВЕНЦИЈАЛНИХ ОДБИРАКА ВРЕМЕНСКОГ НИЗА

Звонко Радосављевић, ВТИ Београд

Рад је наставак истраживања из области детекције почетка маневра авиона применом секвенцијалних метода. Предложена је нова побољшана методологија детекције промена временских низова, коришћењем секвенцијаног CUSUM (Cumulative Sum) алгортима. За разлику од алгоритма описаног у претходном раду, уместо прилагођених тежинских коефицијената PARTICLE филтра користи се особина корелисаности спектралних компонената дискретног сигнала. Аутокорелациона функција временских променљивих сегмената примењена је над одбирцима Секвенцијалне Монте Карло методе за естимацију азимутног угла кретања авиона. Резултати симулација откривања почетка реалних маневара уокружењу густог клатера су показали да је поменута метода ефикаснија од претходне.

 

 

AU1.8

ЕКСПЕРИМЕНТАЛНО ОДРЕЂИВАЊЕ КОЕФИЦИЈЕНТА ВИСКОЗНОГ ТРЕЊА МОТОРА ЈЕДНОСМЕРНЕ СТРУЈЕ

Сања Антић, Технички факултет у Чачку

Мирослав Бјекић, Технички факултет у Чачку

У раду је описан поступак експерименталног одређи­вања статичког, Coulumbovog и коефицијента вискоз­ног трења микромотора једносмерне струје. Мотором се управља струјно, коришћењем електронског кола које има улогу напонско-струјног претварача. Експе­ри­ментално добијени резултати одговарају резултати­ма пројектованог одговарајућег Simulink модела.

 

 

 

SEDNICA AU 2 Analiza i projektovanje upravljačkih rešenja

Predsedava: Dragan Antić

ponedeljak, 15. 6. 2009, 18:00, sala 3

 

AU2.1

ANALIZA ROBUSNE STABILNOSTI β -PREDIKTIVNOG REGULATORA SA INTEGRALNIM DEJSTVOM ZA SISO SISTEME

Aleksandar D. Micić, Fakultet tehničkih nauka u Kosovskoj Mitrovici

Branislav T. Jevtović, Visoka poslovna škola strukovnih studija – Blace

Danilo J. Oklobdžija, Visoka poslovna škola strukovnih studija – Blace

U radu je data opšta forma β –prediktivnog regulatora sa integralnim dejstvom za SISO sisteme. Na primeru IFAC93 Bechmark problema izvršena je analiza robusne stabilnosti. Pokazano je da β prediktivni regulator sa integralnim dejstvom obezbeđuje bolju robusnost od daleko složenijeg H¥ regulatora.

 

 

AU2.2

ON-LINE OPTIMIZACIJA PARAMETARA REGULATORA BRZINE ELEKTROMOTORNOG POGONA PRIMENOM FUZZY MEHANIZMA

Dragan Matić, Fakultet tehničkih nauka, Novi Sad

Filip Kulić, Fakultet tehničkih nauka, Novi Sad

Boris Dumnić, Fakultet tehničkih nauka, Novi Sad

Veran Vasić, Fakultet tehničkih nauka, Novi Sad

U okviru ovog rada prikazan je postupak on-line optimizacije parametara regulatora brzine primenom projektovanog fuzzy mehanizma u aplikaciji vektorski upravljanog trofaznog asinhronog motora. Rezultati dobijeni izvođenjem simulacije upoređeni su sa eksperimentalnim rezultatima.

 

 

AU2.3

NOVE TEHNIKE REDUKCIJE MODELA PROCESA I OPTIMIZACIJA PID REGULATORA

Tomislav B. Šekara, Elektrotehnički fakultet u Beogradu

Miroslav R. Mataušek, Elektrotehnički fakultet u Beogradu

U radu je razvijena procedura za određivanje novog redukovanog modela Gm(s) široke klase stabilnih i nestabilnih procesa Gp(s). Model Gm(s) definisan je sa četiri parametra koji imaju jasno fizičko značenje. Ti parametri su:kritična učestanost ωu, kritično pojačanje ku, pojačanje Gp(0) i transportno kašnjenje τ, koje je dobijeno na osnovu pravila tangente definisanog u ovom radu. Primjenom ovog pravila u radu su razvijene originalne relacije za određivanje parametara SOPDT (Second-Order Plus Dead-Time) modela na osnovu prethodno definisana četiri fizička parametra. Razvijeni redukovani modeli su testirani na širokoj klasi procesa. Optimalni četvero-parametarski PID regulator, određen primjenom ovih redukovanih modela, praktično garantuje željene performanse i robusnost kada se primijeni na Gp(s).

 

 

AU2.4

KONTINUALNI MIMC KONTROLER

Ivan Ćirić, Institut Mihajlo Pupin u Beogradu

Tomislav B. Šekara, Elektrotehnički fakultet u Beogradu

Eksperimentalno poređenje indeksa performansi (IAE i osetljivosti na merni šum Mn) i indeksa robusnosti (Ms i Mp) dobijenih primenom kontinualnog Modifikovanog IMC (MIMC) regulatora i primenom optimalnog PID regulatora, za široku klasu procesa.

 

 

AU2.5

TITO SYSTEM REVISITED

Miroslav R. Mataušek, Faculty of Electrical Engineering Belgrade

Branislav T. Jevtović, Business School of Professional Studies Blace

Aleksandar D. Micić, Faculty of Technical Science K. Mitrovica

A new control system design and tuning for systems with Two-Inputs Two-Outputs (TITO) is proposed in this paper. A new dynamic decoupler is developed and applied to tune a diagonal PI controller. It is shown that the proposed approach has a better tradeoff between performance and robustness than diagonal PI/PID controllers designed and tuned with a static/dynamic decoupler or with carefully designed and tuned decentralized PI/PID controllers, proposed in the last decade.

 

 

AU2.6

EXPONENTIAL STABILITY OF STOCHASTIC SWITCHED SYSTEMS

Vojislav Filipović, Faculty of Mechanical Engineering, Kraljevo

This paper proposes a method for exponential m-stability analysis of stochastic switched systems. The models, in a finite set of models, are nonlinear stochastic models. It is assumed that there is no jump in the state at switching instants and there is no Zeno behaviour, i.e. there is finite number of switches on every bounded interval. The stochastic hybrid systems have wide applications: TCP flows with congestion avoidance and slow-start modes, estimation in distributed networked systems, air traffic control, process control and communication networks for control systems. For analysis of stochastic switched system the multiple Lyapunov functions are used and exponential m-stability is proved. From the main result of paper follow: (i) the exponential -stability of stochastic switched systems whereby ; (ii) the stability in probability. The exponentially stable equilibrium of system is relevant for practice because such systems is robust to perturbations.

 

 

AU2.7

REŠENJE NADZORNO-UPRAVLJAČKOG SISTEMA U PROCESU PROIZVODNJE BRAŠNA I GRIZA

Vladimir Bugarski, Fakultet tehničkih nauka u Novom Sadu

Dragan Matić, Fakultet tehničkih nauka u Novom Sadu

Perica Nikolić, Fakultet tehničkih nauka u Novom Sadu

U radu je prikazana realizacija sistema daljinskog nadzora i upravljanja u industriji za preradu soje u pogonu za proizvodnju brašna i griza. Namena softvera je daljinsko upravljanje i nadzor kompletnog pogona iz komandno-kontrolnog centra. Nadzorno-upravljački sistem se bazira na najsavremenijim tehnologijama iz oblasti upravljanja u industriji. Time je postignuta njegova izuzetna fleksibilnost i modularnost. Akviziciju signala i neposredno upravljanje procesom vrši programabilni logički kontroler iz klase Siemens S7-300. Ukupan broj signala u pogonu iznosi 169. Vizualizacija procesa i interfejs između operatera i pogona je realizovan upotrebom programskog paketa Siemens WinCC. Ceo sistem je realizovan i pušten u rad u fabrici „Sojaprotein“ u Bečeju.

 

 

 

SEDNICA AU 3 Upravljački sistemi u primeni

Predsedava: Milovan Radulović

utorak, 16. 6. 2009, 8:30, sala 3

 

 

AU3.1

FREE COOLING SA LHTES-OM KAO METOD UŠTEDE U KLIMATIZACIJI DATA-CENTARA

Ivana Cvijić, Fakultet Tehničkih Nauka, Novi Sad

Velimir Čongradac, Fakultet Tehničkih Nauka, Novi Sad

U ovom radu realizovan je free cooling sistem sa LHTES-om kao metod uštede energije u klimatizaciji data-centara. Free cooling sistem sa LHTES-om je povezan sa modelom klima komore i analizirana je ušteda energije za dane sa različitim spoljašnjim parametrima.

 

 

AU3.2

ANALIZA PERFORMANSI ALGORITAMA UPRAVLJANJA SERVO SISTEMOM SA ELASTIČNO SPREGNUTIM MASAMA ZAVISNO OD POZICIJE SENZORA

Mimo Mirković, Elektrotehnički fakultet u Podgorici

Milovan Radulović, Elektrotehnički fakultet u Podgorici

Rad prikazuje analizu više algoritama upravljanja elektromehaničkim sistemom sa elastično spregnutim masama u zavisnosti od pozicije senzora. U radu su dobijeni i analizirani rezultati sledećih upravljačkih algoritama: PID, PID+Notch, metod podešavanja polova, LQR, na realnom elektromehaničkom sistemu ECP Model 205a [4]. Analiza pokazuje poboljšanja kvaliteta upravljanja sistemima navedenog tipa u zavisnosti od izabranog algoritma i pozicije senzora sa kojeg se dobija informacija u cilju zatvaranja povratne sprege.

 

 

AU3.3

IMPLEMENTACIJA SISTEMA UPRAVLJANJA NA PRIMERU STANICE SISTEMA BEOGRADSKE KANALIZACIJE

Ivan Ćirić, Institut Mihajlo Pupin

U ovom radu će biti prestavljen sistem automatskog upravljanja i sistema za nadzor realizovan na kanalizaciono crpnoj stanici „Gazela“ koja ima vrlo važnu ulogu u Beogradskon kanalizacionom sistemu.

 

 

AU3.4

PRIMENA OPTIMALNOG ZAKONA UPRAVLJANJA NA LASERSKI VOĐENU BOMBU

Miloš Pavić, Vojnotehnički institut u Beogradu

Bojan Pavković, Vojnotehnički institut u Beogradu

Na Laserski vođenu bombu, primenjen je zakon upravljanja bazran na teoriji linearnih kvadratnih diferencijalnih igara. Kalmanov filter je iskorišcen za filtraciju merenih signala opterecenih šumom, kao i procenu vrednosti nedostajucih veličina stanja potrebnih zakonu upravljanja. Izvršena je analiza pomoću složenog računarskog programa zasnovanog na potpunom matematičkom modelu bombe kao nelinearnom nestacionarnom objektu sa ''šest stepeni slobode kretanja'' i primenom Monte−Karlo simulacije koja obuhvata delovanje slucajnih poremećaja u letu. Na ovaj način je uspešno rešen postavljeni zadatak i pokazana mogucnost primene novog algoritma vodenja za upravljanje avio bombom.

 

 

AU3.5

JEDAN PRISTUP NAVIGACIJI MOBILNOG ROBOTA U PROSTORU SA PREPREKAMA

Srđan T. Mitrović, Vojna akademija, Beograd

Željko M. Đurović, Elektrotehnički fakultet

Marinko Aleksić, MoD, Podgorica

U radu je predstavljena nova metodologija za izbegavanje prepreka i navigaciju mobilnog robota. Pristup zasnovan na fuzzy magnetima je modifikovan i primenjen na problem izbegavanja prepreka. Efikasnost predložene metodologije je ilustrovana simulacijama.

 

 

AU3.6

AUTOMATSKA POKRETNA TRAKA ZA SELEKCIJU PREDMETA OD METALA I SMANJENJE POTROŠNJE ELEKTRIČNE ENERGIJE

Kojović Nebojša, Tehnički fakultet u Čačku

Vranešević Filip, Tehnički fakultet u Čačku

Ekologija i energetska efikasnost su pojmovi koji su danas ozbiljna tema mnogih svetskih konferencija. Ušteda energije je jedan od važnijih aspekata projektovanja sistema automatskog upravljanja u proizvodnim procesima. U ovom radu opisan je prototip pokretne trake koja ima mogućnost selekcije predmeta od metala. Tek nakon detekcije da je na traci postavljen bilo kakav objekat, traka se pokreće, inače je u stanju mirovanja i na taj način štedi se električna energija. U radu je predstavljen princip rada, blok šema, LEDER diagram kao i SCADA program za vizuelizaciju procesa.

 

 

AU3.7

REZULTATI PRIMENE SAVREMENIH METODA UPRAVLJANJA SISTEMOM GRADSKOG GREJANJA U STAMBENIM OBJEKTIMA

Vladislav Palfi, Fakultet Tehničkih Nauka, Novi Sad

Velimir Čongradac, Fakultet Tehničkih Nauka, Novi Sad

U radu je predstavljen matematički model stambenog objekta povezanog na gradsko grejanje pomoću toplotne podstanice. Model je realizovan u MathWorks Simulink programskom paketu. Korišćena je paralelna konfiguracija toplotne podstanice. Na modelu su testirana tri načina upravljanja - PI regulator, fuzzy regulator i adaptivni PI regulator. Objekat upravljanja je ventil koji se nalazi na primarnoj strani razmenjivača toplote. Optimalnim upravljanjem ovim ventilom postiže se veća iskorišćenost dopremljene energije.

 

 

AU3.8

PI PLUS STATE OBSERVER CONTROL OF ELECTROMAGNETIC VIBRATORY FEEDER

Aleksandar I. Ribić, Institut Mihajlo Pupin, Beograd

Željko V. Despotović, Institut Mihajlo Pupin, Beograd

In this paper, a high performance feedback controller for electromagnetic vibratory feeder is proposed. The controller structure consists of a PI controller combined with the state observer. The controlled variable is the resonant frequency vibration amplitude obtained in real time from the state observer. Use of the state observer allows fast disturbance rejection and reference tracking in both directions (amplitude increase and decrease). Simulations and experimental results from the real device are presented.

 

 

 

SEDNICA AU 4 Modeliranje i optimizacija sistema upravljanja

Predsedava: Duško Petrovački

utorak, 16. 6. 2009, 10:30, sala 3

 

 

AU4.1

SINGULARLY IMPULSIVE MODEL OF GENETIC REGULATORY NETWORKS

Dragutin Lj. Debeljković, Department of MechanicalEngineering, University of Belgrade, Belgrade 11000, Serbia

Nataša A. Kablar, Department of Mathematics, Faculty of Computer Science, Belgrade, Serbia

In this paper we present singular and singularly impulsive model of genetic regulatory networks. Concrete example consists of two gene - two proteins simple synthetic network, and posses two fundamentally present parts in biochemical networks - positive and negative feedback loops. These are important structural parts of biochemical networks and are interesting for control theoreticians. By investigating purpose of positive and negative feedback presence, we see for example that they lead either to bistability (or multistability, in general) in case of positive feedback or generate oscillatory behavior in case of negative feedback. Mathematical model is derived in form of nonlinear two dimensional dynamical system which is further approximated to singular and singularly impulsive dynamical system. Importance of this example is approximation to singular systems which in this particular example leads to interesting and well known phenomena -of relaxation oscillation. This phenomena is consequence of multiple-scale network, i.e. fast-slow network. Jump phenomena that appears as a consequence of time scale differences is very different from jumps (impulsive behaviour) that we have in impulsive systems approximation of, for example, sigmoidal function response by piece-wise linear function in order to reduce complexity.

 

 

AU4.2

PRISTUP MODELU PODATAKA ELEKTROENERGETSKOG SISTEMA PUTEM WEB SERVISA

Nemanja Nedić, Fakultet tehničkih nauka u Novom Sadu

Aleksandar Erdeljan, Fakultet tehničkih nauka u Novom Sadu

Imre Lendak, Fakultet tehničkih nauka u Novom Sadu

Darko Čapko, Fakultet tehničkih nauka u Novom Sadu

Cilj rada je da omogući generički pristup postojećem objektnom modelu elektoenergetskog sistema preko Interneta. Model podataka je upotrebljen od strane složenog softverskog paketa za nadzor, upravljanje i simulaciju distributivne mreže. Rešenje omogućava povezivanje ovako složenog softvera sa spoljnim aplikacijama upotrebom .NET tehnologije. Za upotrebljen model podataka, realizovanog unamanged C++ programskim jezikom, kreiran je softverski omotač i obezbeđena njegova jednostavna upotreba u .NET aplikacijama. Nakon toga, implementiran je ASP.NET web servis uz čiju podršku je omogućen pristup modelu preko Interneta. Radi testiranja web servisa kreirana je klijentska Windows aplikacija.

 

 

AU4.3

ANALIZA TROŠKOVA POVEZIVANJA UREĐAJA U INDUSTRIJSKOM POGONU

Perica Nikolić, Fakultet tehničkih nauka Novi Sad

Filip Kulić, Fakultet tehničkih nauka Novi Sad

Vladimir Bugarski, Fakultet tehničkih nauka Novi Sad

Ovaj rad daje pregled ekonomskih aspekata povezivanja uređaja i senzora sa upravljačko nadzornim sistemom upoređujući povezivanje klasično strujno naponskim signalima i povezivanje putem komunikacionih linija. Obrađuje se nekoliko specifičnih slučajeva karakterističnih u većem broju posmatranih pogona na kojima je vršena analiza.

 

 

AU4.4

UOPŠTENI PSO ALGORITAM SA PRIMENOM U IDENTIFIKACIJI NELINEARNIH SISTEMA

Željko Kanović, Fakultet tehničkih nauka, Novi Sad

Milan Rapaić, Fakultet tehničkih nauka, Novi Sad

Zoran Jeličić, Fakultet tehničkih nauka, Novi Sad

U ovom radu prikazana je nova modifikacija PSO postupka inspirisana matematičkim modelima tehničkih sistema, nazvana uopšteni PSO algoritam, koja omogućava bolju kontrolu performansi optimizacionog procesa. Iznete su osnovne preporuke za izbor parametara algoritma, bazirane na analizi stabilnosti sistema. Postupak je zatim primenjen u identifikaciji parametara modela laboratorijskog postrojenja za regulaciju protoka i nivoa tečnosti.

 

 

AU4.5

SINGULARLY IMPULSIVE DYNAMICAL SYSTEMS: MODEL AND STABILITY

Nataša A. Kablar, Department of Mathematics, Faculty of Computer Science, Belgrade, Serbia

In this paper we introduce new class of system, so called singularly impulsive or generalized impulsive dynamical systems. Dynamics of this system is characterized by the set of differential, difference, and algebraic equations. They represent the class of hybrid systems, where algebraic equations represent constraints that differential and difference equations need to satisfy. Generalized term have as source generalized systems theory where singular system theory can be viewed as generalization of regular system theory. Further, we present Lyapunov and asymptotic stability theorems for nonlinear timedependent and state-dependent singularly impulsive dynamical systems.

 

 

AU4.6

MODELOVANJE POJAVE PROKLIZAVANJA KOD ELEKTRIČNIH LOKOMOTIVA ŽELEZNICA SRBIJE

Petar Marković, Saobraćajni fakultet u Beogradu

Dragutin Kostić, Saobraćajni fakultet u Beogradu

U ovom radu je predstavljen simulacioni model vučnog podsistema električne lokomotive serije 444 Železnica Srbije, od vučnog DC motora, preko osovinskih sklopova, pa do kontakta između točka pogonske osovine i šine. Cilj je pravljenje što realnijeg modela za razvijanje i testiranje različitih algoritama protivklizne zaštite. Rezultati karakterističnih simulacija su upoređeni sa prethodno izvršenim eksperimentalnim merenjima, na osnovu kojih su podešeni mnogi bitni parametri ovog modela. Analizirani su uslovi za pojavu torzionih oscilacija u pogonskim osovinama.

 

 

AU4.7

ANALIZA PSO ALGORITMA SA PROMENLJIVIM PARAMETRIMA

Milan Rapaić, Fakultet tehničkih nauka, Novi Sad

Željko Kanović, Fakultet tehničkih nauka, Novi Sad

U ovom radu prikazana je formalna analiza konvergencije PSO algoritma sa vremenski promenljivim parametrima. U cilju neposrednijeg uticaja na ključna svojstva PSO postupka, predložena je nova parametrizacija algoritma, te nove metode podešavanja parametara koje obezbeđuju značajno poboljšanje performansi algoritma. Izvršeno je testiranje opisanog algoritma na standardnim test funkcijama i rezultati su upoređeni sa rezultatima dobijenim upotrebom konvencionalnog PSO algoritma, čime je potvrđena efikasnost predloženog postupka .

 

 

AU4.8

MODELIRANJE SIVE KUTIJE SISTEMA CENTRALNOG GREJANJA

Saša Jovanović, Zastava automobili a.d., Kragujevac

Milan Matijević, Mašinski fakultet u Kragujevcu

Slobodan Đorđević, Energetika d.o.o., Kragujevac

U ovom radu je dat pregled tehnike modeliranja "sive kutije" koja se bazira na stohastičkim diferencijalnim jednačinama. Opisan je metod maksimalne verodostojnosti, kao metod za estimaciju modela. Na kraju su pomenute i neke metode validacije za procene parametara modela.

 

 

 

 

SEDNICA AU 5 Detekcija i izolacija otkaza u složenim sistemima

(sekcija po pozivu)

Predsedava: Željko Đurović

utorak, 16. 6. 2009, 16:00, sala 3

 

 

AU5.1

STANJE I PERSPEKTIVE ISTRAŽIVANJA U OKVIRU FP7 PROJEKTA 'DETEKCIJA I IDENTIFIKACIJA OTKAZA U SLOŽENIM INDUSTRIJSKIM POSTROJENJIMA'
(Rad po pozivu)

Željko Đurović, Elektrotehnički fakultet u Beogradu

Projekat PRODI koji je finansiran od strane Evropske komisije za nauku se bavi detekcijom i izolacijom otkaza u kompleksnim industrijskim i energetskim postroje­nji­ma. Osnovni ciljevi projekta su: razvoj novih metoda za detekciju otkaza zasnovani na teoriji decentralizovane estimacije, robusnim observerima sa dodatnim ulazima kao i na statističkom prepoznavanju oblika. Projekat traje do aprila 2011. godine, a druga godina istraživanja je u toku. U radu su prikazani najvažniji rezultati postignuti u toku prve godine istrazivanja.

 

 

AU5.2

MODELIRANJE JEDNOG PODSISTEMA TERMOELEKTRANE NA OSNOVU ULAZNO-IZLAZNIH PODATAKA

Veljko Papić, Elektrotehnički fakultet u Beogradu

Predrag Todorov, Elektrotehnički fakultet u Beogradu

U ovom radu je opisan jedan pristup modeliranju sistema za ventilaciju svežeg vazduha u klasičnoj termoelektrani. Modeliranje je izvršeno na osnovu ulazno-izlaznih podataka klasičnim metodama za identifikaciju sistema, kao što su ARX, ARMAX, Box-Jenkins i Output-Error. Verifikacija modela je izvršena primenom autokorelacionog testa i testa skraćivanja pola i nule funkcije prenosa modela. Konačan izbor adekvatnog modela je izvršen na osnovu kriterijuma koji kvantitativno opisuje sličnost merenog izlaza i izlaza modela.

 

 

AU5.3

DETEKCIJA OTKAZA U SISTEMU UBRIZGAVANJA

Goran Kvaščev, Elektrotehnički fakultet u Beogradu

Branko Kovačević, Elektrotehnički fakultet u Beogradu

Sistem za ubrizgavanje služi za regulaciju temperature sveže pare u okviru pregrejača sveže pare. Uloga ubrizgavanja je veoma važna iz sledećih razloga: veka trajanja kotla, efikasnosti, održavanje zadate snage kotla i same raspoloživosti sistema. U okviru ovog sistema postoji više vrsta otkaza: otkazi u senzorima, aktuatorima kao i greške u radu sistema za akviziciju. U radu će biti prikazana efikasna metoda i eksperimentalna verifikacija za modelovanje i detekciju otkaza u sistemu ubrizgavanja.

 

 

AU5.4

MODELOVANJE I UPRAVLJANJE SISTEMOM LOŽENJA U TERMOELEKTRANAMA

Nebojša Radmilović, Institut Mihajlo Pupin u Beogradu

Milena Milojević, Institut Mihajlo Pupin u Beogradu

Nikola Krajnović, Institut Mihajlo Pupin u Beogradu

Goran Kvaščev, Elektrotehnički fakultet u Beogradu

Sistem za loženje mazutom se koristi pri startu termoelektrane ili pri održavanju rada sistema pri ispadu mlinova i za podršku vatri pri lošem uglju. Regulacija količine mazuta se reguliše pritiskom mazuta u glavnom i povratnom vodu i brojem mazutnih gorionika u radu. Na osnovu toga se određuje i potrebna količina vazduha za sagorevanje. Kako je ovaj podsistem od izuzetne važnosti pri startu bloka i u uslovima nestabilnog rada kotla, izvršeno je modelovanje sa ciljem da bi se moglo izvršiti efikasna regulacija količine mazuta kao i održavanje pritiska sveže pare. U okviru rada su prikazani i eksperimentalni rezultati rada snimnjeni na kotlu snage 350MW.

 

 

AU5.5

NEURAL NETWORK MODELS OF THE COAL MILLS IN THE FOSSIL FUEL POWER PLANTS

Aleksandar Rakić, Faculty of Electrical Engineering, Belgrade

Coal mills in the fossil fuel power plants exhibit prominent nonlinear behavior and linear models fail to represent their dynamics in the whole range of operations. In this paper a class of neural networks is utilized to perform adequate modeling of the coal mills. The structure of networks, their parameters, methodology for training and evaluation are defined. In order to explore the wide range of possible network models, the parameters are varied and trained networks are analyzed for performance.

 

 

AU5.6

CONSENSUS BASED DECENTRALIZED ESTIMATION APPLIED TO FAULT DETECTION AND ISOLATION

Predrag R. Tadić, Faculty of Electrical Engineering, Belgrade

Miloš S. Stanković, Department of Industrial and Enterprise Systems Engineering and the Coordinated Science Laboratory, University of Illinois at Urbana-Champaign, Illinois, USA

Srđan S. Stanković, Faculty of Electrical Engineering, Belgrade

Željko M. Đurović, Faculty of Electrical Engineering, Belgrade

The overlapping decentralized estimation algorithm presented in this paper presents a new possibility for designing decentralized fault detection and isolation filters. The basic idea consists of decomposing a large scale system into overlapping subsystems. Each subsystem has a designated intelligent agent – in this case, an observer, or more generally any fault detection filter. Agents have access to different sensors in the network, and are communicating with each other in such a way as to improve overall performance, without resorting to a centralized decision maker of very high order. The general aspects and properties of a consensus based estimator are described in the first part of the paper, including its stability and adaptation capabilities. A case study related to the detection of fire dissymmetry in a thermal power plant boiler is presented in the second part of the paper. The case study contains the decryption of the steam superheating part of the water-steam cycle, and concentrates on the possibility of observing the immeasurable quantity denoted as “furnace power”. A comparison between the results obtained by local and decentralized estimators and conclusions concerning their validity are given. Finally, the possibility of applying the obtained estimates to flame dissymmetry and, more generally, to detection of faults in the temperature sensor and/or attemperation valve is discussed.

 

 

AU5.7

DETEKCIJA GREŠAKA U RADU SISTEMA PRIMENOM SUPPORT VECTOR MACHINES KLASIFIKATORA

Milena R. Petković, Fakultet tehničkih nauka Novi Sad,

Boris B. Jakovljević, Fakultet tehničkih nauka Novi Sad

U radu je prikazana primena Support Vector Machines za detekciju grešaka u radu sistema. Date su teorijske osnove SVM klasifikacije i načini ocene performansi klasifikatora. Postupak je zatim verifikovan na modelu laboratorijskog postrojenja za regulaciju protoka i nivoa tečnosti.

 

 

 

SEKCIJA ZA ELEKTROENERGETIKU – EE

SEKCIJA ZA ELEKTRIČNA KOLA I SISTEME I PROCESIRANJE SIGNALA – EK

 

SEKCIJA ZA ELEKTRONIKU – EL

 

 

SEDNICA EL 1 Elektronski sistemi

Predsedava: Miloš Živanov

sreda, 17. 6. 2009, 8:30, sala 5

 

 

EL1.1

DALJINSKI NADZOR I UPRAVLJANJE UREĐAJIMA ENERGETSKE ELEKTRONIKE - SDNU

Miroslav Lazić, Iritel Beograd

Daljinski nadzor i upravljanje uređajima energetske elektronike je projekat kojim se bavi ekipa stručnjaka već pet godina. Nakon definisanja tehničkih uslova, pokrenut je pilot projekat u pet perifernih objekata i formiran prvi centar za nadzor. Rad na pilot projektu je trajao nekoliko meseci. Nakon otklanjanja uočenih nedostataka, potpisan je prvi ugovor o montaži SDNU (sistem daljinskog nadzora i upravljanja) 2006.g. Ostvareni su dovoljno dobri rezulatati da bi se posao nastavio, pa tako danas ima montirano oko 130 perifernih uređaja i formirano 26 centara za nadzor.U realnim radnim uslovima su se pojavili nedostaci koji do tada nisu uočeni, kao i novi tehnički zahtevi koje je trebalo ispuniti. Razvojni timovi su nastavili sa radom nesmanjenim intezitetom. U radu se u kratkim crtama opisuje put koji pređen. Krenulo se od problema koji je imao korisnik, definisani su tehnički uslovi prema zahtevima korisnika i formiran sistem koji opravdava uloženi trud. Naravno, to nije bilo lako, pređeni put nije bio ni pravolinijski ni jednosmeran. Rešavani su problemi prikupljanja i obrade podataka, zatim komunikacioni problemi i na kraju obrada podataka u centru za nadzor. Grafički prikaz je napravljan u formi da se problemi mogu pouzdano uočiti. Prilagođen je organizacionoj strukturi korisnika, tako da se problemi sa perifernih objekata hijerajhirski prosleđuju prema službama održavanja koje su aktivne.

 

 

EL1.2

SISTEM ZA KONTROLU PROTIVPOŽARNIH KLAPNI

Uglješa Tomanović, EuroICC Beograd

Saša Simić, EuroICC Beograd

Uroš Tomanović, EuroICC Beograd

 U ovom radu je opisan sistem koji se koristi u protivpožarnoj zaštiti za upravljanje protivpožarnim klapnama. Sistem je koncipiran kao kružna RS485 mreža (Ring Bus) inteligentnih kontrolera aktuatora klapni vezanih sa kontrolnom jedinicom. Kontroleri su bazirani na mikrokontroleru male potrošnje MSP430F167.

 

 

EL1.3

JEDNA REALIZACIJA BEŽIČNE MREŽE ZA UPRAVLJAČKO NADZORNE SISTEME

Milun Jevtić, Elektronski fakultet Niš, Univerzitet u Nišu

Bojan Jovanović, Elektronski fakultet Niš, Univerzitet u Nišu

Miloš Slankamenac, Fakultet Tehničkih Nauka, Univerzitet u Novom Sadu

U radu su najpre razmatrane mogućnosti bežičnog umrežavanja senzora i uređaja u upravljačko nadzornim sistemima prvenstveno primenljivim u sistemima robota, mada se mogu primeniti i u industrijskim sistemima, “pametnim“ kućama itd. Razvijen je protokol komuniciranja sa definisanim vremenskim ograničenjima. Realizovana personalna bežična mreža (WPAN), zbog nedostatka opreme za razvoj i testiranje ZigBee mreže, bazirana je na RFM12 Transceiver modulu. Osnovne osobine ovog modula kao i struktura i način funkcionisanja realizovane bežične mreže u jednom upravljačko nadzornom sistemu prikazani su u ovom radu.

 

 

EL1.4

PRIKAZIVANJE PODATAKA NA UDALJENOM DISPLEJU PRIMENOM SERVISA GSM MREŽE

Žolt Varga, Fakultet tehničkih nauka, Univerzitet u Novom Sadu

Endre Kečkes M, Pannon-Chem, Palić

Ovaj rad opisuje realizaciju sistema za kontinualno prikazivanje podataka o zagađenosti vazduha. Prikupljeni rezultati od merne stanice stižu u jednu bazu podataka. LED displeji postavljeni na prometnim tačkama grada, preko GSM mreže, konektuju se za server, pristupaju bazi podataka, očitavaju novi sadržaj. Sistem administrator pomoću korisničke aplikacije preko interneta može da prati i kontroliše rad uređaja.

 

 

EL1.5

THE NOVEL SOLUTION FOR SEISMIC RECORDING

Miloš Živanov, University of Novi Sad, Faculty of Technical Sciences

Miodrag Brkić, University of Novi Sad, Faculty of Technical Sciences

Milan Lukić, University of Novi Sad, Faculty of Technical Sciences

Predrag Teodorović, University of Novi Sad, Faculty of Technical Sciences

Milun Mihajlović, NIS Naftagas AD, Novi Sad

This paper proposes novel solution for oil, natural gas and geothermal water exploration using seismic method. Seismic methods are based on capturing of artificially generated seismic waves that are reflected on different ground layers. Seismic waves are captured using geophones, electro-mechanical sensors, specially designed for geophysical exploration. Current solutions require expensive and sensitive equipment, prone to errors, and skilful workers. This paper suggests a new hardware unit for data acquisition using GSM and GPS technology using Siemens M2M modules, internet technologies and a work station. This seismic system will cost less, greatly reduce the logistics effort, and reduce manpower required to conduct a seismic survey. Due to wireless communication between hardware units an environmental impact on exploration will be decreased.

 

 

EL1.6

KRATKODOMETNI PAKETNI RADIO LINK

Nemanja Đurić, Fakultet tehničkih nauka, Univerzitet u Novom Sadu

Kalman Babković, Fakultet tehničkih nauka, Univerzitet u Novom Sadu

Laslo Nađ, Fakultet tehničkih nauka, Univerzitet u Novom Sadu

U ovom radu je izloženo kompletno prakticno rešenje jeftinog i pouzdanog kratkodometnog paketnog radio linka, realizovanog korištenjem mikrokontrolera ATTiny2313, RF primopredajnika IA4421 i dodatnim komponentama.

 

 

EL1.7

ONE STEP ALEAD PREDICTION IN ELECTRONICS BASED ON LIMITED INFORMATION

Jelena Milojković, Elektronski fakultet, Univerzitet u Nišu

Vančo Litovski, Elektronski fakultet, Univerzitet u Nišu

One step ahead prediction based on short time series is discussed. Short time series are characterized with no trend information, no randomness and lack of periodicity. That makes prediction based on them very difficult or even impossible. On the other side there is strong need for prediction based on limited amount of data in many areas of life and business. We here propose implementation of some architectures of artificial neural networks as a potential systematic solution of that problem as opposed to heuristics that are in use. Examples will be given related to verification of Moor's law that is respected for prediction in modern electronic production, and to prediction of quantities of obsolete computers.

 

 

EL1.8

ALGORITAM KONTROLE I IZVODLJIVOSTI KRETANJA PRIMENJEN NA UNIVERZALNI RADIOGRAFSKI UREĐAJ URS1

Miljan Milanović, Laboratorija za robotiku, Elektronski fakultet, Niš

Darko Todorović, Laboratorija za robotiku, Elektronski fakultet, Niš

Miroslav Božić, Laboratorija za robotiku, Elektronski fakultet, Niš

Ivan Paunović, Laboratorija za robotiku, Elektronski fakultet, Niš

Pri konstrukciji sistema kao što je univerzalni x-ray uređaj, jedan od osnovnih zahteva je i realizacija automatskog pozicioniranja, odnosno dovođenje sistema iz pozicije A u poziciju B kretanjem po definisanim osama bez kolizije. Za kontrolu i proveru izvodljivosti kretanja realizovali smo kontrolni algoritam kretanja koji je implementiran u PLC sistem.

 

 

EL1.9

KALIBRACIJA ULTRAZVUČNIH SENZORA MOBILNOG ROBOTA

Ivan Paunović, Elektronski fakultet Univerziteta u Nišu, Laboratorija za robotiku

Darko Todorović, Elektronski fakultet Univerziteta u Nišu, Laboratorija za robotiku

Miroslav Božić, Elektronski fakultet Univerziteta u Nišu, Laboratorija za robotiku

Goran S. Đorđević, Elektronski fakultet Univerziteta u Nišu, Laboratorija za robotiku

Prepoznavanje situacije u kojoj se mobilni robot nalazi podrazumeva lokalizaciju samog robota, objekata i predmeta u radnom prostoru. Za ovu primenu ultrazvučni sonari su gotovo nezemenljivi senzori, kako zbog svoje cene tako i zbog jednostavnost obrade signala. U ovom radu opisan je ultrazvučni senzor SMR400 sa pratećom mernom instrumentacijom i procedura kalibracije merne aparature kroz niz eksperimenata, kao i rezultati predložene kalibracione procedure..

 

 

SEDNICA EL 2 Digitalna i elektronska kola sa mešovitim signalima

Predsedava: Predrag Petković

četvrtak, 18. 6. 2009, 8:30, sala 5

 

 

EL2.1

LOW-POWER DESIGN OF DIGITAL SIGNAL PROCESSING BLOCK FOR INTEGRATED POWER METER

Borisav Jovanović, Elektronski fakultet, Univerzitet u Nišu

Milunka Damnjanović, Elektronski fakultet, Univerzitet u Nišu

Predrag Petković, Elektronski fakultet, Univerzitet u Nišu

The paper considers architecture and low power design aspects of the digital signal processing block (DSP) embedded into three-phase integrated power meter. Power optimization levels are discussed and the arhitecture of the signal-processing block is described together with power-optimization results.

 

 

EL2.2

LOGIČKA VERIFIKACIJA MIKROKONTROLERA U INTEGRISANOM MERAČU POTROŠNJE ELEKTRIČNE ENERGIJE

Dejan Stevanović, Elektronski fakultet, Univerzitet u Nišu

Borisav Jovanović, Elektronski fakultet, Univerzitet u Nišu

Predrag Petković, Elektronski fakultet, Univerzitet u Nišu

U ovom radu detaljno je objašnjen postupak verifikacije mikrokontrolera 8052 koji je ugrađen u Integrisanom Meraču Potrošnje Električne Energije (IMPEG2). Rad mikrokontrolera pobuđenog različitim asemblerskim programima opisan je u VHDL jeziku. Verifikacija urađena pre sinteze potvrdila je ispravnost projekta.

 

 

EL2.3

IMPLEMENTACIJA SPI INTERFEJSA NA FPGA ČIPU

Dejan Mirković, Elektronski fakultet, Univerzitet u Nišu

Milunka Damnjanović, Elektronski fakultet, Univerzitet u Nišu

Milun Jevtić, Elektronski fakultet, Univerzitet u Nišu

Uradu je predstavljena jedna realizacija komunikacionog kontrolera koji zadovoljava SPI komunikacioni standard. Kontroler se može konfigurisati kao master ili kao slave komunikacioni uređaj. Realizovan je korišćenjem VHDL jezika i implementiran na Alterinom FPGA čipu. Za verifikaciju kreirana je test sekvenca. Prikazani rezultati simulacije dokazuju korektno funkcionisanje projektovanog kontrolera.

 

 

EL2.4

PROGRAMABILNO KOLO ZA PROMENU FREKVENCIJE UZORKOVANJA

Miloš Petković Elektronski fakultet, Univerzitet u Nišu

Srđan Milenković, Elektronski fakultet, Univerzitet u Nišu

U ovom opisana je realizacija kola za promenu frekvencije uzorkovanja (resampler-a) namenjenog za primenu u bežičnim komunikacionim sistemima. Cilj je da se projektuje kolo koje podržava različite standarde i različite brzine protoka u okviru istih standarda. Predložen je trostepeni resampler koji u poređenju sa klasičnim rešenjem pokazuje značajne uštede FPGA resursa. Kolo je opisano u VHDL-u i sintetizovano na Altera Stratix II FPGA-u.

 

 

EL2.5

DSP SYSTEM IN HIGH SPEED FPGA

Vladimir Kovačević, School of Electrical Engineering, Belgrade

Miloš Trajković, Signum Concepts, Belgrade

Predrag Ćirković, School of Electrical Engineering, Belgrade

Advances in digital electronics and digital signal processing applications introduce possibilities for building systems for high speed signal processing on a real time. Fulfillment of such a demand is provided by new generation of high speed FPGA chips. The purpose of this paper is illustration of work flow for building such a system and presentation of design considerations and common used techniques. Modified algorithms are described in general and showed on realization filtering structure of video signal converter.

 

 

EL2.6

PRIMENA SEGMENTNE DIGITALNE LINEARIZACIJE KARAKTERISTIKE PRENOSA NTC TERMISTORA

Aleksandar Č. Žorić, Fakultet tehničkih nauka, Univerzite u Prištini, Republika Srbija,

Đurđe Perišić, Fakultet informacionih tehnologija, Slobomir P Univerzitet, Republika Srpska

Slobodan Obradović, Fakultet za kompjuterske nauke, Univerzitet Megatrend, Republika Srbija

U radu je opisana primena univerzalne rutine digitalne linearizacije segmentirane karakteristike prenosa NTC senzora temperature. Prikazani su rezultati praktičnih merenja, dobijeni u referentnim laboratorijskim uslovima. Pokazano je da se, u zavisnosti od broja segmenata, sa relativno malim brojem kalibracionih čvorova može postići visoka tačnost merenja i stabilnost karakterističnih parametara konverzije čak i na primeru izrazito nelinearnog senzora, kao što je NTC termistor.

 

 

EL2.7

LOGIČKA KOLA ZA POVEZIVANJE BiCMOS BINARNIH I KVATERNARNIH DIGITALNIH KOLA I SISTEMA

Dušanka Bundalo, UniCredit Bank

Zlatko Bundalo, Elektrotehnički fakultet, Banja Luka

Ferid Softić, Elektrotehnički fakultet, Banja Luka

Miroslav Kostadinović, Saobraćajni fakultet, Doboj

U radu se predlažu i opisuju mogućnosti i principi za sintezu i realizovanje BiCMOS logičkih kola koja se koriste pri povezivanju BiCMOS binarnih i kvaternarnih elektronskih kola i sistema. Takva kola vrše konverziju signala iz binarnog u kvaternarni BiCMOS digitalni sistem. Prvo se predlažu i razmatraju dva principa sinteze. Zatim se predlažu i opisuju konkretne šeme za sintezu i realizovanje takvih kola. Predložena i opisana su dva tipa takvih kola: osnovna kola i poboljšana kola. Takođe su razmatrana i opisana kola sa jednim i kola sa više kvaternarnih izlaza. Sva rješenja su analizirana korišćenjem kompjuterske simulacije, a navedeni opisi i razmatranja su potvrđeni simulacijom.

 

 

 

SEDNICA EL 3 Analogna elektronska kola

Predsedava: Zlatko Bundalo

četvrtak, 18. 6. 2009, 10:30, sala 5

 

 

EL3.1

POBOLJŠANJE ZVUČNE SLIKE OSOBA SA OŠTEĆENJEM SLUHA PRIMJENOM ELEKTRONSKIH SKLOPOVA

Softić Ferid Elektrotehnički fakultet Banjaluka

Zlatko Bundalo, Elektrotehnički fakultet Banjaluka

Jelena Kordić, Medicinska elektronika Banjaluka

Tatjana Kurbalija, Medicinska elektronika Banjaluka

U radu je analiziran doprinos korekciji sluha pomoću elektronskih sistema kako u fazi dijagnostike tako i u fazi stalne upotrebe. Dat je osvrt na specifičnosti stepena oštećenja individualne karakteristike uha osoba u dobi dječijeg uzrasta. Praktično dobijeni rezultati snimljenih audiograma omogućavaju projektovanje amplitudne karakteristike korekcionog elektronskog sklopa, kao i određivanja performansi slušnih aparata koji omogućavaju korektnu komunikaciju osoba sa oštećenjem sluha.

 

 

EL3.2

РАЗВОЈ И РЕАЛИЗАЦИЈА ЈЕДНОГ ВИСОКОКВАЛИТЕТНОГ СТЕРЕОФОНСКОГ СИСТЕМА ЗА ЛИНЕАРНУ РЕПРОДУКЦИЈУ ЗВУКА

Младен Милинковић, Висока школа електротехнике и рачунарства Београд

Владимир Радуловић, Висока школа електротехнике и рачунарства Београд

Драгољуб Мартиновић, Висока школа електротехнике и рачунарства Београд

Амела Зековић, Висока школа електротехнике и рачунарства Београд

У овом раду дат је приказ развоја и реализације једног висококвалитетног стереофонског система за линеарну репродукцију звука. Наменски су пројектовани и практично реализовани: напајање, управљачка јединица, даљински управљач, претпојачавачи и излазни снажни појачавачи са радним режимом у А класи.

 

 

EL3.3

THRESHOLD VOLTAGE EXTRACTOR CIRCUIT

MelikyanVazgen Synopsys Armenia CJSC

Davit Mirzoyan, Synopsys Armenia CJSC

Ararat Khachatryan, Synopsys Armenia CJSC

A new threshold voltage extractor circuit is presented. A circuit is designed using a new principle to get threshold voltage. Owing to this it can easily detect temperature and process variation. Proposed circuit occupies small area and power consumption, generating an output voltage proportional to the threshold voltage of NMOS transistor. Owing to its simplicity and flexibility the concept can be easily applied to PMOS transistors, too.

 

 

EL3.4

DVOSTRANI USMERAČ ZA MALE SIGNALE SA OPERACIONIM PRENOSNIKOM I STRUJNIM OGLEDALIMA

Slobodan Đukić, Tehnički fakultet u Čačku

Milan Vesković, Tehnički fakultet u Čačku

U radu je prikazan dvostrani usmerač za male signale sa operacionim prenosnikom i četiri strujna ogledala. Naponski ulazni signal se pretvara u strujni signal pomoću operacionog prenosnika. Dvostrani usmerač u tehnici strujnog procesiranja, realizovan sa četiri Vilsonova strujna ogledala, na svom izlazu daje dvostrano usmeren strujni signal koji se na izlazu konvertuje u naponski signal pomoću jednog uzemljenog otpornika. Prikazani su teorijski opis rada usmerača i rezultati PSPICE analize. Rezultati su upoređeni sa sličnim, već objavljenim realizacijama dvostranog usmerača i konstatovane su prednosti predložene realizacije.

 

 

EL3.5

ZAVISNOST KARAKTERISTIKA INDUKTIVNE STRUKTURE OD GEOMETRIJE I VRSTE FERITNOG MATERIJALA

Miodrag Milutinov, Fakultet tehničkih nauka Novi Sad,

Neda Pekarić Nađ, Fakultet tehničkih nauka Novi Sad

Nelu Blaž, Fakultet tehničkih nauka Novi Sad

Goran Radosavljević, Fakultet tehničkih nauka Novi Sad

Realizovane su planarne PCB strukture sa malim brojem zavojaka na feritnom EE jezgru od različitih materijala. Merenja su pokazala dobro slaganje između realizovanih induktivnosti i induktivnosti očekivanih na bazi matematičkog modela.

 

 

EL3.6

UTICAJ PARAMETARA NISKO-ŠUMNOG POJAČAVAČA NA STABILNOST KOLA I S₂₁ PARAMETAR

Alena Đugova, Fakultet tehničkih nauka, Univerzitet u Novom Sadu

Jelena Radić, Fakultet tehničkih nauka, Univerzitet u Novom Sadu

Mirjana Videnović-Mišić, Fakultet tehničkih nauka, Univerzitet u Novom Sadu

U ovom radu je data struktura uskopojasnog nisko-šumnog pojačavača (NŠP), radne učestanosti 1.57542 GHz, projektovanog u 0.35 μm BiCMOS austriamicrosystems tehnologiji. Za projektovani NŠP prikazan je uticaj pojedinih parametara kola (širine i dužine tranzistora, vrednosti polarizacionog otpornika, itd.) na stabilnost NŠP-a i vrednosti parametra S21. Kako pojedini parametri kola utiču na performanse NŠP-a sa suprotnim tendencijama, što je slučaj sa stabilnošću i vrednošću parametra S21, potrebno je pronaći optimalnu vrednost dominantih parametara NŠP-a.

 

 

EL3.7

UTICAJ PARAMETARA NISKO-ŠUMNOG POJAČAVAČA SA VIŠESTRUKIM ISKORIŠĆENJEM STRUJE POLARIZACIJE NA PARAMETAR ŠUMA

Jelena Radić, Fakultet tehničkih nauka, Univerzitet u Novom Sadu

Alena Đugova, Fakultet tehničkih nauka, Univerzitet u Novom Sadu

Mirjana Videnović-Mišić, Fakultet tehničkih nauka, Univerzitet u Novom Sadu

U ovom radu je predstavljen nisko-šumni pojačavač (NŠP) sa višestrukim iskorišćenjem struje polarizacije, radne učestanosti od 2,4 GHz. Kako bi se dobila optimalna vrednost parametra šuma analiziran je uticaj vrednosti komponenti pojačavača koje dominantno određuju njegovo ponašanje. Uzimajući u obzir zahteve koji moraju da budu zadovoljeni i za ostale faktore dobrote NŠP, date su vrednosti parametara kola za koje se dobija optimalana vrednost parametra šuma.

 

 

 

SEKCIJA ZA BIOMEDICINSKU TEHNIKU – ME

 

 

 

 

SEDNICA ME 1 Biomedicinski inženjering

Predsedava: Dejan Popović

četvrtak, 18. 6. 2009, 8:30, sala 3

 

 

ME1.1

ESTIMATION OF SUPINATION-PRONATION ANGLES WITH INERTIAL SENSORS: APPLICATION IN DYNAMIC SHAPING OF MULTI-PAD SURFACE ELECTRODE

Nebojša Malešević, Faculty of Electrical Engineering, Belgrade and FATRONIK Serbia

During functional electrical stimulation (FES) of forearm muscles using multi-pad electrode, supinationpronation can reduce achieved selectivity. This effect is induced by relative rotation of the tissue beneath the skin versus skin rotation. Skin rotation is partially disabled by the rigidity of the multi-pad electrode material while tissue beneath is rotating freely. We derived method for dynamic electrode shaping during supination-pronation of the forearm based on the sensory input. For angle measurement we utilized accelerometers positioned on dorsal side of forearm. Results proved that this angle measurement method can be useful for purpose of dynamic shaping of stimulation electrode.

 

 

ME1.2

ESTIMATION OF FOREARM ROTATION WITH A “VIRTUAL STICK”

Lana Z. Popović, School of Electrical Engineering, Belgrade, Serbia and FATRONIK Serbia

Johanna Robertson, CNRS 8119, Paris Descartes University, France

We present a dual inertial sensor based system for measuring absolute angular acceleration. The purpose of this study was to develop a simple velocity and angle tracking device that can be used for the estimation of torsion during forearm, upper arm or ankle movements in individuals recovering from stroke or other neurological diseases or injuries. We propose a system that consists of two 3- axis accelerometers placed in a configuration that allows simple movement measurement. The system was tested during forearm rotation (supination/pronation). The small size of the circuit boards allows for a compact attachment that fits on the opposite sides of the forearm. The system is easy to mount, light, robust and requires neither calibration, nor precise positioning. To verify the results we used a commercially available Penny & Giles torsimeter.

 

 

ME1.3

UNAPREĐENJE EKSPERTSKOG SISTEMA ZA PROCENU FUNKCIONALNOG OŠTEĆENJA RUKE PRIMENOM DIGITALNE TABLE

Aleksandra Baltić, Elektrotehnički fakultet, Beograd

Milica Vlajisavljević, Elektrotehnički fakultet, Beograd

Branislava Jeftić, Elektrotehnički fakultet, Beograd

U radu je prikazan program koji smo razvili za obradu podataka dobijenih primenom Drawing Test-a (DT) razvijenog za potrebe procene funkcionalnog oštećenja ruke u okviru neurorehabilitacije pacijenata nakon moždanog udara. Program je razvijen u programskom paketu MatLab, i realizovan uz pomoć GUI-a kao «standalone« aplikacija. Program procenjuje numeričke numeričke parametre konture koju je ispitanik realizovao praćenjem zadatog kvadrata na digitalnoj tabli pomoću bežičnog miša: 1) površinu konture; 2) broj izolovanih pravaca konture i 3) njihove nagibe u odnosu na linije zadatog kvadrata. Program je testiran na 5 pacijenata sa hemiplegijom. Ovaj program bi mogao naći značajnu primenu za procenu efikasnosti terapijskih tretmana u neurorehabilitaciji.

 

 

ME1.4

OFF-BOARD FREEZING GAIT DETECTION AND ANALYSIS IN PARKINSON’S DISEASE

Aleksandar Peulić, University of Kragujevac, Technical faculty, Čačak

Milan Baltić, University of Kragujevac, Technical faculty, Čačak

Freezing gate is common disorder in advanced Parkinson's diseases. Gait monitoring can be helpfull in the understanding of the disease. A wearable wireless device, Shimmer enables collection of data from three dimensional accelarete sensor placed on the pacietnt's shank and belt. The vertical linear acceleration, X, Y and Z of the right shank and belt was acquired using an Shimmer sensor module that transmitted data to a micro SD card at a rate of 200 Hz. Off board wavelet analysis showed components of movement during frizeeng of gate. The defined treshold level detect freezing gate state and gnerate alarm pulse.

 

 

ME1.5

RAZVOJ APLIKACIJE ZA ISPITIVANJE KINETIKE TROMBOCITA BELEŽENIH ¹¹¹In-OKSINATOM

Milica Janković, Elektrotehnički fakultet, Beograd

U radu je prikazana realizacija aplikacije za ispitivanje raspodele i mesta destrukcije trombocita obeleženih ¹¹¹In-oksinatom. Prikazani su i rezultati primene na Nuklearno-kardiološkom odeljenju Kliničkog centra Srbije. Algoritam omogućava razlikovanje trombocitopenija nastalih usled nagomilavanja trombocita u slezini od trombocitopenija nastalih usled pojačane destrukcije trombocita u jetri i/ili slezini. Takođe, primenom ove rutine moguće je proceniti opravdanost splenektomije (hirurško odstranjivanja slezine) kod pacijenata sa pojačanom destrukcijom trombocita. Metoda se zasniva na dinamičkoj i statičkoj scintigrafiji jetre, slezine i srca. Za implementaciju rutine je korišćeno Labview 6.1. okruženje i IMAQ Vision Modul (Natonal Instruments, Texas, Austin).

 

 

ME1.6

ERRORS IN ORNL MATHEMATICAL PHANTOM OF HUMAN BODY

Dragana Krstić, Faculty of Science, Kragujevac

Dragoslav Nikezić, Faculty of Science, Kragujevac

Series of mathematical phantoms of human body, given by Oak Ridge National Laboratory (ORNL), was programmed as input files for MCNP-4B code. Detail check of geometry of these phantoms performed by MCNP-4B, discovered some minor errors, that resulted in overlapping of some organs. Three types of errors were found and described here: (a) colon overlaps with pelvis bone; (b) facial skeleton penetrate the head skin, and (c) esophagus overlaps with stomach. These errors prevent correct execution of program. Proposal for correction of these errors are given in this paper.

 

 

 

 

SEDNICA ME 2 Biomedicinski inženjering

Predsedava: Željko Tepić

četvrtak, 18. 6. 2009, 10:30, sala 3

 

 

ME2.1

MULTI-CHANNEL EMG FOR STUDYING MOTOR CONTROL

Nadica Miljković, School of Electrical Engineering, Belgrade

Ivana Milovanović, School of Electrical Engineering, Belgrade and FATRONIK Serbia

Jovana Kojović, Aalborg University, Denmark

In this paper we present the analysis of electrical activity of muscles (EMG) that were measured during simple leg movements. The aim of this analysis is formulation of the template that show characteristic EMG pattern and can be used for later comparison with EMG recordings in individuals with disability. We recorded EMG from seven muscles of one leg in parallel with the leg kinematics in five healthy subjects. Subjects were asked to make movement of their foot, thigh and shank in sitting and standing postures. A simple algorithm for processing and classifying data was developed to quantify muscle activities and a new measure of muscle activation, activation degree (AD) was introduced. We succeed to extract muscular pattern for the majority of tasks used in the experiment. Tasks performed in a sitting position showed a higher reproducibility.

 

 

ME2.2

GAIT ANALYSIS: BUDA vs. GAITRITE

Milica Đurić-Jovičić, Faculty of Electrical Engineering, Belgrade, Fatronik Serbia

Ivana Milovanović, Faculty of Electrical Engineering, Belgrade, Fatronik Serbia

Nenad Jovičić, Faculty of Electrical Engineering, Belgrade

Saša Radovanović, Laboratory for Neurophysiology, Institute for Medical Research, Belgrade

BUDA system is a portable wireless gait analysis system designed for assessment of rehabilitation treatment and feedback for control of neural prosthesis aiming to allow automatic control of walking. GaitRite is a validated commercially available system for gait assessment. We present the results from a small study in healthy individuals with both systems applied in parallel. The data that can be compared from both systems differ within the 10%. Temporal parameters provided by GaitRite and BUDA match within a 10% error. The consistency of differences of the data that were compared can be used as a validation measure for the BUDA system. GaitRite provides more data that arise from footprints, while BUDA provides joint kinematics. Parameters that depend on the footprints show bigger differences (16 to 25%). The main advantage of BUDA is that it can be used within any environment and that the walking pathway is not limited to the straight line and not limited in length. In parallel, BUDA provides joint kinematics.

 

 

ME2.3

ESTIMATION-SUBTRACTION ALGORITHM FOR POWERLINE INTERFERENCE REMOVAL

Uroš Mitrović, NewCardio Inc. CA

Dragiša Janković, NewCardio Inc. CA

Boško Bojović, NewCardio Inc. CA, Institute for Nuclear Sciences “Vinča”

In this paper is presented algorithm for powerline interference removal in time domain, concerning ECG signals. Basic concepts, results and verification of this method are given. No distortion of ECG signal, independent removal more than one interference are main advantages of this algorithm.

 

 

ME2.4

ELEKTROFIZIOLOŠKI POJAČAVAČ ZA MERENJE ELEKTRIČNE AKTIVNOSTI MIŠIĆA

Vojin Ilić, Fakultet tehničkih nauka, Novi Sad

Nikola Jorgovanović, Fakultet tehničkih nauka, Novi Sad

Darko Stanišić, Fakultet tehničkih nauka, Novi Sad

Željko Tepić, Fakultet tehničkih nauka, Novi Sad

U ovom radu je prikazano jedno rešenje elektrofiziološkog pojačavača za merenje električne aktivnosti mišića. Prikazani je matematički model elektrofiziološkog pojačavača, rezultati simulacije kao i eksperimentalna verifikacija pojačavača sa test signalima, kao i realnim mioelektričnim signalima.

 

 

ME2.5

SISTEM ZA AKVIZICIJU ELEKTROFIZIOLOŠKIH SIGNALA

Željko Tepić, Fakultet tehničkih nauka, Novi Sad

Vojin Ilić, Fakultet tehničkih nauka, Novi Sad

Dubravka Bojanić, Fakultet tehničkih nauka, Novi Sad

Darko Stanišić, Fakultet tehničkih nauka, Novi Sad

Ovaj rad prikazuje realizaciju jednog sistema za akviziciju elektrofizioloških signala. Bitna karakteristika samog sistema je da je omogućeno dinamičko podešavanje učestanosti odabiranja tako da je sistem prilagodiv za različite elektrofiziološke signale (EKG, EEG). Sam sistem se sastoji od hardverskog akvizicionog uređaja koji se putem USB komunikacije povezuje sa računarom i PC klijentske aplikacije pomoću koje se uređaj podešava i pokreće. Klijentska aplikacija omogućava monitoring signala koji se snimaju, kao i njihovu akviziciju i skladištenje u datoteci radi naknadne “off-line” analize podataka. Radi lakšeg posmatranja signala u klijentskoj aplikaciji je omogućeno uključivanje trigera na bilo kom od postojećih 8 analognih ulaza (kanala).

 

 

ME2.6

DETEKCIJA FAZA TOKOM DISANJA

Ivan Božić, Elektrotehnički fakultet, Beograd

Đorđe Klisić, Elektrotehnički fakultet, Beograd

Andrej Savić, Elektrotehnički fakultet, Beograd

Sistemi električne stimulacije za potrebe veštačke ventilacije su u manjoj ili većoj meri u komercijalnoj upotrebi od 70-tih godina prošlog veka. Pored razvoja novih metoda stimulacije, kao i razvoja samih postojećih hardverskih rešenja, ključnu ulogu u razvoju ovakvih sistema predstavlja kvalitetna detekcija faza tokom disanja. U radu je dat pregled kako samih metoda stimulacija i fiziologije biološkog respiratornog sistema, tako i jedno od mogućih rešenja predloženo od strane autora rada.

 

 

 

 

SEKCIJA ZA METROLOGIJU – ML

 

 

 

SEDNICA ML 1: Kalibracija

predsedavaju: Ivan Župunski i Zoran Filipović

sreda, 17. 6. 2009, 8:30, sala 2

 

 

ML1.1

UTICAJ VIBRACIJA PRI DEJSTVU MITRALJEZA 12.7 mm NA STABILNOST I PERFORMANSE LETA HELIKOPTERA MI-8

Miroslav Jovanović, Tehnički opitni centar, Beograd

Zoran Filipović, Tehnički opitni centar, Beograd

U radu su prikazani rezultati merenja amplitude i karaktera vibracija helikopterske strukture, na zemlji i u letu, pri dejstvu mitraljezom integrisanog na osnovne linije naoružanja helikoptera Mi-8. Cilj merenja vibracija helikoptera je određivanje uticaja helikopterskog kontejnera pri dejstvu sa mitraljezom na stabilnost i performanse leta helikoptera.

 

 

ML1.2

ETALONIRANJE KALIBRATORA ELEKTRIČNE OTPORNOSTI JF 5450A

Milana Nikolić, Tehnički opitni centar, Beograd

U radu je prikazan opis kalibratora električne otpornosti JF 5450A proizvođača John Fluke (SAD), merna oprema za pregled i postupak etaloniranja kalibratora u skladu sa metrološkim uputstvom.

 

 

ML1.3

ETALONIRANJE NEAUTOMATSKIH (MANUELNIH) AUDIOMETARA SA SLUŠALICAMA ZA VAZDUŠNI PRENOS

Mirjana Mladenović, Tehnički opitni centar, Beograd

Pravilan postupak etaloniranja audiometara je vrlo važan zbog činjenice da je direktno povezan sa korišćenjem ovog uređaja u zdravstvenoj zaštiti. U radu su dati osnovni tipovi audiometara kao i osnovni termini i definicije za merenje praga čujnosti. Takođe je opisana metoda etaloniranja manuelnih audiometara sa slušalicama za vazdušni prenos sa diskretnim postavljanjem nivoa i frekvencije signala.

 

 

ML1.4

AUTOMATSKO ETALONIRANJE SENZORA RF SNAGE E SERIJE

Mladen Banović, Tehnički opitni centar, Beograd

U radu je opisana metoda etaloniranja senzora RF snage E serije E441X sa posebnim osvrtom na metodu očitavanja i upisivanje parametara u EEPROM nakon etaloniranja.

 

 

ML1.5

ETALONIRANJE TERMOPRETVARAČA NA FREKVENCIJAMA IZNAD 1MHz

Slavko Vukanić, Tehnički opitni centar, Beograd

Zoran Knežević, Tehnički opitni centar, Beograd

Predmet ovog rada je metoda etaloniranja AC/DC pretvarača, na frekvencijama iznad 1 MHz, u Laboratoriji za primarne etalone električnih veličina Tehničkog opitnog centra.

 

 

ML1.6

MERNA NESIGURNOST ETALONIRANJA AC/DC TERMOPRETVARAČA DO 1MHz AUTOMATIZOVANIM SISTEMOM

Zoran Knežević, Tehnički opitni centar, Beograd

Slavko Vukanić, Tehnički opitni centar, Beograd

Predmet ove analize je određivanje merne nesigurnosti automatizovanog mernog sistema pri komparaciji AC/DC termopretvarača.

 

 

 

SEDNICA ML 2: Merne metode

predsedavaju: Božidar Dimitrijević i Milić Đekić

četvrtak, 18. 6. 2009, 8:30, sala 2

 

 

ML2.1

NAIZMENIČNI MERNI MOST SA DVA IZVORA

Bojan Vujičić, Fakultet tehničkih nauka u Novom Sadu

Branimir Radovanov, Fakultet tehničkih nauka u Novom Sadu

Ivan Župunski, Fakultet tehničkih nauka u Novom Sadu

U radu je prikazan jedan naizmenični merni most sa dva izvora. Most je pogodan za merenje impedanse, odnosno, kapacitivnosti, induktivnosti, faznog ugla i drugih srodnih veličina. Predstavljene su osnovne metrološke karakteristike, kao što su osetljivost, merni opseg i merna nesigurnost. Sastavljen je laboratorijski uređaj, gde je, kao etalonska impedansa, upotrebljena i) dekadna kutija otpornosti i ii) dekadna kutija kapacitivnosti. Preliminarni rezultati merenja su pokazali da je pod određenim okolnostima moguće postići relativnu mernu nesigurnost bolju od 100∙10^-6.

 

 

ML2.2

DIGITALNI KOMPENZATOR ZA MERENJE VIŠIH JEDNOSMERNIH NAPONA

Lj. R. Golubović, Tehnički fakultet u Čačku

M. K. Stojčev, Elektronski fakultet u Nišu

U radu je dat kratak prikaz konstrukcije digitalnog potenciometra i regulacionog instrumentalnog pojačavača, kod kojih se brojnim vrednostima slabljenja merenog jednosmernog napona na potenciometru i pojačanja pojačavača upravlja programski iz odgovarajućeg mikrokontrolera. Primenom pomenute konstrukcije digitalnog potenciometra, regulacionog instrumentalnog pojačavača, odgovarajućeg analogno-digitalnog konvertora i digitalnog brojača, moguće je programski upravljano precizno merenje jednosmernih napona do jednog kilovolta, sa relativnom mernom nesigurnošću ne većom od 0,51 10^-3.

 

 

ML2.3

PREKIDAČKI SAMOOSCILUJUĆI FLUXGATE STRUJNI SENZOR SA NULTIM FLUKSOM

Radivoje Đurić, Elektrotehnički fakultet u Beogradu

Milan Ponjavić, Elektrotehnički fakultet u Beogradu

U radu je opisana realizacija samooscilujućeg fluxgate strujnog senzora za merenje jednosmerne struje sa povratnom spregom. Ovom spregom je ostvarena kompenzacije fluksa magnetnog jezgra i ostvaren je širok opseg i visoka tačnost merenja. Radi povećanja stepena iskorišćenja, povratna sprega je realizovana sa impulsno-širinskom modulacijom.

 

 

ML2.4

MERENJE FREKVENCIJE TROFAZNE ELEKTROENERGETSKE MREŽE

Miodrag Kušljević, Termoelektro ENEL AD Beograd

Josif Tomić, Fakultet tehničkih nauka u Novom Sadu

Ljubiša Jovanović, Institut "Mihajlo Pupin" u Beogradu

U radu je prikazana rekurzivna metoda za merenje frekvencije trofazne elektroenergetske mreže. Pored algoritma za estimaciju frekvencije poseban značaj dat je filtriranju ulaznog signala. Filter se koristi da umanji efekat prisustva šuma i da eliminiše uticaj DC komponente i harmonika. U uslovima povećanog prisustva šuma metoda pokazuje bolje karakteristike nego kada se koristi monofazni signal. Ova tehnika ima poseban značaj u uslovima kada asimetrični padovi napona prouzrokuju nulti napon u nekoj od faza. U cilju procene performansi algoritma izvršene su računarske simulacije i laboratorijska merenja i dati njihovi rezultati. Predloženi algoritam je pogodan za primene u realnom vremenu.

 

 

ML2.5

ADDITIVE NOISE REJECTION IN EEG MEASURED BY STOCHASTIC METHOD

Platon Sovilj, Fakultet tehničkih nauka u Novom Sadu

Vladimir Vujičić, Fakultet tehničkih nauka u Novom Sadu

The paper presents a stochastic measurement system for measurement of electrical activities produced by brain – i.e. stochastic measurement electroencephalography (EEG) system. The novelty of this system is implementation of digital stochastic block based on stochastic analog-to-digital (A/D) conversion and accumulation, with a novel hardware structure tailored for harmonic measurements. Simulated stochastic measurement EEG system measured direct-current component of the signal and 200 harmonics with the base frequency of 0.5 Hz, and simulation results showed significant improvement of rejection of the inherent additive noise with the rise of A/D converter sampling frequency f_adc.

 

 

ML2.6

ANALIZA MASKIRNIH KARAKTERISTIKA VOJNIČKE UNIFORME IC TERMOGRAFIJOM

Radovan Karkalić, Tehnički opitni centar, Beograd

Ljubiša Tomić, Tehnički opitni centar, Beograd

U ovom radu je prikazana metodologija ispitivanja maskirnih karakteristika odevnih predmeta od tekstila primenom metode infracrvene termografije. Date su karakteristike upotrebljene kamere i uslovi ispitivanja, kao i termovizijske slike uporednih ispitivanja.

 

 

ML2.7

MERENJE OTPORNOSTI KORIŠĆENJEM STOHASTIČKE ADICIONE AD KONVERZIJE NA VITSTONOV MOST

Velibor Pjevalica, JP Srbijagas Novi Sad

Vladimir Vujičić, Fakultet tehničkih nauka u Novom Sadu

Merenje otpornosti se može vršiti sa velikom tačnošću ukoliko se u merenju koristi merni most. Visoka tačnost koja je retko ispod 0,05% zasnovana je na činjenici da je mostna metoda merenja varijanta komparativne metode. Sa druge strane stohastička adiciona A/D konverzija je metoda kod koje se tačnost merenenja povećava sa korenom dužine trajanja merenja i ukoliko se dovoljno dugo meri, tačnost rezultata ograničena je samo tačnošću naponske reference. Primenom stohastičke adicione A/D konverzije na merni Vitstonov most moguće je napon jedne od dijagonala mosta koristiti kao naponsku referencu, tako da dobijeni rezultat merenja predstavlja izuzetno tačan odnos napona dve dijagonale mosta. Na ovaj način moguće je značajno poboljšati tačnost merenja otpornosti.

 

 

 

 

SEDNICA ML 3: Merni sistemi

predsedavaju: Vladimir Vujičić i Nebojša Pjevalica

četvrtak, 18. 6. 2009, 10:30, sala 2

 

 

ML3.1

MERENJE PARAMETARA PRENOSNE KARAKTERISTIKE CMOS INVERTORA PRIMENOM VIRTUELNE IASRUMENTACIJE

Božidar Dimitrijević, Elektronski fakultet u Nišu

Milan Simić, Elektronski fakultet u Nišu

Srđan Kušaković, Elektronski fakultet u Nišu

U radu su prikazane mogućnosti primene softvera virtuelne instrumentacije LabVIEW u postupku snimanja i analize prenosne karakteristike CMOS invertora HCF 4007 UB. Razvijen je laboratorijski merno-akvizicioni sistem sa univerzalnom akvizicionom karticom PCI 6251, čiju funkciju obezbeđuje programska aplikacija projektovana u LabVIEW okruženju. Softverom virtuelne instrumentacije omogućena je grafička prezentacija talasnih oblika i merenje osnovnih parametara ulaznih i izlaznih naponskih signala za tri CMOS invertora na datom čipu. Programski se obezbeđujei prikaz i softverska analiza prenosnih karakteristika invertora pri tipičnim radnim uslovima ovog kola i pri ulaznim naponima pravougaonog i testerastog oblika. Dato rešenje predstavlja osnovu za razvoj automatizovanog test kola u procesima proizvodnje, kontrole i primene CMOS invertora.

 

 

ML3.2

PRIMENA SAVREMENOG MERNO-AKVIZICIONOG SISTEMA ZA ODREĐIVANJE KARAKTERISTIKA FEROMAGNETIKA

Milić Đekić, Tehnički fakultet u Čačku

Alenka Milovanović, Tehnički fakultet u Čačku

Branko Koprivica, Tehnički fakultet u Čačku

U ovom radu je prikazana primena savremenog merno-akvizicionog sistema za određivanje karakteristika feromagnetskih materijala. U te svrhe korišćena je kartica za akviziciju podataka
NI USB-6009 i personalni računar sa softverom za akviziciju podataka, kao i fluksmetar tipa Electrical Steel Measuring System MPG 100 D. Na osnovu rezultata dobijenih merenjem izvršeno je modelovanje histerezisne petlje pomoću odgovarajućeg matematičkog modela.

 

 

ML3.3

ZAOKRUŽEN SISTEM PRIMENE BEŽIČNIH SENZORSKIH MREŽA U PRECIZNOJ POLJOPRIVREDI ZA KRAJNJE KORISNIKE

Boris Antić, Fakultet tehničkih nauka u Novom Sadu

Vladan Minić, Fakultet tehničkih nauka u Novom Sadu

Čedomir Stefanović, Fakultet tehničkih nauka u Novom Sadu

Primena bežičnih senzorskih mreža (BSM) u preciznoj poljoprivredi još uvek zahteva razvoj sopstvenih rešenja kako bi se iskoračilo iz okvira kontrolisanih sredina poput laboratorija ili staklenika. U ovom radu opisujemo jedno rešenje koje se oslanja na postojeću tehnologiju, ali nudi nadgradnju njenog hardvera i zaokružuje sistem usluge pružanja mernih informacija prikupljenih sa otvorenih poljoprivrednih parcela pomoću BSM krajnjim korisnicima. Rešenje se sastoji od hardvera za dopunu svake pojedinačne BSM i centralnog sistema administracije podataka koji može opsluživati veoma velik broj nezavisnih senzorskih mreža i korisnika putem web interfejsa. Razvijeni sistem je u velikoj meri nezavisan od tehnologije i pokazao je visoku pouzdanost u radu.

 

 

ML3.4

REALIZACIJA UDALJENIH MERENJA KORIŠĆENJEM LabVIEW PROGRAMSKOG PAKETA

Josif Tomić, Fakultet tehničkih nauka u Novom Sadu

Miodrag Kušljević, Termoelektro ENEL AD Beograd

Darko Marčetić, Fakultet tehničkih nauka u Novom Sadu

Zahvaljujući otvorenoj arhitekturi i standardizovanom softveru, Internet tehnologije u novije vreme sve veću primenu nalaze u nadzoru, merenju i upravljanju industrijskim procesima. Tema ovog rada odnosi se na mogućnosti primene Internet tehnologija u LabVIEW programskom paketu, radi realizacije udaljenih merenja. Glavne metode, kao i sve prednosti i nedostaci prilikom njihovog korišćena, će biti prodiskutovane i ocenjene.

 

 

ML3.5

MIKRORAČUNARSKI MERNO-AKVIZICIONI SISTEMI U NASTAVI

Gordana Bojković, Fakultet tehničkih nauka u Novom Sadu

U radu je prikazan nastavni predmet koji su autori držali na usmerenju za elektroniku u periodu između dva nastavna programa, a koji je prerastao u četiri različita predmeta na usmerenju za instrumentaciju i merenja. Autori u radu naglašavaju koji delovi predmeta su postali posebni predmeti u novom programu, osvrčući se nešto bliže na oblast virtuelnih instrumenata, bilo da se pod ovim pojmom podrazumevaju virtualna sredstva za obuku u struci (virtuelna učila) bilo da se podrazumevaju virtuelni merni instrumenti.

 

 

ML3.6

ANALIZA IMPLEMENTACIJE STOHASTIČKOG DIGITALNOG PROCESORA ORTOGONALNIH TRANSFORMACIJA U ALTERA FPGA LOGIČKA KOLA

Nebojša Pjevalica ,Fakultet tehničkih nauka u Novom Sadu

Velibor Pjevalica, TJP Srbijagas Novi Sad

Predmet rada je sinteza predloženog algoritma merenja frekvencijskih komponenti, nad digitalizovanim odmercima signala u realnom vremenu. U osnovi algoritam daje nov prisup rešavanju problema akumulacije aritmetičke greške, kao i značajno povećanje brzine generisanja mernih rezultata (u konkretnom slučaju merene su frekvencijske komponente, što ne umanjuje opštost, te primenljivost pristupa pri merenju bilo koje ortogonalne transformacije).

 

 

 

SEKCIJA ZA MIKROELEKTRONIKU I OPTOELEKTRONIKU – MO

 

SEKCIJA ZA MIKROTALASNU I SUBMILIMETARSKU TEHNIKU – MT

 

 

 

SEDNICA MT1 Pasivni mikrotalasni sklopovi

Predsedava: Bratislav Milovanović, Branka Jokanović

ponedeljak, 15. 6. 2009, 16:00, sala 6

 

 

 

MT1.1

POREĐENJE TALASNIH DIGITALNIH MREŽA SA JEDINIČNIM I T-TALASNIM DIGITALNIM ELEMENTIMA

Biljana Stošić, Elektronski fakultet u Nišu

Miodrag Gmitrović, IMTEL-Komunikacije A.D., Beograd

 

 

MT1.2

RAZVOJ I IMPLEMENTACIJA KOMPAKTNOG ŽIČANOG TLM MODELA U CILINDRIČNOM KOORDINATNOM SISTEMU

Jugoslav Joković, Elektronski fakultet u Nišu

Tijana Dimitrijević, Elektronski fakultet u Nišu

 

 

MT1.3

KOMPAKTNI TLM MODEL ZA EFIKASNO MODELOVANJE METALNIH ZIDOVA SA OTVORIMA PRAVOUGAONOG I HEKSAGONALNOG OBLIKA

Nebojša Dončov, Elektronski fakultet u Nišu

Bratislav Milovanović, Elektronski fakultet u Nišu

 

 

МТ1.4

FILTRI NEPROPUSNICI OPSEGA UČESTANOSTI NA BAZI RAZLIČITIH JEDINIČNIH ĆELIJA METAMATERIJALA

Vasa Radonić, Fakultet tehničkih nauka, Novi Sad

Nikolina Janković, Fakultet tehničkih nauka, Novi Sad

Vesna Crnojević-Bengin, Fakultet tehničkih nauka, Novi Sad

U ovom radu analizirani su različiti oblici jedinične ćelije na bazi prekinutih prstenastih rezonatora, kao i višestruke geometrije prekinutog prstenastog rezonatora, spiralnog rezonatora i rezonatora na bazi Sijerpinski fraktalne krive. U cilju poređenja, projektovani su filtri nepropusnici opsega učestanosti trećeg reda sa svim predloženim jediničnim ćelijama. 

 

МТ1.5

PROJEKTOVANJE I PRAKTIČNA REALIZACIJA MIKROTALASNOG FILTRA

Đemal Kolonić, Elektrotehnički fakultet, Banja Luka

Petar Međedović, Mikroelektronika a.d., Banja Luka

 

 

МТ1.6

EKSTRAKCIJA EFEKTIVNIH ELEKTROMAGNETSKIH PARAMETARA ZA STRUKTURU SA SPLIT-RING REZONATORIMA

Svetislav Ponjavić, METATEC d.o.o, Beograd

Branka Jokanović, IMTEL Komunikacije A.D, Beograd

 

 

 

 

SEDNICA MT2 Mikrotalasna elektronika

Predsedava: Aleksandar Marinčić, Vera Marković

ponedeljak, 15. 6. 2009, 18:00, sala 6

 

 

MT2.1

OPTICALLY RECONFIGURABLE RF CIRCUITS

D. Drašković, University of Westminster, UK

A. Marinčić, University of Belgrade, Serbia

C. Christodoulou, University of New Mexico, USA

 

 

MT2.2

SIGNAL PROCESSING TECHNIQUE FOR COMPENSATION OF NONLINEAR DISTORTION

D. Bondar, University of Westminster, UK

N. Perišić, University of Belgrade, Serbia

M. Vesković, University of Belgrade, Serbia

D. Budimir, University of Westminster, UK

 

 

MT2.3

LINEARIZATION OF HARMONIC CONTROLLED THREE-WAY DOHERTY AMPLIFIER

Nataša Maleš-Ilić, Elektronski fakultet u Nišu

Aleksandar Atanasković, Elektronski fakultet u Nišu

Bratislav Milovanović, Elektronski fakultet u Nišu

 

 

MT2.4

ОDREĐIVANJE PARAMETARA ŠUMA MIKROTALASNIH TRANZISTORA ZA RAZLIČITE USLOVE NAPAJANJA NA OSNOVU PARAMETARA RASEJANJA

Zlatica Marinković, Elektronski fakultet u Nišu

Vera Marković, Elektronski fakultet u Nišu

 

 

MT2.5

NAPONSKI-KONTROLISAN OSCILATOR NA 6GHz ZA DOPLEROV RADAR ZA MERENJE EKG

Predrag Jovanović, IMTEL-Komunikacije A.D., Beograd

Siniša Tasić, IMTEL-Komunikacije A.D., Beograd

Branka Jokanović, IMTEL Komunikacije A.D., Beograd

 

 

MT2.6

IRM DOWN-KONVERTOR ZA DIGITALNE RADIO-RELEJNE UREĐAJE IMTEL DRRU 13

Siniša Jovanović, IMTEL-Komunikacije A.D., Beograd

Aleksandar Nešić, IMTEL-Komunikacije A.D., Beograd

 

 

 

 

SEDNICA MT3 Antene, prostiranje EM talasa i mikrotalasna merenja

Predsedava: Aleksandar Nešić, Đurađ Budimir

utorak, 16. 6. 2009, 8:30, sala 6

 

 

 

MT3.1

NOVA CAVITY-BACKED ANTENA SA CIRKULARNOM POLARIZACIJOM

Aleksandar Nešić, IMTEL-Komunikacije A.D., Beograd

Siniša Jovanović, IMTEL-Komunikacije A.D., Beograd

Ivana Radnović, IMTEL-Komunikacije A.D., Beograd

 

 

MT3.2

ŠTAMPANA SLOT-ANTENA ZA DVA OPSEGA: 2.4/5.2 GHz WLAN

Nenad Popović, IMTEL-Komunikacije A.D., Beograd

Predrag Manojlović, IMTEL-Komunikacije A.D., Beograd

 

 

MT3.3

MODELOVANJE SLOTOVANE PATCH ANTENE POMOĆU HIBRIDNOG EMPIRIJSKO-NEURONSKOG MODELA

Marija Milijić, Elektronski fakultet u Nišu

Zoran Stanković, Elektronski fakultet u Nišu

 

 

MT3.4

CASSEGRAIN ANTENA PREČNIKA 0.6mm NA 10.5GHz

Zoran Mićić, IMTEL-Komunikacije A.D., Beograd

Ivan Jovanović, IMTEL-Komunikacije A.D., Beograd

 

 

MT3.5

SIMULATION AND COMPARISON OF WiMAX PROPAGATION MODELS

M. Borenović, University of Westminster, UK

L. Žeželj, Rohde & Schwarz

A. Nešković, University of Belgrade

D. Budimir, University of Westminster, UK

 

 

MT3.6

AUTOMATIZOVANO, DALJINSKO PRAĆENJE I MEMORISANJE NEJONIZUJUĆEG ZRAČENJA ELEKTROMAGNETSKOG POLJA

Petar Međedović, Mikroelektronika a.d., Banja Luka

Đemal Kolonić, Elektrotehnički fakultet, Banja Luka

 

 

 

SEKCIJA ZA NOVE MATERIJALE – NM

 

 

 

 

SEKCIJA ZA NUKLEARNU TEHNIKU I TEHNOLOGIJU – NT

 

 

 

SEKCIJA ZA ROBOTIKU – RO

 

SEDNICA RO 1 Robotika

Predsedava: Veljko Potkonjak

utorak, 16. 6. 2009, 18:00, sala 2

 

 

 

RO1.1

Mirjana Filipović, Institut ”Mihajlo Pupin”, Beograd

 

 

RO1.2

Duško Katić, Institut ”Mihajlo Pupin”,Beograd

Aleksandar Rodić, Institut ”Mihajlo Pupin”,Beograd

 

 

RO1.3

ПРИМЕНА МЕТОДЕ ТНМ НА ОДРЖАВАЊЕ ДИНАМИЧКОГ БАЛАНСА КРУТОГ ТЕЛА С ЛАКИМ СТОПАЛОМ – РАВАНСКИ СЛУЧАЈ

Милош Живановић, стипендиста Министарства науке, Машински факултет, Београд

 

 

RO1.4

NEKI KARAKTERISTIČNI ASPEKTI DIZAJNIRANJA SAVREMENOG ROBOTIZOVANOG RADIOGRAFSKOG UREÐAJA

Svemir Popić, Institut Mihajlo Pupin, Beograd

Srđan Mladenović, Mašinski fakultet, Niš

Goran S. Ðorđević, Elektronski fakultet, Niš

Korišcenje znanja stecenih u procesu dizajniranja savremenih industrijskih robota iskorišceno je i kod ovog specijalnog robotizovanog uredaja za rentgensko snimanje. Tu se pre svega misli na povecanje brzine i preciznosti zauzimanju optimalnog položaja snimanja, cime se poboljšava kvalitet dobivenih snimaka, skracuje vremena ekspozicije i olakšava proces nameštanja pacijenta. Odabrani dizajn pri tom odražava kompromis, pouzdanog, sigurnog, preciznog i relativno jeftinog rešenja. U radu je dat i osvrt na neke konstruktivne detalje i bezbednosne sisteme sigurnosnog zaustavljanja.

 

 

RO1.5

ANALIZA ODRŽIVOSTI POZE HUMANOIDA PRIMENOM OPŠTEG DINAMIČKOG MODELA

Veljko Potkonjak, Elektrotehnički fakultat Beograd

Milena Petrović, Institut Mihajlo Pupin

Rad primenjuje matematičko modeliranje humanoidnih robota na razmatranje humanoidnog kretanja, posebno na stabilizaciju poze i izbor optimalnog položaja u svakodnevnim aktivnostima i sportu pri dejstvu poremećaja. Realizovan je opšti simulacioni sistem: koristeći deduktivni princip, algoritam posmatra određeno kretanje kao specijalni slučaj opšte teorije kretanja i sudara.

 

 

RO1.6

AMBIENT AWARE COGNITIVE ROBOT ANT – INTELLIGENT OUTDOOR SERVICE ROBOT FOR ENVIRONMENTAL TASKS

Aleksandar Rodić, Mihajlo Pupin Institute, Belgrade

Duško Katić, EE Dept., Mihajlo Pupin Institute

The paper concerns with development of an autonomous, ambient aware and robust outdoor service robot of high-performances for performing environmental tasks and protection of ecological system. More specifically, the objectives are addressed to design new methods and technology that integrate enhanced perception, based on heterogeneous sensor system, with advanced cognitive capabilities of robot-ant and action inspired by biological systems.

 

 

RO1.7

JEDNO REŠENJE PREPOZNAVANJA UMETNIČKIH SLIKA KOD ROBOTA VODIČA KORIŠĆENJEM VEŠTAČKIH NEURONSKIH MREŽA

Luka Lukić, Fakultet tehničkih nauka, Novi Sad

U ovom radu je dat jedan pristup efikasnom, robustnom i procesorski štedljivom prepoznavanju umetničkih slika na zidovima muzeja i izložbenih hala, koji je sa druge strane dovoljno opšti da može biti primenjen u oblastima trgovine, procesne industrije, kontrole kvaliteta i dr., odnosno u zadacima gde je potrebno klasifikovati objekte na osnovu vizuelnih karakteristika iz velikog broja definisanih klasa, pri tome ne gubeći performanse sistema. Predložen je metod selektivnog grupisanja vektora karakteristika za treniranje klasifikatora (u ovom slučaju veštačkih neuronskih mreža), čime se omogućuje da neuronske mreže imaju manji broj slojeva, ostvaruju preciznije performanse, a i da se značajno može prošiti broj klasa koje se mogu klasifikovati. Pristup selekcije se takođe koristi i u samoj klasifikaciji- neuronskim mrežama kao ulazni vektori se dovode samo vektori karakteristika iz podskupova određenih pomoćnim koeficijentima.

 

 

RO1.8

PRESERVATION OF DYNAMIC BALANCE OF HUMANOID SYSTEMS

Miomir Vukobratović, Institute Mihajlo Pupin, Belgrade

Veljko Potkonjak, Faculty of Electrical Engineering, Belgrade

Miloš Jovanović, Institute Mihajlo Pupin, Belgrade

One of the most important tasks that have been in the research focus is bipedal walk, which, despite the progress that has been made, has still remained an intriguing research task. The problem is not only how to realize a sustainable walk in an unstructured environment, requiring on-line trajectory planning and changes of gait parameters (turning, stopping, acceleration and deceleration, switching from the walk on a flat ground to the walk on an inclined surface or staircases, etc.), but the gait realization that will allow some additional activities such as, e.g. manipulation tasks. A prerequisite for the fulfillment of such requirements is that the system is dynamically balanced. In this sense we consider the minimal conditions for the realization of a dynamically balanced gait, analyze some examples of irregular gaits, and indicate the conditions in which particular phases of such gates may be dynamically balanced. We point out the fact that in the presence of disturbances the transition to a dynamically (or even statically) balanced phase of the gait may prevent the system from falling. Besides, it is shown that at the end of the single-support phase of a dynamically balanced gait it is possible to "allow" a temporary, preplanned loss of the dynamic balance without jeopardizing the gait realization only if the system has been prepared in advance for such an event.

 

 

 

 

 

SEKCIJA ZA RAČUNARSKU TEHNIKU I INFORMATIKU – RT

 

 

SEDNICA RT 1 Učenje pomoću računara

Predsedava: Jovan Đorđević

ponedeljak, 15. 6. 2009, 16:00, sala 1

 

 

 

RT1.1

EXPERIMENTAL CONTACT-WEB-BASED TRANSATLANTIC COLEGE LEVEL EDUCATION

Radomir A. Mihajlović, CNIS Lab. at NYIT, New York, USA

Darko V. Mihajlović, Predrag Stolić, University of Belgrade, TF Bor, Bor, SCG

 Web-based training, abbreviated as WBT refers to a set of fairly new technologies used for education services delivery. Several definitions of WBT are common. Some state that WBT is limited to HTML powered activities that take place entirely within a Web browser and Web server, without the need for other software or learning resources. Such a pure definition, narrowly focused on the concept of the Web, leaves out many of the truly effective uses of Web technologies for learning. We extend this definition to cover all relevant technologies that may be used to facilitate the most effective direct contact college course delivery over the Web. Authors of this paper, present some experimental results and experience acquired during the experimental direct contact lecture delivery over the Web conducted from October 20, 2005 till February 18, 2006, in the setup involving lecturer located in New York, USA, in direct multi media contact with the class of 20 students attending lectures in the multimedia physical classroom environment at University of Belgrade, Technical Faculty of Bor at Bor, Serbia and Montenegro. Being more practical than theoretical in this paper, we intend to share valuable information accumulated over the mentioned period of time. In summary, our major observations are that fairly high cost of dynamic content production and the lack of highly skilled and educated talent capable of production of quality education material had for a result cost effective but mostly static in nature and very low in quality educational content being offered over the Web. Upon completion of the unique transatlantic contact lecture based complete college course delivery, our additional assessments are that the contact presence of the instructor in real time introduces fundamental value added, at a still prohibitive cost of direct and indirect support labor cost involved.

 

 

RT1.2

EDUKACIONI SISTEM ZA PROGRAMIRANJE NA ASEMBLERU

Nenad Jovanović, Visoka poslovna škola u Blacu

Oliver Popović, Visoka poslovna škola u Blacu

Zoran Jovanović, Visoka poslovna škola u Blacu

U ovom radu je predstavljen edukacioni računarski sistem i simulator zasnovan na Web-u. Softverski sistem simulira proces unošenja asemblerskog programa, kompajliranja asemblerskog programa, učitavanja mašinskog programa u memoriju i izvršavanja instrukcija mašinskog programa. Instrukcije mogu da se izvršavaju jedna po jedna ili kontinualno. U svakom trenutku, u memoriji računara, markirana je tekuća instrukcija koja se izvršava i vizuelno su prikazane sve faze izvršenja instrukcije

 

 

RT1.3

MULTIMEDIJALNE LABORATORIJSKE VEŽBE IZ PROGRAMABILNIH LOGIČKIH KOLA

Dragana Prokin, Visoka škola elektrotehnike i računarstva strukovnih studija u Beogradu,

Kristijan Kuk, Visoka škola elektrotehnike i računarstva strukovnih studija u Beogradu,

Gabrijela Dimić, Visoka škola elektrotehnike i računarstva strukovnih studija u Beogradu

U ovom radu prikazan je multimedijalni priručnik koji se koristi prilikom laboratorijskih vežbi iz predmeta Programabilna logička kola na trećoj godini osnovnih studija na Visokoj školi elektrotehnike i računarstva u Beogradu, Srbija, kao i za istraživanja i prezentaciju rezultata istraživanja iz oblasti procesiranja signala, računarske elektronike i digitalne elektronike. Priručnik omogućava kompletnu simulaciju hardverskog okruženja, paralelan rad video tutorijala i softverskih paketa koji se realno koriste u vežbi, kao i rad u offline režimu na zasebnom računaru i online režimu preko Interneta.

 

 

RT1.4

ИМПЛЕМЕНТАЦИЈА СИМУЛАЦИОНОГ НИВОА СИМУЛАТОРА ДИСКРЕТНИХ ДОГАЂАЈА БАЗИРАНА НА ДИСТРИБУИРАНОЈ ОБРАДИ

Захарије Радивојевић , Милош Цветановић

 Симулаторе је неопходно дизајнирати на такав начин да интерни слојеви симулатора не буду свесни постојања дистрибуираног извршавања. Увођењем слојева се постиже утисак да се све компоненте налазе на једном рачунару. Постојање симулационог нивоа је од великог значаја за пројектовање симулатора са дистрибуираном обрадом јер омогућава логичку поделу модела на већи број под модела. Симулациони ниво управо представља расподелу логичких компонената на различите рачунаре у циљу оптимизације извршавања. У раду је презентована имплементација дистрибуиране обраде на мобилним уређајима и њена критичка евалуација.

 

 

RT1.5

ДИНАМИЧКА АНАЛИЗА КОНЦЕПАТА ОБЛАСТИ АРХИТЕКТУРЕ И ОРГАНИЗАЦИЈЕ РАЧУНАРА

Дејан Продановић, Бошко Николић, Јован Ђорђевић

Апстракт: Област архитектуре и организације рачунара обухвата низ теоријских принципа и концепата. У овом раду је представљен алат који врши класификацију и повезивање наведених термина. У реалном извршавању врши се анализа садржаја, проналазе и оцењују концепти. Корисник има могућност визуелне навигације и подешавања свих битних параметара анализе.

 

 

RT1. 6

 SAGS - СОФТВЕРСКИ АЛАТ ЗА АУТОМАТСКО ГЕНЕРИСАЊЕ ГРАФИЧКИХ СИМУЛАТОРА

 Иван Пантић, Дејан Прокић, Јован Ђорђевић, Бошко Николић

 Реализација симулатора је честа пракса за представљање система чија комплексност прелази границе људског разумевања, запажања и памћења. Примена је веома широка и покрива готово све области људског деловања као што су електротехника, архитектура, машинство али се користе и за представљање математичких, медицинских, економских и других модела. Циљ развоја SAGS-а јесте реализација софтверског алата који омогућује графичко дизајнирање и аутоматско генерисање свих врста показних симулатора. У овом раду су представљени сврха и намена овог система као и начин на који је систем пројектован и неки имплементациони детаљи. Поред пројектних захтева дати су најчешћи случајеви употребе као и елементи пројектовања и имплементације датог решења.

 

 

RT1.7

REZULTATI ELEKTRONSKIH KURSEVA U OKVIRU PROGRAMA »PARTNERI U UČENJU« U SRBIJI

Dragan Janković, Dušan Vučković, Elektronski fakultet u Nišu

Katarina Milanović, Microsoft d.o.o. u Beogradu

U radu je predstavljen deo programa „Partneri u učenju“ u čiju realizaciju je uključen Elektronski fakultet u Nišu, a odnosi se na elektronske kurseve. Prezentovani su rezultati višegodišnjeg rada ovog Programa u oblasti stručnog usavršavanja obrazovnog kadra u srednjim i osnovnim školama u Srbiji u oblasti informacionih tehnologija i primene istih u nastavi. Na osnovu dobijenih rezultata može se zaključiti da se primenjena metoda elektronskog učenja pokazala kao izuzetno uspešna.

 

 

 

SEDNICA RT 2 Hardverski sistemi I

Predsedava: Borivoj Lazić

ponedeljak, 15. 6. 2009, 18:00, sala 1

 

 

RT2.1

TRANZIJENTNI POREMEĆAJI I OTPORNOST UREĐAJA INFORMACIONE TEHNOLOGIJE NA ELEKTROSTATIČKA PRAŽNJENJA

Miroslav Elezović, Tehnički opitni centar, Beograd,

Lazar Petrović, Kriminalističkopolicijska akademija, Beograd,

Radiša Stefanović, Vojna akademija, Beograd

Ispitivanje uređaja informacione tehnologije (IT) na tranzijentne poremećaje u mreži napajanja obuhvata ispitivanje otpornosti na elektrostatičko pražnjenje, brze tranzijente/rafale, naponske udare i propade, kratkotrajne prekide i varijacije napona napajanja. U ovom radu izvršena je teorijska analiza izvora i posledica elektrostatičkih pražnjenja, kao i eksperimentalna provera uređaja informacione tehnologije (IT) na elektrostatička pražnjenja

 

 

RT2.2

JEDNO REŠENJE ZA BEKPANEL SA PROTOKOM PODATAKA 1,5Tb/s

Miljan Čubrilo, Ivan Rešetar, Mihajlo Katona, Univerzitet u Novom Sadu, Fakulet tehničkih nauka, Odsek za računarsku tehniku i računarske komunikacije

Rad predstavlja jedno realizovano rešenje sistema međuveza u savremenim komutacionim sistemima sa osvrtom na integritet signala i tehnološke aspekte izrade štampanih kola sa izrazito velikim brojem provodnih slojeva.

 

 

RT2.3

JEDNO REŠENJE REALIZACIJE V-BY-ONE STANDARDA ZASNOVANO NA PROGRAMABILNIM SEKVENCIJALNIM MREŽAMA

Emil Neborovski, Srđan Radulović, Mihajlo Katona, Zoran Krajačević, Fakultet tehničkih nauka Novi Sad

U ovom radu je opisan novi standard za prenos video signala, V-by-one, koji video informacije prenosi brzom serijskom spregom putem diferencijalnih parica. Opisane su njegove osnovne karakteristike, način formiranja video sekvence, kao i njegove tehničke karakteristike. Tema ovog rada je implementacija V-by-one standarda na programabilnoj sekvencijalnoj mreži, FPGA (Field Programmable Gate Array). Realizacija prijemnika i predajnika prema V-by-one standardu je opisana u jeziku za opis fizičke arhitekture, Verilog. Data je blok šema modula, kao i prikaz rezultata simulacija.

 

 

RT2.4

DETEKCIJA I AUTOMATSKO RESETOVANJE UREĐAJA KOJI IZAZIVAJU ZASTOJ U ETHERNET MREŽI, SA DALJINSKOM KONTROLOM

Filip Vranešević, Tehnički fakultet u Čačku

Nebojša Kojović, Tehnički fakultet u Čačku

Studentski rad, mentor Aleksandar Peulić

U današnje vreme život i rad ljudi se u velikoj meri oslanja na računarske mreže. Zbog toga je od velike važnosti brzo i efikasno reagovanje u slučaju kvarova i zastoja u mreži. U ovom radu opisan je prototip uređaja za detekciju nedostupnih uređaja u ethernet mreži i njihovo automatsko resetovanje. Uređajem je moguće upravljati i podešavati ga putem ethernet mreže. U radu je predstavljen princip rada, šema, način upotrebe i primena.

 

 

RT2.5

REALIZACIJA GRAFIČKE PROGRAMSKE PODRŠKE SUDOKU NA MDE PLATFORMI

Miloš Malešević, Fakultet Tehničkih Nauka Novi Sad, Srbija

Velibor Mihić, Fakultet Tehničkih Nauka Novi Sad, Srbija

Vladimir Zlokolica, Fakultet Tehničkih Nauka Novi Sad, Srbija

Potrebno je napisati grafičku programsku podršku Sudoku korišćenjem GDI (Graphic Device Interface). Sudoku programska podrška se sastoji od table za igru i polja za informisanje korisnika. Tabla za igru sesastoji od 81 polja (devet vrsta i devet kolona). Cilj igre je da se u svakoj koloni i svakoj vrsti nalazi po jedan broj od 1 do 9. Startovanjem programske podrške Sudoku algoritam popunjava inicijalna polja. Pomoću strelica na daljinskom upravljaču korisnik se kreće po nepopunjenimpoljima. Broj se unosi pomoću odgovarajućih tastera nadaljinskom upravljaču, a brisanje se vrši ponovnim pozicioniranjem na već popunjeno polje i unosom nove vrednosti. Treba napomenuti da polja popunjena prilikom inicijalizacije ne može obrisati korisnik te ih treba naglasiti na ekranu. Pomoću zelenog tastera se trenutno stanje igre snima (u RAM/Flash memoriju) i prilikom sledećeg startovanja igre se prethodno stanje učitava. Plavi taster pokreće novu igru, dok crveni služi za izlazak bez snimanja trenutnog stanja igre.

 

 

RT2.6

EMULATOR AUDIO PRECISION 2700 UREĐAJA

Nebojša Zorić, Fakultet tehničkih nauka u Novom Sadu

Jaroslav Farkaš, RT-SP u Novom Sadu

Lana Misirlis, Fakultet tehničkih nauka u Novom Sadu

Jelena Kovačević, RT-SP u Novom Sadu

Audio Precision 2700 je audio analizator za projektovanje i ispitivanje analogih i digitalnih signala. U ovom radu opisana je realizacija programske podrške koja zamenjuje osnovni skup funkcionalnosti Audio Precision uređaja sa emulatorom Audio Precision uređaja (AP emulator). Zajedno sa okruženjem za automatsko ispitivanje (ATT) i programskom podrškom za analizu rezultata (APWin), ovaj uređaj čini celinu za automatsko ispitivanje audio i digitalnih signala. Prikazani su bitni aspekti programske podrške kao celine i sprega između podcelina.

 

 

RT2.7

DINAMIČKI INFORMACIONI PANEL

Vlade Maksimović, Tehnički Fakultet Čačak, Univerzitet Kragujevac

Željko Jovanović, Tehnički Fakultet Čačak, Univerzitet Kragujevac

Uroš Pešović, Tehnički Fakultet Čačak, Univerzitet Kragujevac

Siniša Ranđić, Tehnički Fakultet Čačak, Univerzitet Kragujevac

U ovom radu je prikazan informacioni panel namenjen distribuciji dinamičkih informacija. Prikazan je postupak prijema i način obrade podataka sa RFID uređaja i njihov prenos u računar preko serijskog porta. U radu je takođe prikazana WEB aplikaciju za prikaz informacija krajnjem koriniku.

 

 

RT2.8

UPOTREBA OPEN SOURCE OKRUŽENJA ZA RAZVOJ GRAFIČKE KORISNIČKE SPREGE ZA TV PRIJEMNIKE

Milan Bjelica, Nikola Teslić, Milan Savić, Fakultet tehničkih nauka, Novi Sad

U radu je izložena analiza postojećih okruženja za kreira­nje grafičke korisničke sprege (Graphical User Interface – GUI), sa ciljem da se ispita primenljivost tih okruženja na grafičke korisničke aplikacije za moderne TV prijemnike. Cilj analize je da se odabere optimalno grafičko okruže­nje, s osvrtom na licencu (traže se rešenja otvorenog koda – open source, koja se mogu upotrebljavati u komerci­jalne svrhe), lakoću integracije s obzirom na concept upravljanja TV urenajem (daljinski upravljač), prijemči­vost za prosečnog korisnika TV urenaja, brzinu razvoja, potrošnju sistemskih resursa i energije. U radu je pred­stav­ljeno vrednovanje odabranog grafičkog okruženja, razvojem realne aplikacije za TV prijemnik. Opisani su način prenošenja, način integracije i usvojene konvencije projektovanja GUI kako bi se okruženje što lakše i brže primenilo u TV aplikacijama.

 

 

 

 

SEDNICA RT 3 Hardverski sistemi II

Predsedava: Siniša Ranđić

utorak, 16. 6. 2009, 8:30, sala 1

 

 

RT3.1

REALIZACIJA DALJINSKOG UPRAVLJAČA ZASNOVANOG NA AKCELEROMETRU I ŽIROSKOPU

Vladimir Jovanović, Fakultet tehničkih nauka

Ištvan Papp, Fakultet tehničkih nauka

Nebojša Pjevalica, Fakultet tehničkih nauka

U ovom radu je ispitana mogućnost kontrole računara pomoću akcelerometra i žiroskopa. Rešenje je izvedeno koriščenjem razvojne ploče i digitalnih senzora a kontrolisan je pokazivač na računaru.

 

 

RT3.2

RFID INFORMACIONI SISTEM

Bojan Dakić, Zoran Radmilović, Jordan Kusić, Marko Anić, Vladimir Rajs, Vladimir Milosavljević, Miloš Živanov, Fakultet tehničkih nauka Novi Sad

Sistem je namenjen za upotrebu u naučnim ustanovama poput univerziteta gde već postoji razvedena LAN mreža unutar laboratorija. Korišćenjem najnovijih tehnologija iz oblasti elektronike i računarstva dobijen je napredan sistem za kontrolu rada na računarima u laboratorijama koji pouzdano radi i ima mogućnost daljeg razvoja.

 

 

RT3.3

REALIZACIJA KONTROLE SENZORA UBRZANJA NA MOBILNOM TERMINALU

Milovan Vidović, Fakultet tehničkih nauka

Dragan Trifunović, Fakultet tehničkih nauka

Miodrag Temerinac, Fakultet tehničkih nauka

U ovom radu su prikazane mogućnosti primene senzora ubrzanja u aplikacijama koje rade u realnom vremenu. Krajnja ideja je da se na osnovu pomeranja senzora omogući upravljanje. Kao primer upravljanja se podrazumeva kretanje objekta kroz lavirint na ekranu emulatora mobilnog telefona. Kretanje objekta u lavirintu je u direktnoj vezi sa pomeranjem senzora.

 

 

RT3.4

JEDNO REŠENJE DALJINSKOG UPRAVLJANJA KAMEROM POSEBNE NAMENE

Siniša Vik, Dušan Majstorović, Zoltan Pele, Dragan Topalović, Fakultet tehničkih nauka u Novom Sadu, Novi Sad

U ovom radu je opisano jedno programsko rešenje daljinskog upravljanja kamerom posebne namene. Opisan je mehanizam za prenos pokretne slike i komandi za upravljanje u realnom vremenu. U okviru rada detaljno je prikazan modul zadužen za kontrolu i upravljanje kao i modul za daljinsku kontrolu kamere.

 

 

RT3.5

ALGORITAM ZA PRAVLJENJE RASPOREDA IZVRŠAVANJA NITI DTA ARHITEKTURE

Nenad Korolija

U ovom radu je opisan algoritam za pravljenje najboljeg rasporeda izvršavanja niti arhitekture zasnovane na Scheduled DataFlow arhitekturi, radi upotrebe u sistemima za obradu u realnom vremenu. Da bi se rešio problem ograničenosti broja niti za koje se traži najbolji raspored, algoritam za nalaženje najboljeg rasporeda je modifikovan tako da može da generiše sub-optimalno rešenje, ako se postavi uslov o ograničenosti broja niti. Analiza je izvršena na simulatoru DTA arhitekture zasnovanog na SDFSIM 3.0.0 simulatoru.

 

 

RT3.6

JEDNO REŠENJE ORGANIZACIJE MEMORIJE ZASNOVANO NA BUDDY-BASED SISTEMU

Predrag Minić, Nenad Korolija

U ovom radu je opisana organizacija memorije kojom se garantuje pristup memorijskoj lokaciji u predvidljivom vremenskom intervalu i rezervisanje tražene količine memorije u predvidljivom vremenskom intervalu. Ova organizacija se zasniva na Buddy-based sistemu, pri čemu je moguće rezervisati proizvoljnu količinu memorije. Opisan je mehanizam za preslikavanje generisane adrese u fizičku adresu.

 

 

RT3.7

TERMOVIZIJSKI MONITORING ELEKTROENERGETSKIH POSTROJENJA NA BAZI PERSONALNOG RAČUNARA

Zoran Stević, Dejan Antić, Mirjana Rajčić-Vujasinović, Zoran Anđelković, Tehnički fakultet u Boru

Termovizija kao nedestruktivana tehnika za otkrivanje energetskih anomalija, to jest oblasti sa višom ili nižom temperaturom od očekivane, omogućava iskusnom operateru da otkrije, locira i definiše probleme sa opremom koji se mogu javiti u toku rada nekog industrijskog postrojenja. Računarski upravljan termovizijski sistem, zasnovan na infracrvenoj kameri Wohler IK 21 je korišćen za nadzor i dijagnostiku stanja industrijskih elektroenergetskim postrojenja. Rezultati tih istraživanja prikazani su u ovom radu.

 

 

RT3.8

POREĐENJE PERFORMANSI RADA RAID-1 I RAID-5 REŠENJA U LINUX OKRUŽENJU

Valentina Timčenko, Institut Mihajlo Pupin

Borislav Đorđević, Institut Mihajlo Pupin

Rad predstavlja ispitivanje hardverskih RAID rešenja pod Linux operativnim sistemom na kernel verziji 2.6 i daje komparaciju performansi dva popularna RAID nivoa, RAID-1 i RAID-5. Performanse se mere korišćenjem Postmark benchmark programa.

 

 

 

 

SEDNICA RT 4 Algoritmi

Predsedava: Radojka Krneta

utorak, 16. 6. 2009, 10:30, sala 1

 

 

RT4.1

MODIFIKACIJA IKEV2 PROTOKOLA U CILJU IZBORA RADNOG TAJNOG KLJUČA SIMETRIČNIH ŠIFARSKIH SISTEMA

Aleksandar Jevremović, Mladen Veinović, Goran Šimić

Univerzitet Singidunum, Beograd, Vojna akademija, Beograd

U ovom radu se predlaže primena sopstvenih tajnih ključeva za simetričan šifarski sistem u okviru IPsec-a. Time se postiže potpuna kontrola osnovnog elementa tajnosti ovakvog sistema – a to su tajni simetrični ključevi koji se generišu u nezavisnom centru za generisanje ključeva i koji se distribuiraju nezavisnim tajnim kanalima. Prethodna istraživanja obuhvatila su mogućnost, proces implementacije i performanse zaštićene komunikacije bazirane na sopstvenom simetričnom šifarskom algoritmu u okviru IPsec sistema zaštite. U ovom radu se postignuti rezultati proširuju upotrebom IKEv2 protokola za razmenu ključeva čiji se nedostaci – nekompatibilnosti sa potrebama profesionalnih sistema zaštite – ispravljaju proširivanjem skupa funkcionalnosti i povezivanjem sa spoljnim nosiocima tajnih ključeva.

 

 

RT4.2

IZVOĐENJE IZRAZA ZA BIAS I VARIJANSU KUBIČNE FAZNE FUNKCIJE

Igor Đurović, Marko Simeunović, Univerzitet Crne Gore, Elektrotehnički fakultet u Podgorici

U radu su izvedeni izrazi za bias i varijansu kubične fazne funkcije. Dobijeni rezultati su eksperimentalno verifikovani. Takođe su dati i aproksimativni izrazi za varijansu ove funkcije u slučaju malih i velikih vrijednosti odnosa signal-šum.

 

 

RT4.3

SPEKTRALNA TEORIJA GRAFOVA I NJENE PRIMENE

Milan Škarić, Računarski fakultet, Univerzitet Union, Beograd

Ranko Popović, Fakultet za informatiku i menadžment, Univerzitet Singidunum, Beograd

Sadržaj - Tema ovog rada je prikaz mogućih primena spektralne teorije grafova na računarske mreže i na obradu slika. U okviru rada je prikazan princip spektralnog particionisanja i posebno izdvojeni algoritmi Ncut za particionisanje i EVC (Eigenvector Centrality) za određivanje rutiranja u računatskoj mreži zbog svoje šire primene.

 

 

RT4.4

VIZEULIZACIJA BOOTH-ovog ALGORITMA KAO DEO PROJEKTA JAK09

Nebojša Stanković, Tehnički Fakultet – Čačak

Branko Marković, Visoka Škola Tehničkih Strukovnih Studija – Čačak

Ovaj rad prezentuje realizaciju modifikovanog Booth-ovog algoritma u okviru projekta JAK09. Softver koji radi kao simulator kompjuterskog sistema ima poseban značaj u oblasti edukacije za određeni broj korisnika. Vizuelni alat im omogućava da razumeju kompleksne operacije i probleme na niskom nivou. Jedan od ovih problema je i kako realizovati aritmetičku operaciju množenje za binarne brojeve na aritmetičko-logičkom (ALU) nivou. Ovde je prezentovan taj postupak.

 

 

RT4.5

SIMULIRANJE I ANIMACIJA STRUKTURA PODATAKA PRIMENOM MATRIXPRO SOFTVERA

Olga Ristić, Tehnički fakultet u Čačku

Vlade Urošević, Tehnički fakultet u Čačku

U radu je opisan softver MatrixPro, koji se koristi za simuliranje i animaciju pri učenju struktura podataka.Strukture podataka je uglavnom teško razumeti, naročito akoneko ko ih izučava nije upućen u programiranje. Zbog toga je kreiran veliki broj alata kao pomoć u učenju, ne samo struktura podataka, već i drugih predmeta na osnovnim studijama. Jedan od tih alata za učenje struktura podataka je MatrixPro, koji na jednostavan način simulira structure podataka: nizove, binarna stabla, grafove itd. Ovde su prikazani s primeri simulacije i animacije struktura podataka korišćenjem ovog alata.

 

 

RT4.6

OKVIR ARHITEKTURA C4ISR SISTEMA I UPOTREBA SOFTVERSKOG ALATA TELELOGIC RHAPSODY ZA NJIHOVO MODELIRANJE

Veselin Gredić, Zoran Filipović, Tehnički opitni centar, Beograd

U ovom radu je prikazan okvir arhitekture C4ISR kao modernog polaznog koncepta za izgradnju i integraciju sistema koji su u funkciji odbrane i bezbednosti država i/ili vojnih saveza. Kratko su opisani procesi gradnje i integracija arhitekture. Izvršen je osvrt na predloženu kategorizaciju proizvoda. Opisan je i softverski alat Rhapsody kompanije Telelogic sa posebnim osvrtom na upravljivi šablonski dodatak (Rhapsody DoDAF Add-on ) kojim se mogu modelirati ovakvi sistemi.

 

 

RT4.7

MERENJE TOKOM PROCESA RAZVOJA SOFTVERA

Jovan Popović, Gowi d.o.o. Pančevo

U planiranju softverskih projekata jedan od najbitnijih zadataka je procenjivanje vremena potrebnog da se projekat realizuje. Da bi se procenilo potrebno vreme,potrebno je imati mehanizam kojim bi se mogla meriti veličina sistema kako na početku tako i tokom razvoja projekata kako bi se mogao ispravno planirati nastavak razvoja. Danas postoji veliki broj metoda koje se mogu koristiti za merenje veličine softvera tako da je jedan od najtežih zadataka izbor najpogodnijih metoda koje se koriste tokom merenja kao i trenutak kada se merenje može vršiti određenim metodama. U radu su opisane metode koje se mogu koristiti prilikom merenja kao i trenutci u kojima se merenje može vršiti.

 

 

 

SEDNICA RT 5 Geografski informacioni sistemi

Predsedava: Zora Kočević

utorak, 16. 6. 2009, 16:00, sala 1

 

 

RT5.1

KONTROLA UREĐAJA SA MOBILNOG TELEFONA PREKO PROFILA UREĐAJA ZA WEB USLUGE

Dušan Živkov, Katedra za računarske komunikacije, Fakultet Tehničkih Nauka, Novi Sad

Petar Jovanović, RT-RK, Sistemi zasnovani na računarima, Novi Sad

Miroslav Popović, Katedra za računarsku tehniku, Fakultet Tehničkih Nauka, Novi Sad

Slavko Svirčević, Fakultet Tehničkih Nauka, Novi Sad

Cilj ovog rada je da ispita i demonstrira mogućnosti koje nudi implemetacija profila uređaja za web usluge. Rad procenjuje primenu ovih profila u sprezi sa mobilnim telefonima, te kroz iskustvo primene ovih profila na konkretan sistem upravljanja rasvetom i demonstrira prednosti ovako spregnutih sistema.

 

 

RT5.2

RAZVOJ ZAŠTIĆENOG RAZGOVORA NA MOBILNIM TELEFONIMA KORISTEĆI POZIV ZA PRENOS PODATAKA

Roman Pavlović, Fakultet tehničkih nauka, Novi Sad

Petar Jovanović, RT-RK, Sistemi zasnovani na računarima, Novi Sad

Vladimir Kovačević, Fakultet tehničkih nauka, Novi Sad

U radu su istraženi i prikazani principi jednog pristupa realizaciji zaštićenog razgovora na mobilnim platformama. Za potvrdu realizacije rada izabrane su dve mobilne platforme, Linux i Symbian. Realizovani su korisnički programi na obe platforme kako bi se potvrdio korišćeni princip iz rada. Prikazane su sve prednosti i mane realizacije programa zaštićenog razgovora na obe izabrane platforme.

 

 

RT5.3

INTEGRACIJA 3D GIS-A I SISTEMA ZA VIDEO NADZOR U CILJU DIREKTNOG DOBIJANJA INFORMACIJA SA VIDEO SLIKE

Aleksandar Milosavljević, Aleksandar Dimitrijević, Dejan Rančić, Elektronski fakultet u Nišu

U ovom radu prikazan je sistem GeoScopeAVS koji, korišćenjem tehnika proširene realnosti, obezbeđuje dobijanje tematskih informacija o geoprostornim objektima sa slike kamera za video nadzor. Sistem je zasnovan na integraciji 3D GIS-a i sistema za video nadzor. 3D GIS, uovoj sprezi, predstavlja osnovu za skladištenje potrebnih geoprostornih i tematskih informacija o objektima koji se u realnom vremenu identifikuju sa slike kamere. Podsistem zavideo nadzor čini više PTZ kamera kojima se pristupa prekoInterneta korišćenjem HTTP protokola.

 

 

RT5.4

MODEL ZA PRIKAZ VREDNOSTI PARAMETARA SA UDALJENIH STANICA UZ PODRŠKU GOOGLE MAPS GIS-A

Željko Jovanović, Tehnički Fakultet Čačak, Univerzitet Kragujevac

Uroš Pešović, Tehnički Fakultet Čačak, Univerzitet Kragujevac

Vlade Maksimović, Tehnički Fakultet Čačak, Univerzitet Kragujevac

Siniša Ranđić, Tehnički Fakultet Čačak, Univerzitet Kragujevac

Mogućnost praćenja promena vrednosti nekih veličina u realnom vremenu sa udaljenih lokacija može biti od velike koristi. U ovom radu upravo je prikazana realizacija praćena merenih veličina sa različitih lokacija. Za geografsku podlogu iskorišćen je Google Maps, globalni geografski informacioni sistem GIS, koji je u formi Google Maps API-ja integrisan u našu Web aplikaciju.

 

 

RT5.5

MODELIRANJE KONTEKSTA U MOBILNIM GEOGRAFSKIM INFORMACIONIM SERVISIMA

Bratislav Predić, Elektronski fakultet u Nišu

Dragan Stojanović, Elektronski fakultet u Nišu

Slobodanka Đorđević-Kajan, Elektronski fakultet u Nišu

Sve veća prisutnost informacionih servisa koji su korisnicima dostupni sa velikog broja različitih tipova mobilnih računarsko-komunikacionih uređaja postavlja nove mogućnosti i zahteve pred projektante ovih informacionih servisa. Pod time se prvenstveno podrazumeva promenljivo okruženje, kontekst, korisnika čiji se uticaj na interakciju sa informacionim servisom ne može zanemariti. Uticaj okruženja omogućava novi skup funkcionalnosti do sada nepoznat desktop i web informacionim servisima. Ovaj rad se posebno fokusira na kontekst korisnika koji se kreće po putnoj mreži.

 

 

RT5.6

PRIMENA GINISSENSE ARHITEKTURE NA NIVOU LOKALNE SAMOUPRAVE

Nataša Marković, Elektronski fakultet, Univerzitet u Nišu

Leonid Stoimenov, Elektronski fakultet, Univerzitet u Nišu

 U ovom radu dat je prikaz SenzorWeb sistema koji obezbeđuju prikupljanje, obradu i vizuelizaciju informacija dobijenih sa senzora preko Web GIS interfejsa. Rad prikazuje predloženu arhitekturu GinisSense i njenu moguću primenu na nivou lokalne samouprave. Prikazano je kako se informacije sa više nezavisnih sistema za merenje parametara na nivou grada mogu integrisati u jedinstveni sistem unutar koga bi se prikupljali i prikazivali senzorski podaci preko GIS-a.

 

 

RT5.7

ANALIZA I IZBOR NAJBOLJEG MODELA ZA ESTIMACIJU NAPORA I TRAJANJA RAZVOJA WEB APLIKACIJA

Ljubomir Lazić, Državni Univerzitet u Novom Pazaru, Fakultet Tehničkih Nauka, Vuka Karadžića bb, 36300 Novi Pazar

U Web projektima postoji više scenarija realizacije pa je teško definisati jedan model za estimaciju napora i trajanja razvoja Web aplikacija. Ovaj rad daje analizu i postupak izbora najboljeg modela za estimaciju napora i trajanja na osnovu primera iz prakse u kojima su dati podaci merenja karakteristika dizajna web (aplikacija koje se odnose na tri kategorije metrike veličine softvera: dužine izrade, složenost aplikacije i njena funkcionalnost. Na osnovu ACPOP postupka (Adaptivan Cikličan Postupak Odbacivanja u Parovima) odabrana su dva modela procene napora i trajanja (modifikovani WEBMO i VPM) koji su primenjeni na četri slučaja Web dizajna. Rezultati njihove primene su analizirani kao i veličina greške u oceni napora i trajanja Web projekta.

 

 

 

SEDNICA RT 6 Video sistemi

Predsedava: Miroslav Popović

utorak, 16. 6. 2009, 18:00, sala 1

 

 

 

RT6.1

AN UPGRADED PETRI NET MODEL SIMULATION AND ANALYSIS OF AN IMAGE COMPRESSION

Perica S. Štrbac, Faculty of Computer Science, Megatrend University

Jasmina Novaković, Faculty of Computer Science, Megatrend University

Dušan Bulatović, Faculty of Computer Science, Megatrend University

The objective of this paper is to develop a model of an image compression, to make simulation and analysis by using Upgraded Petri Net (UPN). The UPN presents formal modeling tool, based on mathematical apparatus, used for simulation and analysis of processes, particularly at the register transfer level. Original software for modeling and simulations of UPN, PeM (Petri Net Manager), is developed and used for all models described in this paper. This paper includes a preface on the UPN theory, the UPN models formulation, their simulation and analysis. The first model is a start model of an image compression. From this model we can derive a new model which includes elements we want to simulate and analyse. The second model can generate data we want to analyse in order to make new initial marking of the model or to change the model. By setting the initial state of the model we can simulate and analyze the different parameters. The results are stored into the *.mem file inside the PeM. The suitability of UPN for modelling of the image compression is examined and established.

 

 

RT6.2

PREPOZNAVANJE I DETEKCIJA LICA SA DIGITALNE SLIKE KORIŠĆENJEM ALGORITMA ZA FILTRIRANJE GAUSOVOG ŠUMA ZASNOVANOG NA LPA-ICI TEHNICI

Dejan Stanković, Ministarstvo odbrane Crne Gore

Detekcija i prepoznavanje lica sa digitalne slike se sve više koriste iz bezbjednosnih razloga. Šum koji se nalazi na slici može spriječiti prepoznavanje lica. U ovom radu je prikazan algoritam za uklanjanje Gausovog šuma zasnovan na LPA-ICI tehnici i dokazano je da je pogodniji za prepoznavanje lica od algoritma zasnovanog na Wavelet tehnici, a da pri tome nije povećano vrijeme potrebno za filtriranje slike.

 

 

RT6.3

AN IMAGE WATERMARKING TECHNIQUE WITH OPTIMAL DETECTION IN THE WAVELET TRANSFORM DOMAIN

Milica Orlandić, Irena Orović, Srđan Stanković

Faculty of Electrical Engineering, University of Montenegro

A watermarking procedure in the wavelet domain is proposed. The biorthogonal wavelets (9,7) are employed as in the JPEG2000 compression algorithm. The watermarking coefficients are selected to provide good performance in the presence of attacks. The optimal detector form is based on the probability density function (pdf) of watermarked coefficients. The robustness in the presence of attacks is tested by the examples.

 

 

RT6.4

OBJEKTIVNA PROCENA KVALITETA SLIKE TV PRIJEMNIKA VISOKE REZOLUCIJE

Dušica Marijan, Fakultet tehničkih nauka u Novom Sadu

Nikola Teslić, Fakultet tehničkih nauka u Novom Sadu

Vukota Peković, MicronasNIT, Novi Sad

Rad se bavi problemom objektivne ocene kvaliteta slike u oblasti digitalnih TV sistema. U radu je dat pregled postojećih algoritama za ocenu kvaliteta slike; navedene su njihove prednosti i nedostaci sa stanovišta primene u oblasti digitalne televizije. Izložen je koncept novog algoritma za objektivnu ocenu kvaliteta slike TV prijemnika. Dati su eksperimentalni rezultati poreñenja predloženog algoritma sa tradicionalnim PSNR algoritmom.

 

 

RT6.5

MULTI-CORE PLATFORM FOR HIGH DEFINITION VIDEO QUALITY ANALYSIS IN REAL-TIME

Nemanja Lukić, Istvan Papp, Zoran Marčeta, Dragan Kukolj, Faculty of Technical Sciences, Novi Sad, Serbia

This paper presents a multi-core system for high definition video quality analysis in real-time in a networked environment. As sources of quality degradations, artifacts coming from block based compression and broadcast process are considered. The developed system captures live video, extracts video quality indicators in real-time, and renders them on the remote workstation.

 

 

RT6.6

KONFIGURABILNI VIDEO SERVER ZA USB KAMERE

Petar Bojović, Računarski fakultet u Beogradu

Katarina Savić, Elektrotehničkom fakultetu u Beogradu

Problemi međuljudske komunikacije koji s dogañaju usled velikih fizičkih rastojanja između učesnik razgovora, se mogu rešiti na više načina. Predstavljamo jednrešenje za implementaciju prenosa video signala preko internet resursa. Ovde se nalazi i uputstvo kako napraviti jeftin a efikasan video server koji može poslužiti kako u praktičnoj primeni tako i kao osnov za dalja istraživanja.

 

 

RT6.7

KONTROLA TOKA VIDEOKONFERENCIJE

Vladimir Petošević, Vojna Akademija

Kontrola toka videokonferencije nameće podelu na nekoliko glavnih vrsta koje u osnovi određuju način konekcije, rada i razmene sadržaja. Point-to-point i multipoint videokonferencija podrazumeva povezanost dve ili više konferencijskih tačaka u simultanu interakciju. Pored obaveznog CODEC uređaja u slučaju multipoint veze neophodna je i MCU (Multipoint Control Unit) jedinica. Glasovno uključivanje u konferenciju se podrazumeva za multipoint konferenciju i podrazumeva da zvučni signal obezbeđuje prisustnost u komunikaciji. Kontrola predsedavajućeg mu daje mogućnast odabira prihvatanja i prikaza slike, dok svi sajtovi prihvataju sav zvuk. Kontinualno prisustvo podrazumeva konstantnu uključenost svih sajtova zvukom i slikom.

 

 

RT6.8

REALIZACIJA T9 NAVIGATORA NA TV PRIJEMNIKU

Branislav Veriš, Fakultet Tehničkih Nauka Novi Sad

Vladimir Zlokolica, Fakultet Tehničkih Nauka , Novi Sad

Tomislav Maruna, RT-RK Computer Based Systems, Novi Sad

U radu je prikazano jedno rešenje T9 algoritma za brzu pretragu liste televizijskih usluga. Cilj je da se na lak i jednostavan način dođe do željene televizijske usluge a da se pri tom smanji broj pritisaka tastera daljinskog upravljača.

  

 

RT6.9

REALIZACIJA T9 NAVIGATORA NA TV PRIJEMNIKU

Teodora Petrović, Fakultet tehničkih nauka u Novom Sadu

Dragan Samardžija, Fakultet tehničkih nauka u Novom Sadu

Vladimir Kovačević, Fakultet tehničkih nauka u Novom Sadu

Miodrag Temerinac, Fakultet tehničkih nauka u Novom Sadu

U radu je prikazana arhitektura programskog radija i programski definisanog OFDM primopredajnika. Date su osnovne karakteristike sistema, fizička arhitektura i programska podrška, kao i opis arhitekture OFDM primopredajnika.

 

 

 

 

SEDNICA RT 7 Informacioni sistemi

Predsedava: Ivan Milentijević

sreda, 17. 6. 2009, 8:30, sala 1

 

 

 

RT7.1

THE WEB4WEB KNOWLEDGE REPOSITORY ON SEMANTIC WEB

Valentina Janev, The Mihajlo Pupin Institute, Belgrade

Jovan Duduković, The Mihajlo Pupin Institute, Belgrade

Cilj ovog rada je da se predstavi repozitorijum znanja iz obasti Semantičkog veba (SW) koji je namenjen korisnicima iz zemalja Zapadnog Balkana i šire. Repozitorijum znanja je deo Web4WeB portala koji je implementiran koristeći Semantic MediaWiki alat. Repozitorijum omogućava pristup različitim SW materijalima napisanim u lokalnim jezicima kao I informisanje o relevantnim SW projektima, SW događajima, SW alatima, istraživačkim centrima, itd.

 

 

RT7.2

MODEL OBJEKATA I ODNOSA KAO ALTERNATIVNI PRISTUP MODELIRANJU PODATAKA

Vladimir Blagojević, Elektrotehnički fakultet u Beogradu

Miloš Cvetanović, Elektrotehnički fakultet u Beogradu

U radu se predlaže jedan novi metod modeliranja podataka za potrebe logičkog projektovanja relacionih baza podataka. U sklopu toga, prvo je dat pregled i kritički osvrt na dva postojeća tradicionalna metoda – metoda “Entity-relationship” i metoda “Information engineering”. Nakon toga izložene su osnove predloženog metoda “Model objekata i odnosa”, i to u sledećim koracima: elementi notacije, metamodel podataka, pravila konverzije u relacioni model podataka i manipulativni model nad metamodelom u okviru zamišljenog editora modela objekata i odnosa.

 

 

RT7.3

OWL2RDB – JEZIK ZA MAPIRANJE IZMEĐU RELACIONIH BAZA PODATAKA I ONTOLOGIJA

Aleksandar Stanimirović, Miloš Bogdanović, Leonid Stoimenov, Elektronski fakultet u Nišu

Rešavanje problema mapiranja informacija između različitih reprezentacionih modela je jedan od najznačajnijih zadataka prilikom integracije informacija. U ovom radu smo prikazali OWL2RDB jezik, koji je rezultat naših istraživanja koja se odnose na mapiranje između strukturnih elemenata relacionih baza podataka i koncepata ontologija. U radu smo prikazali i naš pristup za automatsko generisanje instanci ontologija na osnovu informacija u relacionoj bazi podataka. Ovaj pristup je zasnovan na korišćenju Hibernate/NHibernate alata za perzistenciju objekata i OWL2RDB mapiranja između relacionih baza podataka i ontologija.

 

 

RT7.4

ИНТЕГРАЦИЈА БИОМЕДИЦИНСКИХ ОНТОЛОГИЈА СА FMA РЕФЕРЕНТНОМ ОНТОЛОГИЈОМ

Вања Луковић, Технички факултет у Чачку

Данијела Милошевић, Технички факултет у Чачку

Горан Девеџић, Машински факултет у Крагујевцу

У овом раду је извршена анализа радова из области биомедицинских онтологија који третирају процесе интеграције са FMA референтном биомедицинском онтологијом из домена анатомије, са циљем да се испита могућност примене у изградњи апликационе онтологије из домена анатомије кичменог стуба и проксималног фемура, као и из домена патолошких деформација кичменог стуба и траума проксималног фемура. Поменуте онтологије су један од циљева рализација пројекта: “Онтолошко моделирање у биоинжењерингу” у областима ортопедије и физикалне медицине.

 

 

RT7.5

EKONOMIKA INFORMACIONIH SISTEMA ZASNOVANIH NA SOFTVERU SA DOSTUPNIM KODOM

Ljiljana Pavić-Stojković, Ekonomski fakultet u Nišu

Milorad Tošić, Elektronski fakultet u Nišu

Softver sa dostupnim kodom (Open Source Software) otvara nove mogućnosti i rešenja u razvoju, primeni i korišćenju informacionih sistema. Njegova uloga u savremenom poslovanju je sve značajnija. Neophodan preduslov za uspeh u praktičnim primenama je sagledavanje ukupnih troškova uvođenja novog softvera, ukupne cene posedovanja, kao i povratak uloženog kapitala. Uspeh na tržištu savremenog preduzeća u mnogome zavisi i od razumevanja strateškog značaja informacionih sistema za konkurentsku poziciju preduzeća na tržištu. U ovom radu se razmatraju prednosti informacionih sistema zasnovanih na softveru sa dostupnim kodom, i analizira se ukupna cena koštanja u odnosu na komercijalne programe

 

 

RT7.6

UTICAJ KOMPONENTI RIZIKA U IT PROJEKTIMA - JEDAN PRISTUP

Miloš M. Marinović, ProCredit bank A.D. Srbija

Rad prikazuje jedan pristup rizicima u procesu kreiranja projekta u oblasti informacionih tehnologija (IT). Iako rizici nisu vezani samo za IT projekte, ovde će poseban akcenat biti dat na komponente te industrijske grane, koje mogu biti sastavni delovi celine, a takođe će biti i dat jedan način za određivanje njihovih uticaja na ceo projekat.

 

 

RT7.7

STATIČKI ANALIZATOR ZA C KOJI PODRŽAVA VELIKI BROJ DIJALEKATA

Dragan Bojić, Elektrotehnički fakultet, Beograd

U domenu softvera za kontrolere postoji veliki broj različitih dijalekata jezika C. Ovaj rad prezentuje metodologiju izrade i održavanja statičkog analizatora koji podržava višestruke dijalekte, razvijen u okviru višegodišnjeg industrijskog projekta. Metodologija se sastoji iz više faza: analize sličnosti u naizgled arbitrarnim i raznorodnim nestandardnim jezičkim ekstenzijama i implementacije proširenja na koherentan način u leksičkom i sintaksnom analizatoru koji olakšava održavanje i evoluiranje. Najveći deo podrške novom dijalektu je automatizovan i proces obezbeđuje da se uvek sprovedu svi koraci od analize do verifikacije izmena.

 

 

RT7.8

WIRELESS SERVICES IN FACULTY INFORMATION SYSTEM

Sava Mikalački, Faculty of Science, University of Novi Sad

Žarko Bodroški, Faculty of Science, University of Novi Sad

Srđan Škrbić, Faculty of Science, University of Novi Sad

The ongoing process of implementation of the information system of the Faculty of Science in Novi Sad has entered a new phase in which wireless services for mobile devices have been designed and implemented. In this paper we briefly sketch the architecture of the information system and describe how wireless mobile services are attached to it. We give the most important pointers on choice of technologies and discuss the most interesting implementation considerations. Key challenges and lessons learned in the design and implementation processes are outlined in the text.

 

 

 

 

SEDNICA RT 8 Softverski sistemi

Predsedava: Dragan Janković

četvrtak, 18. 6. 2009, 8:30, sala 1

 

 

 

RT8.1

SISTEM ADAPTIVNE KONTROLE U AUTOMOBILU

Nikola Tomašević, The Mihajlo Pupin Institute, Belgrade

Sadržaj – Napredak u elektronici, mehanici i ergonomici omogućio je primenu inteligentnih sistema u automobilskoj industriji. Danas, automobil ne samo da doprinosi bezbednijoj vožnji, već može i da utiče na raspoloženje vozača analiziranjem njegovog psiho-fiziološkog stanja i prilagođavanjem ambijenta za vožnju. U okviru ovog rada, opisane su nove mogućnosti koje afektivni kompjuting nudi i njegova praktična primena u automobilskoj industriji. Predložen je i koncept razvojnog procesa pervazivno-adaptivnih sistema. U cilju testiranja novih pristupa u oblasti adaptivne kontrole, kao i smanjenja troškova finalne implementacije razvijen je servisno-orijentisani reflektivni simulator.

 

 

RT8.2

SOFTVERSKI SISTEM ZA ANALIZU I UPRAVLJANJE EKOLOŠKIM RIZICIMA

Dejan Paunović, Mladen Stanojević , The Mihajlo Pupin Institute, Belgrade

Iako su međunarodni zakonodavni propisi i uputstva o analizi i upravljanju ekološkim rizicima dobro definisani, opšte prihvaćene procedure i metodologija još uvek ne postoje. Jedno rešenje za ovaj problem predloženo je u okviru STRiM projekta i web-baziranog softverskog sistema za analizu i upravljanje ekološkim rizicima. Ovaj softverski sistem služi kao podrška predloženoj STRiM metodologiji. To je sistem za podršku odlučivanju koji obezbeđuje sve neophodne alate i omogućava krajnjim korisnicima da na sistematski način koriste analizu i upravljanje rizicima u donošenju odluka u oblasti zaštite životne sredine. Njegove glavne funkcionalnsti su kvalitativna analiza rizika identifikovanih hazarda, rangiranje opcija upravljanja rizikom uz korišćenje višekriterijumske analize i automatsko generisanje izveštaja. U ovom radu istaknuta je primenjena troslojna arhitektura i upotreba AJAX, Java Server Faces i Enterprise JavaBeans tehnologija u razvoju ovog softverskog sistema. U okviru STRiM projekta, ovaj softverski sistem je uspešno primenjen u četiri pilot projekta koji obuhvataju različite tipove ekoloških rizika (štete od poplava, štete od požara izazvanih olujama, zagađenje voda i gubitak močvara usled prekomernog navodnjavanja).

 

 

RT8.3

WEB PORTAL I ADMINISTRATORSKI ALAT KAO DELOVI KORISNIČKOG SERVISA U OKVIRU SISTEMA DALJINSKOG GREJANJA

Petar Rajković, Elektronski fakultet u Nišu

Milena Stanković, Elektronski fakultet u Nišu

Zadatak sistema daljinskog grejanja jeste da obezbedi potrebne parametre nosioca toplote u predajnim stanicama i da omogući obezbeđivanje potrebnih uslova kod potrošača. U tom cilju potrebno je obezbediti ispravan rad svih postrojenja, uređaja i instalacija u okviru složenog sistema daljinskog grejanja. Ključni momenat u održavanju je, uz naravno tehničku organizaciju posla, i naplata toplotne energije koju preduzeće distribuira građanima i firmama. U isto vreme, izuzetno je važno da korisnici grejanja imaju detaljni uvid u stanje parametara sistema koji su njima od interesa – posebno o stanju njihovih uplata i zaduženja. U ovom radu je predstavljeno softversko rešenje za korisnički servis za korisnike grejanja, a koji se sastoji od Web portala i administratorske aplikacije za vođenje evidencije o naplati

 

 

RT8.4

SOFTVERSKI MODUL ZA ZAKAZIVANJE PREGLEDA KAO SASTAVNI DEO MEDICINSKOG INFORMACIONOG SISTEMA

Stevica Cvetković, Elektronski fakultet u Nišu

Dragan Janković, Elektronski fakultet u Nišu

Ovaj rad opisuje softverski modul za zakazivanje medicinskih usluga u okviru Itegralnog Medicinskog Informacionog Sistema. Predstavljen je sveobuhvatan i konfigurabilan alat koji omogućuje efikasno zakazivanje pregleda, specijalističkih pregleda, dijagnostičkih pregelda i terapija uz sprečavanje eventualnih konflikata. Detaljno su opisani slučajevi korišćenja ovog modula, kao i detalji implementacije troslojne arhitekture uz isticanje specifičnosti implementacije sloja podataka. Na kraju je predstavljen model podataka uz opis planiranih aktivnosti u cilju poboljšanja.

 

 

RT8.5

JEDNO REŠENJE PROGRAMSKOG OKRUŽENJA ZA PROJEKTOVANJE DIGITALNIH SISTEMA ZA SORTIRANJE PODATAKA

Pavle Savković, Fakultet Tehničkih Nauka, Novi Sad

Branislav Atlagić, Fakultet Tehničkih Nauka, Novi Sad

Nikola Vranić, Fakultet Tehničkih Nauka, Novi Sad

Vladimir Marinković, Fakultet Tehničkih Nauka, Novi Sad

U radu je predstavljeno jedno rešenje programskog okruženja koje omogućuje zadavanje parametara i pravljenje izvornog koda digitalnog sistema za sortiranje podataka. U radu je takođe opisano optimizovano rešenje za sortiranje podataka koji pristižu serijski u sistem.

 

 

RT8.6

PREGLED IZABRANIH RAZVOJNIH OKRUŽENJA ZA TINYOS OPERATIVNI SISTEM

Nikola Zogović, Institut Mihajlo Pupin

Lazar Supić, Institut Mihajlo Pupin

Mladen Dulanović, Institut Mihajlo Pupin

Milan Oklobdžija, Institut Mihajlo Pupin

U ovom radu smo analizirali razvojna okruženja za pisanje softvera pod TinyOS operativnim sistemom za bežične senzorske mreže. Razmotrili smo koje osnovne funkcije treba da ima jedno takvo, savremeno razvojno okruženje i predstavili smo funkcionalnost tri reprezentativna razvojna okruženja: okruženje TinyOS zajednice, okruženje firme Crossbow i oruženje za programiranje TinyNode moteova. Iako je TinyOS najzastupljeniji operativni sistem u bežičnim senzorskim mrežama i postoji skoro celu deceniju još uvek ne postoji kompletno razvojno okruženje. Stoga, ovaj rad je napisan sa namerom da pomogne dizajnerima softvera za moteove, koji rade pod TinyOS-om.

 

 

RT8.7

PRIKAZ TINYOS OPERATIVNOG SISTEMA ZA BEŽIČNE SENZORSKE MREŽE

Lazar Supić, Institut Mihajlo Pupin

Nikola Zogović, Institut Mihajlo Pupin

Goran Dimić, Institut Mihajlo Pupin

U ovom radu je prikazan TinyOS operativni sistem koji je našao najveću primenu u oblasti bežičnih senzorskih mreža. Navedene su potrebe bežičnih senzorskih mreža za sistemskim softverom u vidu middlewarea i operativnog sistema. Nabrojani su osnovni razlozi i motivi za dizajn TinyOS-a i prikazane su njegove najbitnije karakteristike. Analizirani su njegovi nedostaci i razmotreni su aktuelni trendovi u razvoju operativnih sistema za bežične senzorske mreže.

 

 

PREDLOG SISTEMA ZA BRZ RAZVOJ UREĐAJA ZA AKVIZICIJU PODATAKA

Pavle Savković, Fakultet Tehničkih Nauka, Novi Sad

Branislav Atlagić, Fakultet Tehničkih Nauka, Novi Sad

Vladimir Marinković, Fakultet Tehničkih Nauka, Novi Sad

Nikola Vranić, Fakultet Tehničkih Nauka, Novi Sad

Lazar Banković, Fakultet Tehničkih Nauka, Novi Sad

U radu je predstavljen predlog sistema za akviziciju podataka zasnovanog na FPGA kolu i mikrokontroleru. Pored opisa koncepcije akvizicionog sistema dat je i opis jedne konkretne realizacije sistema razvijenog za standard IRIG-106.

 

 

 

 

SEKCIJA ZA TELEKOMUNIKACIJE – TE

 

 

 

SEKCIJA ZA VEŠTAČKU INTELIGENCIJU – VI

 

 

SEDNICA VI 1 Obučavajući sistemi veštačke inteligencije

Predsedava: Milan Milosavljević

ponedeljak, 15. 6. 2009, 16:00, sala 5

 

 

VI1.1

NEGATIVNA DIJALEKTIKA I VEŠTAČKA INTELIGENCIJA
(rad po pozivu)

Milan Milosavljević, Elektrotehnički fakultet u Beogradu i Univerzitet Singidunum, Beograd

U radu se analiziraju konsekvence pojave samosvesti u veštačkim sistemima. Data je jedna interpretacija mogućeg razvoja ovih sistema sa stanovišta Adornove filozofske postavke u kojoj negativitet, shvaćen kao ono nepojmovno, igra centralnu ulogu. Da li bi samosvest veštačkih sistema negirala njihovu osnovu, dakle činjenicu da su veštački. Da li bi ovi sistemi nužno morali proći ljudske razvojne faze tipa mit - prosvetiteljstvo - mit. Šta bi za njih značio mimezis kao jedan od temeljnih fenomena Adornove filozofije. Ovo su neka od pitanja na putu mišljenja ove teme.

 

 

VI1.2

CLASIFICATION ACCURACY USING ENTROPY-BASED INDICES FOR FEATURE RANKING AND SELECTION

Jasmina Novaković, Faculty of Computer Science, Megatrend University

Perica Štrbac, Faculty of Computer Science, Megatrend University

Dušan Bulatović, Faculty of Computer Science, Megatrend University

A comparison between several feature ranking methods used on real dataset is presented. Three ranking methods based on entropy indices, are considered. The quality of the feature subsets with highest ranks is evaluated by using decision tree and Naive Bayes. In our cases all ranking methods give very similar good results for balanced accuracy. In this cases simple ranking is sufficient to obtain good results. But, to be sure that a subset of features giving the highest accuracy has been selected the use of many different indices is recommended.

 

 

VI1.3

SPECIJALNI ELEMENTI EVALUACIONE FUNKCIJE

Vladan Vučković, Elektronski fakultet u Nišu

U radu su razmatrani specijalni elementi evaluacione funkcije u šahovskim programima. Standardna heuristička evaluaciona funkcija omogućava razvoj programa do nivoa šahovskog majstora. Specijalni elementi evaluacione funkcije, omogućavaju pojačavanje snage i preko tog nivoa. Teoretski rezultati izloženi u radu svoju primenu su našli u autorovoj šahovskoj aplikaciji Axon, koja je u distribuiranoj paralelnoj verziji (Achilles) dostigla velemajstorsku snagu.

 

 

VI1.4

VISOKO REGULARIZOVANI ALGORITMI INDUKTIVNOG UČENJA

Vladislav Miškovic, Univerzitet Singidunum

Milan Milosavljević, Elektrotehnički fakultet u Beogradu i Univerzitet Singidunum

U radu se razmatra primena različitih tehnika regularizacije u algoritmima induktivng učenja, posebno učenja klasifikacija metodom nosećih vektora (support vector machines). Daju se osnovna svojstva razmatranih algoritama i rezultati merenja performansi na više poznatih mernih problema, kao i tri realna problema učenja na osnovu genskih ekspresija. Eksperimentalni rezultati potvrđuju superiorne generalizacione performanse klase visoko regularizovanih algoritama učenja.

 

 

VI1.5

JEDAN PRISTUP DIJAGNOZI OŠTEĆENJA KOTRLJAJUĆIH LEŽAJEVA

Pavle Stepanić, Lola Institut u Beogradu

Aleksa Krošnjar, Lola Institut u Beogradu

Jedan pristup u detekciji oštećenja ležajeva primenom C4.5 stabla odlučivanja izložen je u ovom radu. Proces dijagnoze oštećenja ležaja u stvari predstavlja problem klasifikacije i prepoznavanja oblika, pri čemu je ključni korak izdvajanje obeležja iz signala vibracija. Karakterizacija svakog snimljenog signala vibracija izvršena je primenom tehnike analize anvelope čime su izdvojene karakteristične frekvencijske komponente oštećenja ležajeva. Na taj način izdvojen je 9-dimenzionalni vektor obeležja signala vibracija. Zatim je primenom KL transformacije izvršena redukcija dimenzija 9-dimenzionalnih vektora obeležja u 3-dimenzionalne vektore koji predstavljaju obučavajući skup za projektovanje stabla odlučivanja. Klasifikacija je izvršena u okviru dve klase na oštećene i funkcionalne ležajeve i prikazani su rezultati.

 

 

VI1.6

SURROGATE DATA TEST FOR NONLINEARITY IN RAT BRAIN SIGNALS

S. Spasić, Institute form Multidisciplinary Research, Belgrade University,

Gordana Grbić, Institute for Biological Research “Siniša Stanković”, Belgrade

Ljiljana Martać, Institute for Biological Research “Siniša Stanković”, Belgrade

Aleksandar Jovanović, Faculty of Mathematics, Belgrade University

The surrogate data test for nonlinearity has been used in order to establish the existence of nonlinear dynamics and justify the use of nonlinear tools in biological time series analysis. One of the applications of nonlinear tools in biosignal analysis is the estimation of fractal dimension (FD) in time domain as a measure of signal complexity. We have applied Higuchi’s algorithm to obtain the FD of electrocortical activity in animal model of injury. Our particular interest in this study was to investigate the nonlinearity of cerebellar electrocortical signals in rat model of acute and repeated injury. We used the surrogate data generating algorithm – the Statically Transformed Autoregressive Process (STAP) and after that we tested hypothesis of nonlinearity original data. Our results exhibit that the original data yields a FD different from almost all (or all) FDs of the surrogate data sets, so we can have more confidence that we have a time series that arises from a nonlinear process.

 

 

 

 

SEDNICA VI 2 Matematički modeli u veštačkoj inteligenciji

Predsedava: Aleksandar Perović

ponedeljak, 15. 6. 2009, 18:00, sala 5

 

 

VI2.1

PRIMENA TEHNIKA VEŠTAČKE INTELIGENCIJE U SISTEMIMa ZA UPRAVLJANJE UČENJEM
(rad po pozivu)

Goran Šimić, Vojna akademija, Beograd

Jedan od savremenih trendova u oblasti obrazovanja je individualistički pristup procesu učenja. To znači da edukativni sistem treba da ima znanje o svakom pojedinačnom studentu i mogućnost da prilagodi nastavne sadržaje njegovim konkretnim potrebama. Na žalost, najrasprostranjeniji sistemi za e-učenje – tzv.sistemi za upravljanje učenjem nemaju, ili poseduju vrlo ograničenu mogućnost personalizacije procesa učenja.

 

 

VI2.2

FORMALIZING MATHEMATICS: A CASE STUDY OF COMPACTNESS FOR PROPOSITIONAL LOGIC

Filip Marić, Faculty of Mathematics, Belgrade University

Formalized mathematics consists of mathematical theorems and proofs stated in a formal language, with enough detail that a computer program (called a proof assistant) can mechanically verify all of the steps, thereby certifying correctness. Proof assistants have steadily improved over the past several decades, and in recent years there have been increasingly large efforts towards verification of mathematical results using proof assistants. We present a formalization of compactness theorem for propositional logic within the proof assistant Isabelle/HOL and compare the proof with its pen-and-paper

 

 

VI2.3

PROBABILISTIC REASONING

Momčilo Borovčanin, Faculty of Mathematics, Belgrade University

We will discuss formal probabilistic propositional logics and their application in the field of automated reasoning.

 

 

VI2.4

FUZZY LOGIC FOR MANAGEMENT

Nataša Glišović, Faculty of Mathematics, Belgrade University

 This paper is base on the use of the method of fuzzy averaging as a tool for aggregating the opinions of individual experts. Applications explanied include the Delphi technique for forecasting technological advances.

 

 

VI2.5

ON UNIFICATION ALGORITHM

Aleksandar Jovanović, Faculty of Mathematics, Belgrade University

Aleksandar Perović, Faculty of Transport and Traffic Engineering, BelgradeUniversity

One of topics of particular interest for automated reasoning is a good (in the sense of adequacy) definition of similarity between syntactical forms. A promising prospect towards similarity criterion is unification. Here we will present three different types of unification

 

 

VI2.6

TACTICAL TRAIN SCHEDULING

Miloš Milenković, Faculty of Transport and Traffic Engineering, Belgrade University

Predrag Stanojević, Faculty of Mathematics, Belgrade University

Miroslav Marić, Faculty of Mathematics, Belgrade University

Nebojša Bojović, Faculty of Transport and Traffic Engineering, BelgradeUniversity

Jozef Kratica, Matematical instutute of Serbian Academy of Science and Arts

The rail transportation is very rich in terms of problems that can be modeled and solved using mathematical optimization techniques. Train scheduling problem as the most important part of a rail operating policy has a very significant impact on a rail company profit considering the fact that from the quality of a train timetable depends a flow of three most important resources on rail network: cars, locomotives and crews. The train timetabling problem aims at determining a periodic timetable for a set of trains that does not violate track capacities and satisfies some operational constraints. In this paper, we developed an integer programming approach for determining an optimal train schedule for a single, one-way track linking two major stations, with a number of intermediate stations between. The application has been tested on a realistic example suggested by the PE “Serbian Railways”. Obtained results show a potential for a practical application of proposed approach. Vremensko-frekvencijske (TF) distribucije često se koriste za estimaciju trenutne frekvencije (IF) signala koji brzo mijenjaju spektralni sadržaj.